Λόκι

Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|16|11|2024}}

Λόκι
Γενικές πληροφορίες
Κατοικία	Μίντγκαρντ Άσγκαρντ
Εθνικότητα	Γιοτούν
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Σύζυγος	Σιγκούν
Σύντροφος	Άνγκρμποντα
Τέκνα	Nari Váli Γιόρμουνγκαντ[1] Φένριρ[1] Χελ[2][3][4] Σλάιπνιρ Narfi
Γονείς	Fárbauti[1] και Laufey[5]
Αδέλφια	Býleistr Helblindi Όντιν (blood brother)[6]
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Λόκι Λαουφέιγιαρσον (Loki Laufeyjarson) είναι ο κατεργάρης θεός της Σκανδιναβικής μυθολογίας, γιος του Φαρμπάουτι και της Λάουφει. Θεωρείται ο δημιουργός κάθε απάτης. Ο Λόκι είναι κατά κάποιο τρόπο και θεός αλλά και Γιότουν (Jotun) (κάτι παρόμοιο με τους Τιτάνες και τους Γίγαντες της Ελληνικής μυθολογίας). Για μεγάλο χρονικό διάστημα ο Λόκι κατοικούσε στο Άσγκαρντ μαζί με τους θεούς και είχε γίνει αδερφοποιητός με τον Οντίν.

Αν υπήρξε ένας θεός που θα μπορούσε να νικήσει τον Θωρ, θα ήταν ο Λόκι. Σωματικά είναι υποδεέστερος του Θωρ, αλλά το εξισορροπεί όντας μουλωχτός και δαιμόνιος. Ο Οντίν και ο Λόκι είναι αδελφοί αίματος και αντιλαμβάνονται και οι δύο το τέλος. Υπό την προστασία του Οντίν, ο Λόκι μένει ατιμώρητος για πράξεις που ο Πατέρας των Θεών δε θα επέτρεπε.

Έχει σύμβολό του το φίδι και έχει τη δυνατότητα να αλλάζει μορφές, που πολλές φορές χρησιμοποιεί για να πετυχαίνει τους στόχους του δόλια.

Για τους άλλους θεούς είναι απρόβλεπτος, άλλοτε δρώντας ως ζωηρός γελωτοποιός, άλλοτε ως ψυχρός πολιτικός, που πάντα δουλεύει για το συμφέρον του. Η αλλαγή συμμάχων είναι μέρος του πονηρού χαρακτήρα του. Κατά καιρούς εξυπηρετεί τους Εσίρ, μόνο για να τους μαχαιρώσει πισώπλατα λίγο αργότερα.

Για παράδειγμα, είναι αυτός που ευθύνεται για την εξαφάνιση, αλλά και την ανάκτηση των Μήλων της Νιότης, χωρίς τα οποία οι Εσίρ θα γεράσουν.

Η δύναμή του καθρεφτίζεται και στα τρία παιδιά του - τον αδάμαστο λύκο Φενρίρ, το Ερπετό της Μέσης Γης και τη Θεά του Θανάτου και Βασίλισσα του Κάτω Κόσμου, Χελ. Συχνά χρησιμοποιεί τις ικανότητες των παιδιών του για δικές του ανάγκες. Επίσης, κατά ένα διάστημα που ήταν μεταμορφωμένος σε φοράδα ζευγάρωσε με ένα άλογο και γέννησε τον Σλέιπνιρ, το άλογο με τα οκτώ πόδια που καβαλάει ο Όντιν.

Ο συνθέτης Ρίχαρντ Βάγκνερ παρουσίασε τον Λόκι με το γερμανοποιημένο όνομα Loge στις όπερές του Ο Χρυσός του Ρήνου και Βαλκυρία.

Η προσωπικότητα που ξέρουμε ως Λόκι επιβίωσε μέχρι τη σημερινή εποχή μέσω της Σκανδιναβικής μυθολογίας και μυθοπλασίας. Στη Δανία, ο Λόκι αναφέρεται ως "Λοκ" (Lokke). Συγκεκριμένα στη Γιουτλάνδη, οι φράσεις "Lokke slår sin havre" ("Ο Λοκ θερίζει τη βρώμη του") και "Lokkemand driver sine geder" ("O Lomant [Lokkemand] οδηγεί τις κατσίκες του") φαίνονται να χρησιμοποιούνται γραπτώς από τις αρχές του 20ου αιώνα. Στη Σέλαν το όνομα "Lokke lejemand" ("Λοκ ο άντρας που παίζει παιχνίδια") χρησιμοποιούνταν. Στην έρευνά του επάνω στις εμφανίσεις του Λόκι (όσον αφορά τη Σκανδιναβική μυθολογία της μοντέρνας εποχής), ο Δανός ειδικός Άξελ Όλρικ αναφέρει πολλαπλά παραδείγματα φυσικών φαινομένων τα οποία εξηγούνται μέσω επέμβασης αυτής της θεότητας, όπως εκείνα που ακολουθούν την αύξηση της θερμοκρασίας.

