Δοξάτο

Συντεταγμένες: 41°5′33″N 24°13′44″E / 41.09250°N 24.22889°E / 41.09250; 24.22889

Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 08/02/2021.

Δοξάτο
Δοξάτο Δοξάτο
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
Περιφερειακή Ενότητα	Δράμας
Δημοτική Ενότητα	Δοξάτου
Δημοτική Κοινότητα	Δοξάτου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονίας
Νομός	Δράμας
Υψόμετρο	66 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος	2.468
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	663 00
Τηλ. κωδικός	2521
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Το Δοξάτο είναι κωμόπολη του νομού Δράμας.^[1][2] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, αποτελεί τη Δημοτική Κοινότητα Δοξάτου που ανήκει στο Δήμο Δοξάτου και έχει, σύμφωνα με την Απογραφή του 2021 πληθυσμό 2.468 κατοίκους. Με το σχέδιο Καποδίστριας αποτελούσε Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Δοξάτου. Βρίσκεται σε απόσταση 10 χιλιομέτρων από την πόλη της Δράμας.

Η περιοχή κατοικήθηκε από την προϊστορική εποχή, όπως φαίνεται από τον νεολιθικό οικισμό της περιοχής (4000 - 2000 π.Χ. περίπου). Κατά τη βυζαντινή εποχή ονομαζόταν «Δόκαλον»^[3]. Με την ονομασία «Δοξάτο» είναι γνωστό από το 1600. Μάλλον οφείλεται στη θέση του στον ευρύ κάμπο, καθώς δοξάτο είναι το ευρύχωρο δωμάτιο του πρώτου ορόφου στα παραδοσιακά μακεδονικά σπίτια, που έχει ωραία θέα.

Γραπτή αναφορά στο Δοξάτο έχουμε μετά το 1600. Ο Οθωμανός περιηγητής Εβλιά Τσελεμπή αναφέρει «Κατά την εκ Καβάλας προς Βορράν πορεία μου, διήλθον εκ του χωρίου Μπόργιανι (Άγιος Αθανάσιος). Και μετά ολίγην ώραν εφτασα εις κωμόπολιν που λέγεται Δοξάτον. Η κωμόπολις αυτή κειμένη εις ωραίαν τοποθεσίαν περιβάλλεται από κήπους και αμπελώνες και περιλαμβάνει τριακοσίας οικίας….».^[4]

Το έτος 1874 ιδρύθηκε η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Δοξάτου «ΟΙ ΦΙΛΙΠΠΟΙ» η οποία διατηρούσε τριώροφο κτίριο δίπλα στο σημερινό παλιό Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου με Λέσχη Νεότητας, Φιλαρμονικής και συγκρότημα Μαντολινάτας. Η Αδελφότητα αυτή διατηρούσε ένα καλά οργανωμένο αναγνωστήριο στο οποίο σύχναζαν όλοι σχεδόν οι νέοι της κωμόπολης αυτής. Εκεί μελετούσαν διάφορα βιβλία εθνικού περιεχομένου και συζητούσαν για τα προβλήματα του Ελληνισμού. Στον πρώτο όροφο του αναγνωστηρίου λειτουργούσε μια λέσχη (καφενείο), που αργότερα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τον Μακεδονικό Αγώνα.

Γύρω στα 1885 στην κωμόπολη του Δοξάτου ζούσαν 900 ελληνικές οικογένειες έναντι 400 οθωμανικών, (Καρσανίδης Ε., 1998) ενώ η Δράμα αριθμούσε, το 1886, 1.000 Έλληνες, έναντι 4.000 Τούρκων.^[5]

