Pen-hŵ

Pen-hŵ

Math	pentref, cymuned
Poblogaeth	726
Daearyddiaeth
Sir	Casnewydd
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	51.6151°N 2.835°W
Cod SYG	W04000826
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Pentref a chymuned ym mwrdeisdref sirol Casnewydd yw Pen-hŵ (Saesneg: Penhow). Saif ar ffin ddwyreiniol sir Casnewydd. Roedd poblogaeth y gymuned yn 2011 yn 744.

Heblaw pentref bychan Pen-hŵ ei hun, mae'r gymuned yn cynnwys pentref mwy Parc Seymour. Adeilad mwyad adnabyddus y gymuned yw Castell Pen-hŵ, a adeiladwyd gan Syr Roger de St Maur, un o'r marchogion oedd yn gysylltiedig ag arglwyddiaeth Striguil a Chastell Cas-gwent. Mae cofnod ei fod ym Mhen-hŵ erbyn 1129. Yn ddiweddarach, newidiodd y teulu eu henw i Seymour.

Ym Mhen-hŵ y cofnodwyd y dymheredd uchaf i'w chofnodi hyd yn hyn yng Nghymru, 34.2 °C (93.5 °F) ar 19 Gorffennaf 2006. Ymwelodd George Borrow a'r pentref yn 1854; yr adeg honno roedd llawer o'r trigolion yn uniaith Gymraeg. Mae Coedydd Pen-hŵ yn Warchodfa Natur Genedlaethol.

Mae dau bosibilrwydd; yn gyntaf mae'n bosibl i'r gair fod wedi dod o'r Hen Norwyeg, 'Haugr', sy'n golygu bryn. Neu fe all fod wedi tarddu o'r Hen Saesneg 'crib' neu 'gopa'. Fe'i cofnodwyd yn gytaf yn 1130 fel 'Penhou' ac ymddangosodd y sillafiad Cymraeg 'Pen Hw' tua 1566.

• Castell Prin