Ένα παράδειγμα από το 1811 αναφέρει:

"... when you look at the horizon in clear weather and sunshine, and the air seems to move in shimmering waves, or like a sheet of water which seems to rise and sink in waves."

Δηλαδή:

"...όταν κοιτάξεις το ορίζοντα με καθαρό ουρανό και ηλιοφάνεια, και ο άνεμος φαίνεται να κινείται σε λαμπυρίζοντα κύματα, ή σαν ένα λεπτό φύλλο νερού που φαίνεται να ανεβοκατεβαίνει όπως η θάλασσα."

Ο Όλρικ επιπλέον δίνει έναν αριθμό φυτών με ονόματα αφιερωμένα στον Λόκι. Ο ειδικός εντοπίζει τρία βασικά θέματα στις αναφορές του Λόκι στη μυθολογία: ο Λόκι παρουσιάζεται σαν "φαινόμενο του αέρα", συνδεδεμένος με την "οικιστική εστία" και χρωματισμένος ως ένα "πειραχτήριο πλάσμα της νύστας".^[7]

Το Loka Táttur ή Lokka Táttur (Faroese "tale—or þáttr—of Loki") είναι μία φεροϊκή μπαλάντα από τον μεσαίωνα στην οποία εμφανίζεται ο Λόκι, ο Όντιν, και ο Χένιρ ( Hœnir ) ενώ βοηθούν έναν αγρότη και ένα αγόρι να γλιτώσουν από την οργή ενός Γιότουν που του αρέσει να νικά στοιχήματα. Ο Λόκι αναφέρεται ως μία καλοσυνάτη θεότητα σε αυτό το παραμύθι, αν και η μηχανορραφία του είναι και αυτή εμφανής όπως πάντα. ^[8]

Ο Λόκι εμφανίζεται σε έναν αριθμό μύθων της Σκανδιναβικής μυθολογίας. Είναι πάντα μηχανορράφος, κάτι που άλλοτε χρησιμοποιεί υπέρ των υπόλοιπων θεών και άλλοτε κατά ή άλλες φορές απλά υπέρ του ίδιου του του εαυτού. Ο Λόκι γενικά αναφέρεται ως ένας πολύ όμορφος θεός, μισός γίγαντας που όμως κατοικεί στο Άζγκαρντ μαζί με τους θεούς Εσίρ (Aesir) όπως ο Όντιν, ο Θορ και ο Χάιμνταλ.

Η θεά Σιφ, γυναίκα του Θωρ, είχε τα πιο όμορφα χρυσαφένια μαλλιά σε κάθε κόσμο. Μία μέρα όμως, όταν ξύπνησε, συνειδητοποίησε ότι είχαν όλα εξαφανιστεί. Ο Θωρ απευθείας υποψιάστηκε τον Λόκι και θύμωσε. Ο θεός-πειραχτήρι ήταν όντως εκείνος που προκάλεσε τέτοιο κακό. Καθώς όμως το ξυρισμένο κεφάλι ήταν σημάδι ατίμωσης, ο Θωρ απείλησε τον Λόκι και τον ανάγκασε να διορθώσει το λάθος του βρίσκοντας έναν τρόπο να επαναφέρει τα μαλλιά της Σιφ.

Ο Λόκι γνώριζε πως ο ίδιος ήταν αδύνατο να κάνει κάτι τέτοιο. Πήγε λοιπόν στο Σβάρταλχαϊμ, ή αλλιώς γνωστό ως Νινταβελίρ, δηλαδή στη χώρα των Νάνων. Οι Νάνοι ήταν μαέστροι στη σφυρηλασία, και μπορούσαν να φτιάξουν σχεδόν οτιδήποτε. Ο Λόκι πήγε πρώτα στο εργαστήρι των τριών Νάνων γνωστοί ως γιοι του Ιβάλντι.

"Χαίρετε γιοι του Ιβάλντι", τους είπε, "άκουσα ότι τα αδέρφια Μπροκ και Ίτρι κοκορεύονταν ότι μπορούν να σφυρηλατήσουν τα πιο σπάνια αντικείμενα, αξεπέραστα σε αξία και μαγεία. Και να κοροϊδεύουν ότι τα αγαθά που φτιάχνουν οι γιοι του Ιβάλντι δεν μπορούν καν να συγκριθούν με τα δικά τους, τόσο άτεχνα που είναι".

