Ελάτεια
Συντεταγμένες: 38°37′31.8″N 22°45′59.0″E / 38.625500°N 22.766389°E
| Ελάτεια | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Φθιώτιδας |
| Δήμος | Αμφίκλειας - Ελάτειας |
| Δημοτική Ενότητα | Ελάτειας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Στερεά Ελλάδα |
| Νομός | Φθιώτιδας |
| Υψόμετρο | 180 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 2.002 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Δραχμάνι |
| Ταχ. κώδικας | 350 04 |
Η Ελάτεια είναι μεγάλος οικισμός της Στερεάς Ελλάδας στην Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας ο οποίος υπήρξε έδρα του τέως Δήμου Ελάτειας (του πρώην Νομού Φθιώτιδας).[1][2][3]
Γενικά στοιχεία - Αξιοθέατα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ελάτεια είναι κτισμένη στις ανατολικές πλαγιές του όρους Καλλίδρομο σε υψόμετρο 180 μέτρα[2] και βλέπει στην ανατολική πλευρά της κοιλάδας του Κηφισού, απέναντι από τον Παρνασσό. Απέχει περίπου 160 χλμ. ΒΔ. από την Αθήνα, 70 χλμ. ΝΑ. από τη Λαμία και 7 χλμ. Α.-ΒΑ. από την Κάτω Τιθορέα (έδρα του δήμου). Μέχρι το 1916 ονομαζόταν Δραχμάνι,[4] από τον Δραχμάν Αγά που εξουσίαζε την περιοχή κι έδωσε το όνομά του κατά την τουρκοκρατία οπότε μετονομάστηκε σε Ελάτεια, λόγω της αρχαίας Φωκικής πόλης, της Ελάτειας που βρισκόταν στην ίδια τοποθεσία, λίγο πιο βόρεια. Ερείπιά της σώζονται μέχρι σήμερα.
Σήμερα η πόλη αποτελεί αγροτεμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής με αρκετές βιοτεχνίες επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων.[2] Στο χωριό λειτουργούν νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο, 2 παραδοσιακοί ξενώνες, αρχαιολογική συλλογή, καφετέριες και πισίνα κατά τους θερινούς μήνες. Ενοριακός ναός είναι η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου Ελάτειας[5] είναι κτίσμα του 17ου αιώνα. Αρκετά από τα σπίτια του κέντρου είναι επίσης της ίδιας εποχής.
Κοντινοί προορισμοί είναι η περιοχή Λιβάδι όπου βρίσκεται και ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Ελάτειας με ευρήματα 6.500 ετών, τα οποία και εκτίθενται στην αρχαιολογική συλλογή της πόλης και καλύπτουν την χρονική περίοδο από την Παλαιολιθική εποχή έως τους Ρωμαϊκούς χρόνους.[6] Στα βορειοανατολικά της Ελάτειας βρίσκεται το Ιερό της Κραναίας Αθηνάς, όπου σώζονται λείψανα δωρικού πρόστυλου ναού (διαστάσεων 6x13 μέτρα) τα οποία ανέσκαψαν η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή στα τέλη του 19ου αιώνα.[3]
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αρχαία Ελάτεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λόγω της θέσης της εξελίχθηκε στη σημαντικότερη πόλη των Λοκρών κι αργότερα των Φωκέων, όταν περιήλθε στη Φωκική Συμπολιτεία.[6] Σύμφωνα με την παράδοση που αναφέρει ο περιηγητής Παυσανίας η Ελάτεια πήρε το όνομά της από τον μυθικό βασιλιά Έλατο, γιο του Αρκάδα.[7]
Το 374 π.Χ. ο Θηβαίος στρατηγός Πελοπίδας πολιόρκησε την Ελάτεια με στόχο να υποτάξει τους Φωκείς και να ελέγξει τη διάβαση από τη συμμαχική του Θεσσαλία στη Βοιωτία. Την άμυνα της Φωκικής πόλης ανέλαβε ο στρατηγός Ονόμαρχος και κατάφερε να σώσει την πόλη.[8]
Το 346 π.Χ. η Ελάτεια καταλήφθηκε από τους Μακεδόνες του Φιλίππου. Ο Φίλιππος οχύρωσε την Ελάτεια και τη χρησιμοποίησε ως βάση του για την εκστρατεία κατά των πόλεων της κεντρικής Ελλάδας. Μετά την αποχώρηση των Μακεδόνων η Ελάτεια απέκτησε πάλι τον κυρίαρχο ρόλο που είχε στην αρχαία Φωκίδα. Σύμφωνα με τις αναφορές του Παυσανία η Ελάτεια συνέχισε να αποτελεί σημαντική πόλη της περιοχής και κατά τη Ρωμαϊκή εποχή.[9]
Διοικητικά - πληθυσμιακά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ελάτεια, με την ονομασία Δραχμάνι έγινε έδρα του νεοσύστατου Δήμου Ελατείας στον νομό Φωκίδος και Λοκρίδος, στις 20 Απριλίου 1835.[10] Στις 5 Σεπτεμβρίου 1865 ο οικισμός έλαβε τη σημερινή του ονομασία έπειτα από πρόταση του υπουργού Εσωτερικών.[11] Ωστόσο, η ονομασία Δραχμάνι για τον οικισμό παρέμεινε ως τις 26 Νοεμβρίου 1916, οπότε έγινε η επίσημη μετονομασία της Κοινότητας Δραχμανίου σε Κοινότητα Ελάτειας.