Στους ντόπιους κάτοικους του Δοξάτου προστέθηκαν Ηπειρώτες που κατά το 1850 ήρθαν να κατοικήσουν μόνιμα. Το 1896 ήρθαν κάτοικοι από την Καστοριά και τα Μαδεμοχώρια της Χαλκιδικής. Από το 1912 και το 1922 εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Θράκη και τη Μικρά Ασία. Οι Θρακιώτες πρόσφυγες από το χωριό Μαγούλα (Καβατζίκι) της Ανατολικής Θράκης μετέφεραν στο Δοξάτο την εικόνα της Παναγίας Παχνιώτισσας. Η εικόνα προέρχεται από τον Ναό της Παναγίας Παχνιώτισσας του Καβατζικίου και σήμερα φυλλάσσεται στον Ναό Αγίου Αθανασίου Δοξάτου.^[6]

Οι κάτοικοι του Δοξάτου, όταν ξέσπασε η επανάσταση του 1821, συμμετέχουν ως εθελοντές στον αγώνα της απελευθέρωσης με τον Σερραίο Εμμανουήλ Παπά.

Το 1919 συστάθηκε η Κοινότητα Δοξάτου και αποτελούνταν από τους οικισμούς Δοξάτο, Μπόριανη (Άγιος Αθανάσιος), Μπουνάρμπασι (Άνω, Κάτω Κεφαλάρι) και Εφτελιά (σημερινή Φτελιά) με έδρα το Δοξάτο. Το 1922 ο οικισμός Μπόριανη αποσπάστηκε από την Κοινότητα Δοξάτου και αποτέλεσε την Κοινότητα Μπόριανης (μετέπειτα Αγίου Αθανασίου). Το 1927 ο οικισμός Εφτελιά αποσπάστηκε από την Κοινότητα Δοξάτου και αποτέλεσε την Κοινότητα Εφτελιάς. Το 1927 ο οικισμός Μπουνάρμπασι μετονομάστηκε σε Κεφαλάρι. Μεταξύ 1928 και 1930 το Κεφαλάρι αποσπάστηκε από την Κοινότητα Δοξάτου και προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Αγ. Αθανασίου.

Δύο φορές οι Βούλγαροι προέβησαν σε σφαγές κατοίκων του Δοξάτου τα έτη 1913 και 1941.^[2]

Η πρώτη, με θύματα 500^[7] αθώους Δοξατινούς (άνδρες, γυναίκες και παιδιά), έγινε στις 30 Ιουνίου του 1913. Την Παρασκευή προς Σάββατο (28 προς 29 Ιουνίου) Βούλγαροι στρατιώτες, υπολείμματα πιθανόν υποχωρούντων βουλγαρικών τμημάτων ή ανιχνευτές, προσπάθησαν πυροβολώντας να πλησιάσουν το Δοξάτο, για να το λεηλατήσουν. Όπως διατείνεται η βουλγαρική πλευρά, τους απέκρουσαν Έλληνες αντάρτες. Την Κυριακή 30 Ιουνίου, 120 Βούλγαροι ιππείς περικύκλωσαν το Δοξάτο. Αφού άρπαξαν ότι πολύτιμο βρήκαν, το κατέκαψαν και έσφαξαν 650 από τους 1500 κατοίκους. Η πλούσια κοινότητα, με τα λαμπρά οικοδομήματα, καταστράφηκε.

Η δεύτερη σφαγή έγινε στις 29 Σεπτεμβρίου του 1941, όταν το Δοξάτο βρισκόταν, όπως και όλη η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, στην κατοχή των Βουλγάρων, που ήταν σύμμαχοι των Γερμανών και Ιταλών. Οι Βούλγαροι, μετά τις εκτελέσεις, υποχρέωσαν τις γυναίκες που έμειναν ζωντανές να πληρώσουν για τις σφαίρες που χρησιμοποίησαν οι ίδιοι για να σκοτώσουν τους συζύγους και τα παιδιά τους.

Οι δύο σφαγές μείωσαν κατά πολύ τον πληθυσμό και κατέστρεψαν τον οικισμό με αποτέλεσμα μια σημαντική κωμόπολη του Νομού Δράμας να χάσει τη δυναμικότητά της.

