Esiw

Esiw (wót łatyńskego esse = „byś“) jo pad we finougriskich rěcach, kótaryž staw wugroni.

W Nimšćinje wótpowědujo esiwoju cesto słowo „als“ we wobrotach kaž na pś. „als Lehrer“ ("ako wucabnik").

We finšćinje ma esiw kóńcowku -na resp. -nä, na pś. lapsena = „ako góle“. Kóńcowka jo w pluralu -ina/-inä/-eina,-einä. Kóńcowka se złožujo pó wokalnej harmoniji. Pśi słowach z stopjenjowej změnu (nimski Stufenwechsel) se „mócny“ stopjeń wužywa. Pśikłady:

• kiss/-ana, kiss/-oina
• koir/-ana, koir/-ina
• lehm/-änä, lehm/-inä

Esiw se teke wjelgin cesto temporalnje wužywa, pśed drugim pśi wšednych dnjach, na pś.: Tulen perjantaina. = „Pśidu na pětku.“

W estnišćinje jo kóńcowka -na resp. w pluralu -tena abo -dena, na pś. müüjana = „ako pśedawaŕ“

W samišćinje ma esiw kóńcowku -n, pśi comž se mjaz singularom a pluralom njerozeznawa. W słowach z stopjenjowej změnu ma esiw samski stopjeń kaž nominatiw w singularje.

Pśikład: Son lea isidin dálus. = „Wón jo bur na dwórje.“ (pó słowach.: „ako bur“)

Hungoršćina znajo dwě formje esiwa ^{[1] [2] [3]}. Wobej formje stej we wobchadnej rěcy skerje rědkej a se normalnje jano w pisanej formje (literatura) namakatej.

Esiw-modal se ze sufiksom -ul abo -ül twóri. Wón jo pó słowach kaž pśirownujuce „wie“ abo „als“ rozměś. Pśikłady:

• barátjául fogad = „ako pśijaśel akceptěrowaś“ (t.r., njemusy žeden pśijaśel byś)
• fivérül szeret = „kaž bratša lubowaś“ (tež jolic wón to njejo)
• kutyául érzi magát = „se cujo kaž pjas“ (lěcrownož wón wócywidnje žeden pjas njejo)
• hajóul = „ako łoź“
• például = „ako pśikład“

Esiw-formal se ze sufiksom -ként twóri. Wón wóznamjenijo w Nimšćinje tak wjele kaž „als“ (ako). Pśikłady:

• tanárként dolgozik = „ako wucabnik źěłaś“ (t.r., wón jo w toś tom momenśe wucabnik)
• orvosságként bevette = „ako medicinu jěźony“ (t.r. tak wjele kaž, wóna jo medicina)
• elsőként = „ako prědny“

1. ↑ Tamás Forgács, Ungarische Grammatik. 2. Aufl., Edition Praesens, Wien 2004, S. 170f
2. ↑ Borbála Keszler (Hg.), Magyar Grammatika. Nemzetközi Tankönyvkiadó, Budapest 2000, b. 183ff
3. ↑ Ferenc Kiefer (Hg.), Strukturális Magyar Nyelvtan. Bd. 3 Morfológia, Akadémiai Kiadó, Budapest 2000

• Kauderwelsch Band 15, Finnisch Wort für Wort, 2002, ISBN 3-89416-014-4, boki 32 – 33
• Dr. Richard Semrau: Langenscheidts Praktisches Lehrbuch Finnisch, 1995, ISBN 3-468-26140-3, b. 117
• Kauderwelsch Band 55, Estnisch Wort für Wort, 2002, ISBN 3-89416-245-7, b. 51
• Hans-Hermann Bartens: Lehrbuch der samischen (lappischen) Sprache, Helmut Buske Verlag, Hamburg 1989, ISBN 3-87118-885-9, bok 118 – 121, 131 – 133, 511