Κοινότητα Ελάτειας (1912-1985)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1912 ο δήμος καταργήθηκε και συστάθηκε η Κοινότητα Δραχμανίου του νομού Φθιώτιδος και Φωκίδος, με έδρα τον ομώνυμο οικισμό. Το 1916 μετονομάστηκε σε Κοινότητα Ελάτειας[12] και το 1943 αποσπάστηκε στον νομό Φθιώτιδας. Στις 23 Μαΐου 1985 ο οικισμός Ελάτεια αποσπάστηκε από την κοινότητα και ορίστηκε έδρα του δήμου Ελάτειας. Η κοινότητα καταργήθηκε, καθώς προήχθη σε δήμο.[13]
Δήμος Ελάτειας (1985-2010)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1985 συστάθηκε ο δήμος και λειτούργησε ως την κατάργησή του το 2010. Το 2010 συγχωνεύτηκε στον Δήμο Αμφίκλειας - Ελάτειας.
- Για τους διατελέσαντες δημάρχους - κοινοτάρχες, δείτε Δήμος Ελάτειας
Πληθυσμιακά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι απογραφές πληθυσμού είναι:
| Έτος | 1870 | 1879 | 1889 | 1896 | 1907 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 600[14] | 727[15] | 903[16] | 1.113[17] | 1.340[18] | 1.471[19] | 1.719[20] | 1.759[21] | 1.747[22] | 1.750[23] | 2.397[24] | 2.405[25] | 2.524[26] | 2.470[27] | 2.372[28] | 2.002[29] |
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Δήμος Ελάτειας
- Ναός Αθηνάς Κραναίας από τον ιστότοπο http://odysseus.culture.gr/.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 11. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 103.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 22. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 328.
- ↑ 3,0 3,1 «Σύντομο Ιστορικό Ελάτειας | Δήμος Αμφίκλειας-Ελάτειας». www.dimos-amfiklias-elatias.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ «Πανδέκτης: Drachmani -- Elateia». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ «Ε' Αρχιερατική Περιφέρεια Αμφίκλειας | Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδος». www.imfth.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ 6,0 6,1 Προγραμμάτων, Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών. «Αρχαιολογική Συλλογή Ελάτειας, Φθιώτιδα | Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων». Αρχαιολογικά Mουσεία της Ελλάδας. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ Βικιθήκη Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων.
- ↑ Arxaiologia.gr Άρθρο της Κατερίνας Τυπάλδου-Φακίρη
- ↑ «Η αρχαία Ελάτεια». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2009.
- ↑ «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2024.
- ↑ ΦΕΚ 44 Α΄/[5-9-1865 https://www.eetaa.gr/metaboles/fek/1865/fek_44a_1865.pdf]
- ↑ ΦΕΚ 93Β/26-11-1916.
- ↑ ΦΕΚ 95 Α/23-5-1985.
- ↑ Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1870, σελ. 52 του pdf. http://dlib.statistics.gr/Book/GRESYE_02_0101_00100.pdf.
- ↑ Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, σελ. 201 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1879.pdf.
- ↑ Στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής του πληθυσμού κατά την 15η - 16η Απριλίου 1889, σελ. 37 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1889.pdf.
- ↑ Στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής του πληθυσμού κατά την 5η - 6η Οκτωβρίου 1896, σελ. 34 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1896.pdf.
- ↑ Στατιστικά αποτελέσματα της γενικής απογραφής του πληθυσμού κατά την 27η Οκτωβρίου 1907, σελ. 372 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1907_2.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Δεκεμβρίου 1920, σελ. 321 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1920.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 15ης - 16ης Μαϊου 1928, σελ. 365 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1928_2.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16ης Οκτωβρίου 1940 - Πραγματικός, νόμιμος και μόνιμος πληθυσμός, σελ. 403 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1940_1.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 174 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 167 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf.
- ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 164 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 175 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 219 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf.
- ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 217 του pdf. https://www.eetaa.gr/eetaa/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf.
- ↑ ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10632 (σελ. 158 του pdf)
- ↑ ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2021», σελ. 28353 (σελ. 65 του pdf)