Llaeth sgim

Llaeth sgim

Math	llaeth, processed liquid milk
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Gwneir llaeth sgim^[1], pan fydd yr holl hufen yn cael ei dynnu laeth cyflawn.^[2] Mae'n tueddu i gynnwys tua 0.1% o fraster.^[3] Mae llaeth sgim yn boblogaidd iawn wrth hyrwyddo bywyd a bwyta'n iach er mwyn torri lawr ar borthiant o fraster. Ceir y cofnod cynharaf o'r gair Cymraeg "llaeth sgim" neu "llaeth ysgum" o 1851.^[4] Mae llaeth hanner sgim yn dilyn yr un broses creu â llaeth sgim ond yn cadw mwy o'r braster.

Yn hanesyddol, defnyddiwyd llaeth sgim ar gyfer pesgi moch, ac fe'i argymhellwyd fel "nid yn unig yr ychwanegiad gorau un ar gyfer tyfu moch, ond mae o werth bron yn gyfartal at ddibenion tewhau" gan ei fod yn "darparu protein cyflawn" ac yn gwneud y porthiant yn "fwy blasus" ".^[5]

Mae lladmeryddion dros yfed a choginio gyda llaeth sgim yn nodi ei fanteision wrth gynnig fitaminau hanfodol i fywyd iach ond hefyd llai o fraster nag a geir mewn llaeth cyflawn. Tra bod lefelau carbohydradau, protein a fitamin D yn ddigon tebyg ar draws llaeth cyflawn, hanner sgim a sgim, roedd llai o galoriau, braster a saturated fats mewn llaeth sgim. Tra bod hyn yn newyddion da i berson sydd am golli pwysau, efallai nad yw cystal i faban neu blentyn ar ei brifiant. Ceid llai o Omega-3 mewn llaeth sgim. Mae addasrwydd iechyd llaeth felly'n ddibynnol i raddau ar ddeiet cyflawn, oedran ac anghenion gweithgaredd plentyn neu berson.^[6]

Ceir gwahanol ffyrdd o adnabod y gwahanol fathau o laeth gan liwiau a ddefnyddir ar caead poteli ac ar y labeli.

Y Deyrnas Unedig Yn y Deyrnas Unedig, yn draddodiadol mae llaeth yn cael ei farchnata a'i labelu fel a ganlyn:

• Llaeth llawn (tua 3.5–4% braster) - mae poteli litr sy'n cael eu marchnata mewn pecynnu glas i'w cael yn aml mewn siopau.
• Llaeth hanner sgim (tua 1.8% braster) - Mae poteli litr plastig yn cael eu marchnata mewn pecynnu gwyrdd.
• Llaeth sgim (tua 0.1% braster) - Mae poteli litr plastig yn cael eu marchnata mewn pecynnu coch.
• Llaeth Ynysoedd y Môr Urdd (tua 5–5.5% o fraster)

Cyn yr 1980au, roedd llaeth yn cael ei ddanfon ar stepen y drws gan Ddyn Llaeth yn oriau mân y bore mewn poteli peint gwydr gyda'r caead ffoil wedi'i argraffu â lliw yn nodi'r cynnwys braster llaeth. Roedd gan laeth gyfan ffoil arian plaen, roedd gan laeth hanner sgim ffoil arian gyda streipiau coch a ffoil arian llaeth sgim gyda phatrwm gwiriwr glas.^[3]

Yn ogystal, mae rhai archfarchnadoedd yn y DU bellach yn marchnata llaeth fel:

• Llaeth braster 1% - Yn cael ei werthu fel rheol mewn pecynnu porffor neu oren.

Yr Unol Daleithiau Yn yr Unol Daleithiau, mae llaeth yn cael ei farchnata'n bennaf gan gynnwys braster ac ar gael yn yr amrywiaethau hyn:

• Mae llaeth cyfan yn 3.5% braster
• 2% Llaeth braster is
• 1% Llaeth braster isel
• 0% Llaeth heb fraster (a elwir hefyd yn laeth sgim neu laeth heb fraster)

Mae cynhyrchwyr llaeth yr Unol Daleithiau hefyd yn defnyddio system cod lliw i nodi mathau o laeth, fel arfer gyda'r cap potel neu'r acenion lliw ar y pecynnu. Mae llaeth cyfan bron yn gyffredinol yn cael ei ddynodi gan goch, tra bod 2% yn aml yn las brenhinol lliw. Mae 1% a lliwiau sgim yn amrywio yn ôl rhanbarth neu laeth, gyda lliwiau cyffredin ar gyfer y llinellau hyn yn borffor, gwyrdd, melyn, pinc neu las golau.

Heddiw, mae'r rhan fwyaf o laeth sgim yn cael ei greu trwy nyddu llaeth cyflawn mewn allgyrchydd fel bod y defnynnau braster yn gwahanu.^[7]

Mae'r llaeth yn cael ei werthu fel llaeth sgim neu ei brosesu i gynhyrchion eraill, gan gynnwys bwyd anifeiliaid, llaeth enwyn neu gaws braster isel fel cawsiau Iseldireg fel Kanterkaas a Leidsekaas ("Caws dinas Leyden"). Gellir hefyd cynhyrchu caws colfran cartref o laeth sgim. Mae un rysáit yn dangos sut gellir gwneud hyn gyda 3 litr o laeth sgim.^[8]

• Llaeth powdr

• Cyfryngau perthnasol Milk ar Gomin Wicimedia
• Fideo, 'Whole vs. Skim: Which Milk Is Better For You?'
• Fideo, 'How to Skim the Cream Off Your Milk!'
• Gwefan 'Hwb Cymru' ar gyfer coginio gan gynnwys gyda llaeth sgim Archifwyd 2021-11-22 yn y Peiriant Wayback
• Rysáit caws colfran cartref gyda llaeth sgim