Λόγω των δύο σφαγών το Δοξάτο ονομάστηκε Ηρωϊκή και Μαρτυρική Πόλη. Η ελληνική πολιτεία τίμησε το Δοξάτο και τους κατοίκους του και σύμφωνα με τον Πολεμικό Σταυρό, το έτος 1945, με το Διάταγμα του 1949 (24-2-1949, ΦΕΚ 68/1949 τ.Α.) με το οποίο η κοινότητα Δοξάτου αναγνωρίστηκε «τιμής ένεκεν» σε Δήμο Δοξάτου, και το 1998 οπότε και με Προεδρικό Διάταγμα αναγνωρίστηκε ως Μαρτυρική Πόλη.^[8]

Η εξέλιξη του πληθυσμού του Δοξάτου σύμφωνα με τις απογραφές είναι :

• 1951 4.409
• 1961 4.402
• 1971 3.440
• 1981 3.389
• 1991 3.594
• 2001 3.739
• 2011 2.884^[9]
• 2021 2.468^[10]

Μετά το 1961 υπάρχει μεγάλη μείωση του πληθυσμού λόγω της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης.

Ο οικισμός του Δοξάτου αποτελεί ένα παράδειγμ α εφαρμογής των ανανεωτικών ιδεών στο τομέα της αρχιτεκτονικής που αναπτύχθηκαν κατά το Μεσοπόλεμο και έχουν την απαρχή τους στην αρχιτεκτονική των πλησιέστερων αστικών κέντρων. Άμεσα συνδεδεμένα με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και την αγροτική παραγωγή δημιουργείται ένα νέο στυλ, αυτό του λαϊκού κλασικισμού, όπου κατοικίες ευρύτερων στρωμάτων "επενδύονται" με κλασικίζοντα χαρακτηριστικά ή φέρουν στοιχεία που προέρχονται από διάφορους ρυθμούς, όπως αναγεννησιακά, γοτθικά, μπαρόκ κ.α.

Οι νέες κατασκευές άρχισαν να ανεγείρονται στη δεκαετία του '20, μετά τη συνολική σχεδόν ισοπέδωση του οικισμού από την πυρπόληση του 1913, και είναι διώροφες κατοικίες που περιβάλλονται από ελεύθερο χώρο. Το ισόγειο χρησίμευε ως χώρος εργασίας για την αρχική ταξινόμηση του καπνού ενώ παράλληλα εξυπηρετούσε και βοηθητικές λειτουργίες. Στον όροφο τοποθετούνται οι χώροι υποδοχής και τα υπνοδωμάτια, ακολουθώντας την τυπική διάταξη με την κεντρική σάλα και τα δωμάτια εκατέρωθεν. Ένα τρίτο επίπεδο με μικρό ύψος, στο οποίο περιλαμβάνονταν και η στέγη, χρησίμευε για το στέγνωμα του καπνού. Στις κύριες όψεις τους που παρουσιάζουν έντονο διακοσμητικό ενδιαφέρον αναγνωρίζονται στοιχεία κλασικισμού συνδυασμένα με αυτά της αρτ νουβώ, της αναγέννησης και του μπαρόκ που οι ντόπιοι κατασκευαστές αφομοίωσαν και προσάρμοσαν σ' αυτές. Άξιος προσοχής είναι επίσης και ο ζωγραφικός διάκοσμος στις οροφές, είτε στο εσωτερικό είτε στους στεγασμένους εξώστες. Οι συνθέσεις είναι επηρεασμένες από ευρωπαϊκά πρότυπα της αρτ νουβώ και η τεχνική τους βασίζεται στη χρήση φυσικών χρωμάτων όπου κυριαρχούν απαλοί και γλυκείς τόνοι.