"Μα όχι", του απάντησαν, "αυτοί οι άχρηστοι δεν πιάνουν μία μπροστά στην τέχνη μας".

"Οι Θεοί αποφάσισαν να κρίνουν με έναν διαγωνισμό.", είπε ξανά ο Λόκι, "Θα φτιάξετε τρία δώρα που θα παρουσιάσετε στους θεούς. Ένα από αυτά πρέπει να είναι μία κόμη χρυσαφένια μαλλιά, τόσο αληθοφανής και μεταξένια όταν φορεθεί που θα ριζώνει στην κεφαλή και θα μοιάζει σαν αληθινή".

"Ναι, και βέβαια μπορούμε να το κάνουμε αυτό και όλα τα άλλα".

Πήγε μετά ο Λόκι στο βουνό όπου βρισκόταν το εργαστήρι των Μπροκ και Ίτρι.

"Οι γιοι του Ιβάλντι σας αποκάλεσαν άχρηστους στη δουλειά σας. Οι Θεοί θα κρίνουν την αλήθεια με έναν διαγωνισμό. Θα πρέπει να φτιάξετε τρία δώρα που να μπορούν να επισκιάσουν την ομορφιά του Άσγκαρντ", είπε και σε αυτούς.

Ο Ίτρι, που σφυρηλατούσε, ήταν έτοιμος να συμφωνήσει αλλά ο αδερφός του, ο Μπροκ που κρατούσε τη φωτιά δυνατή, μυρίστηκε δόλο.

"Δεν σε εμπιστεύομαι Λόκι", του είπε, "Θα συμφωνήσω στο στοίχημά σου αν και μόνο αν δείξεις ότι κι εσύ θα χάσεις από αυτό, και άρα δε θα θέλεις απλά να μας κοροϊδέψεις. Αν λοιπόν κερδίσουμε εμείς, θέλω το κεφάλι σου".

Ο Λόκι συμφώνησε, γνωρίζοντας ότι το μόνο που είχε να κάνει ήταν να σιγουρευτεί ότι δε θα κερδίσουν τα δύο αδέρφια. Έκανε λοιπόν πως φεύγει, αλλά μεταμορφώθηκε σε μύγα και γύρισε στο εργαστήρι.

"Να κρατάς τη φωτιά σταθερή", είπε ο Ίτρι στον αδερφό του, " Αλλιώς όλος ο κόπος μου θα χαθεί και το δώρο θα καταστραφεί".

Πήγε λοιπόν ο Ίτρι να σφυρηλατήσει το πρώτο δώρο και ο Μπροκ να κρατά τη φωτιά σταθερή. Ο Λόκι, με μορφή μύγας, κάθισε στο χέρι του τελευταίου και άρχισε να δαγκώνει· τίποτα όμως. Ο Ίτρι γύρισε με το πρώτο δώρο. Για το δεύτερο δώρο ο Λόκι κάθισε στον λαιμό του Μπροκ και πάλι άρχισε να δαγκώνει μέχρι που τράβηξε αίμα. Πάλι απέτυχε. Στο τρίτο δώρο, το πιο δύσκολο απ' όλα όπως είπε ο Ίτρι, ο Λόκι κάθισε στο βλέφαρο του Μπροκ. Δάγκωσε και δάγκωσε μέχρι που αίμα έτρεξε μέσα στα μάτια του Μπροκ και αναγκάστηκε να αφήσει το χέρι του απο τη φυσούνα που ζωντάνευε τη φωτιά. Γύρισε ο Ίτρι, μερικώς απογοητευμένος, και είπε:

"Παραλίγο να πάει στράφι, αλλά το έφτιαξα. Δεν είναι τέλειο, αλλά θα πρέπει να αρκεί".

Ο Λόκι έφυγε, νομίζοντας ότι είχε κάνει τη δουλειά του. Παρουσιάστηκαν την επόμενη μέρα οι δύο ομάδες μπροστά στον Όντιν, τον Θορ και τον Φρέιρ, οι οποίοι θα ήταν οι κριτές. Πρώτα παρουσίασαν τα δώρα οι γιοι του Ιβάλντι:

• Στον Φρέιρ παρέδωσαν το πλοίο Skíðblaðnir, το οποίο ήταν πιο γρήγορο από κάθε άλλο, έπλεε στα κύματα της θάλασσας και του ανέμου, και μπορούσε να διπλωθεί ώστε να χωρέσει σε μία τσέπη.
• Στον Όντιν έδωσαν το δόρυ με το όνομα Gungnir (Γκουγκνιρ), το οποίο ποτέ δεν αστοχούσε και ένας όρκος παρμένος σε αυτό θα ήταν απάτητος.
• Στον Θωρ έδωσαν τη νέα κόμη της Σιφ, η οποία τη φόρεσε αμέσως εντυπωσιάζοντας όλο το Άσγκαρντ με τα νέα της μαλλιά, πιο όμορφα από ποτέ.

