Darogan

Dull cyfrin i ragweld y dyfodol yw darogan. Gelwir un sy'n medru darogan yn ddaroganwr neu broffwyd (ond mae proffwyd yn derm sy'n tueddu i gael ei gyfyngu i draddodiadau crefyddol un duw e.e. proffwydi'r Hen Destament.

Roedd y Celtiaid ymhlith y pobloedd hynafol a ymddiddorai'n fawr mewn darogan. Yng Nghymru'r Oesoedd Canol, roedd bri mawr ar ganu darogan a thestunau rhyddiaith proffwydoliaethol a brutiau. Ceir nifer o gerddi darogan a briodolir gan amlaf i feirdd o'r gorffennol, yn enwedig Taliesin, neu ffigurau chwedlonol fel Myrddin, ond roedd rhai o'r beirdd proffesiynol yn cyfansoddi cywyddau darogan hefyd.

Yn yr Oesoedd Canol, a hyd at y 19eg ganrif, credai rhai fod y Dynion Hysbys yn medru rhagweld y dyfodol.

• Sêr-ddewiniaeth: trwy astudio'r wybren.
• Argoel: trwy astudio hedfan adar.
• Llyfr-ddewiniaeth: gyda llyfrau (testunau crefyddol yn aml).
• Cerdyn-ddewiniaeth: gyda chardiau.
• Llaw-ddewiniaeth: trwy "ddarllen" cledrau'r dwylo.
• Adeg-ddewiniaeth: ynglŷn ag adegau, diwnodau lwcus/anlwcus.
• Cyfrifiadur-ddewiniaeth: gyda chyfrifiaduron.
• Pêl-ddewiniaeth: gyda phêl grisial.
• Daear-ddewiniaeth: trwy astudio marciau ar y ddaear, ayyb.
• Dŵr-ddewiniaeth: trwy astudio dŵr.
• I Ching; ffurf o Lyfr-Ddewiniaeth.
• Rhif-ddewiniaeth: trwy astudio rhifau.
• Breuddwyd-ddewiniaeth: trwy freuddwydion.
• Rwnig-ddewiniaeth: gyda llythrennau rwnig.
• Tân-ddewiniaeth: trwy astudio tân.

• Augur, daroganwr o offeiriad yng nghrefydd Rhufain
• Canu Darogan
• Dyn Hysbys
• Mab Darogan, gwaredwr disgwyliedig y Cymry
• Rhagfynegiad

Chwiliwch am Darogan
yn Wiciadur.