Αξιόλογα κτίρια που έχει να επιδείξει είναι το Δημοτικό σχολείο στην είσοδο του Δοξάτου, ο παλαιός και νέος Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου. Επίσης πολλές κατοικίες (Ζιγγίλη, Βογιατζή, Χατζησπάσου κ.α), τα δύο καπνομάγαζα που θυμίζουν την οικονομική ανάπτυξη του Δοξάτου στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.

Ξεχωρίζει η παλαιά εκκλησία του Αγίου Αθανασίου που βρίσκεται στο κέντρο του Δοξάτου και κτίσθηκε το 1867. Το μαρμαρόκτιστο καμπαναριό χτίστηκε το 1896. Στον τέταρτο όροφό του βρίσκονται οι δύο καμπάνες του. Τα ξυλόγλυπτα του ναού είναι της ίδιας εποχής με την ανέγερσή του. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του (έργο Ηπειρωτών μαστόρων) κοσμείται με εικόνες του 1870. Είναι εφάμιλλο του παλαιού ναού της Μητροπόλεως, της Εικοσιφοινίσσης και της Χωριστής, έργα της ίδιας περίπου εποχής. Οι εικόνες είναι έργο του ζωγράφου Στέργιου από το Νευροκόπι. Στο πίσω μέρος του ναού, θα στεγάσει κατά την περίοδο εκείνη ένα Αρρεναγωγείο και ένα Παρθεναγωγείο. Ο παλαιός ναός, με την 1170/14-6-1966 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 429/8-7-1966 τ.Β), χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο.

Με την πρωτοβουλία του τότε Μητροπολίτη Δράμας και μετέπειτα Σμύρνης Εθνομάρτυρα Χρυσόστομου χτίζεται το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου, που δεσπόζει στην είσοδο του Δοξάτου (1908-1910). Σχηματίζει ένα τεράστιο Ε. Είναι το αρχικό γράμμα των λέξεων Ελλάδα και Ελευθερία, που τόσο ποθούσαν οι Δοξατινοί την εποχή εκείνη. Για την ανέγερση προσέφεραν χρήματα πλούσιοι και φτωχοί.

Οι κάτοικοι του Δοξάτου ανέπτυξαν πλούσια πνευματική, καλλιτεχνική και οικονομική δράση. Από το 1870 ιδρύεται η Φιλοεκπαιδευτική Αδελφότητα, «Φίλιπποι» που συμβάλει στην καλλιέργεια των ελληνικών γραμμάτων, με τη δημιουργία Αναγνωστηρίου και ενός βιβλιοπωλείου ελληνικών εκδόσεων. Στο κτίριο του αναγνωστηρίου στεγάζεται και Φιλαρμονική και το περίφημο στην εποχή του συγκρότημα της «Μαντολινάτας». Το 1879 ιδρύεται από τις τοπικές αρχές Αρχαιολογική Εταιρία με στόχο τη συλλογή και διάσωση αρχαιολογικών ευρημάτων καθώς και τη συγκέντρωση λαογραφικού υλικού, προσπάθεια που θα αποσπάσει την επιδοκιμασία της Αρχαιολογικής Εταιρίας Αθηνών.

Το Δοξάτο φημίζεται για τις ιπποδρομίες του. Είναι ένα πανάρχαιο έθιμο που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο τη 2α Μαΐου, ημέρα της εορτής του Αγίου Αθανασίου και πανήγυρης του Δοξάτου και έχουν δυνδεθεί με τους αγώνες της περιοχής για την απελευθέρωση.^[11] Η μέρα αυτή της πανήγυρης ήταν μέρα γιορτής και γλεντιού όχι μόνο για τους Δοξατιανούς αλλά και για τους κατοίκους της γύρω περιοχής. Μετά τη θεία λειτουργία στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου ο κόσμος με τη συνοδεία ζουρνάδων πήγαινε στο χώρο όπου γίνονταν οι ιπποδρομίες και τις παρακολουθούσε με ενθουσιασμό αλλά και το σχετικό φανατισμό. Ο Ιππικός σύλλογος Δοξάτου «Οι Φίλιπποι» με τις τοπικές αρχές και άλλους συλλόγους διοργανώνουν τις ιπποδρομίες. Αξιόλογη είναι και η δράση των συλλόγων εκτός Δοξάτου, όπως του συλλόγου «ΤΟ ΗΡΩΙΚΟ ΔΟΞΑΤΟ» Αθηνών και Γερμανίας