Έπειτα, ήρθε η σειρά των Μπροκ και του Ίτρι. Αυτοί έδωσαν πρώτα τα δώρα τους στον Όντιν και στον Φρέιρ:

• Ένα περιβραχιόνιο στον Όντιν, επονομασμένο Draupnir, απ' το οποίο γεννιόνταν οχτώ όμοια κάθε ένατη νύχτα αυξάνοντας τα πλούτη του Άσγκαρντ.
• Για τον Φρέιρ έφεραν έναν τεράστιο χοίρο από χρυσό, τον Gullinbörsti, για να τραβά το άρμα του.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι θεοί ήταν αρκετά εντυπωσιασμένοι και απ' τις δύο ομάδες. Μετά όμως ήρθε το δώρο του Θωρ:

"Το λένε Mjöllnir", είπε ο Ίτρι παρουσιάζοντας το σφυρί, " Είναι φτιαγμένο απ' το ισχυρότερο μέταλλο και έτσι ποτέ δεν θα σπάσει, ότι και να χτυπήσεις με αυτό. Επιπλέον, όσο μακριά και να το πετάξεις, πάντα θα γυρίζει στο χέρι σου".

Ο Θωρ χαμογέλασε γνωρίζοντας ότι είχε σπάσει πολλά όπλα χτυπώντας τα, και είχε χάσει άλλα τόσα πετώντας τα στους αντιπάλους του.

"Όπως βλέπετε όμως", συνέχισε ο Ίτρι, "το χερούλι είναι λίγο μικρό. Δεν μπόρεσα να το φτιάξω όπως έπρεπε στο εργαστήριο, και έτσι θα πρέπει να το κρατάς με ένα χέρι".

"Δεν έχει σημασία.", είπε ο Θωρ, "Αυτό είναι το πιο υπέροχο δώρο που έχω δει ποτέ!".

Και οι υπόλοιποι Θεοί συμφώνησαν και ανακήρυξαν τον Ίτρι και τον Μπροκ νικητές.

"Κάτι μου υποσχέθηκες Λόκι!", ζητωκραύγασε ο Μπροκ.

Ο Λόκι ήταν γρήγορος στη σκέψη και στις δικαιολογίες, "Ναι, υποσχέθηκα ότι μπορείς να κόψεις το κεφάλι μου.", του είπε, "Ποτέ όμως δεν συμφώνησα ότι μπορείς να κόψεις τον λαιμό μου".

Ο Όντιν συμφώνησε ότι όντως ο Λόκι είχε δίκιο.

"Μα δεν μπορώ να κόψω το κεφάλι σου αλλιώς", είπε ο Μπροκ.

Μετά από λίγη σκέψη ψιθύρισε κάτι στον Όντιν. "Ναι αυτό θα ήταν δίκαιο", του είπε εκείνος.

Ο Μπροκ πήρε τα εργαλεία του αδερφού του και έραψε το στόμα του ζαβολιάρη θεού ώστε να μην ξανακούσει τις δικαιολογίες και τις μηχανορραφίες του.

Μετά από λίγο καιρό, ο Λόκι ελευθέρωσε τα χείλη του και ετοίμασε την εκδίκησή του. Έτσι όμως, οι Θεοί είχαν ήδη αποκτήσει τους θησαυρούς τους, χωρίς τη θέλησή του αλλά και πάλι χάρις στον Λόκι.^[9]

• Our Troth chapter on Loki
• Loki - A Paean in Progress
• Ο μύθος του Μπάλντρ
• Πραγματεία για τον Λόκι
• The Lokasenna - "Loki's Wrangling": a very amusing insult competition between Loki and the other gods in Asgard

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Λόκι

1. https://www.youtube.com/watch?v=8Poklx9Ifz4
2. https://www.bbc.co.uk/programmes/m0001rjt
3. https://www.kirkusreviews.com/book-reviews/neil-gaiman/norse-mythology/
4. https://www.ted.com/talks/alex_gendler_the_myth_of_loki_and_the_master_builder