Η έκταση που ανήκει στο Δοξάτο είναι 27.714 στρέμματα και έχει μέσο ύψος από τη θάλασσα 100 περίπου μέτρα. Τα εδάφη της περιοχής είναι κατά κύριο λόγο αλλουβιακής προέλευσης. Το μεγαλύτερο τμήμα αποτελείται από πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις, οφειλόμενες στο χείμαρρο του Δοξάτου. Τα μεγαλύτερο μέρος της έκτασης του Δοξάτου καλλιεργείται (23.000 περίπου στρέμματα) ενώ μόνο μικρό μέρος αυτών είναι αρδευόμενα. Τα κυριότερα αγροτικά προϊόντα του Δοξάτου είναι καπνός, σιτάρι, καλαμπόκι, βαμβάκι κι ελιά.

Αν και η περιοχή βρίσκεται σε μικρή σχετικά απόσταση από τη θάλασσα, το κλίμα χαρακτηρίζεται μεσογειακό – ηπειρωτικό, εξαιτίας της παρεμβολής των ορεινών όγκων του Παγγαίου και της Λεκάνης. Η ψυχρή περίοδος διαρκεί πολύ και παρουσιάζει βροχοπτώσεις που κατανέμονται ομοιόμορφα. Το θέρος είναι ξηρό έως υπέρξηρο.

Οι άνεμοι που επικρατούν είναι βόρειοι και ψυχροί με μικρές εντάσεις κατά την περίοδο Μαΐου - Αυγούστου. Το κλίμα δεν παρουσιάζει ακρότητες. Για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων αναψυχής η προσφορότερη περίοδος είναι από τα μέσα Μαΐου έως τα τέλη Σεπτεμβρίου.

Υδρεύεται εξ ολοκλήρου από τις πηγές Κεφαλαρίου, και διαθέτει βιολογικό καθαρισμό δυναμικότητας 22000 περίπου ατόμων που μπορεί να εξυπηρετήσει ολόκληρο το νέο Δήμο Δοξάτου αλλά και όμορους Δήμους. Διαθέτει Δημοτικό στάδιο με στίβο 400 μ και κλειστό γυμναστήριο. Λειτουργούν δύο λύκεια (ενιαίο και ΤΕΕ).

• Ανδρέας Τζήμου (1887) έμπορος^[12]
• Γεώργιος Καβαλάρης, Μακεδονομάχος^[13][14]
• Σπυρίδων Καραβαγγέλης, Μακεδονομάχος^[13][14]
• Ιωάννης Χαντζόπουλος, Μακεδονομάχος^[13][14]
• Πασχάλης Αρβανιτίδης (1946), τραγουδιστής
• Χρήστος Σαμαράς, μουσικός, συνθέτης
• Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
• Σταύρος Δαϊλάκης, πολιτικός, τ. βουλευτής
• Αργύρης Μαρνέρος, ποιητής^[15]
• Ιωάννης Χατζηδημητρίου, π. πρύτανης Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Δοξάτο

• Σαν σήμερα
• Το Δημοτικό Σχολείο και γενικότερα η εκπαίδευση και ο πολιτισμός της κωμόπολης του Δοξάτου από Ερευνητική εργασία του Ιωάννη Α. Παπαθεμελή.
• Αεροφωτογραφίες του Νομού Δράμας και του Δοξάτου.
• Report of the International Commission to Inquire into the Causes and Conduct of the Balkan Wars, Endowment Washington, D.C. 1914, σσ. 81-83 (Αγγλικά)