Gwenfyl
| Gwenfyl | |
|---|---|
| Ganwyd | 530  Defynnog |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | arweinydd crefyddol |
| Dydd gŵyl | 1 Tachwedd |
| Priod | Cadell Ddyrnllwg |
Santes o decrau y 6g oedd Gwenfyl (neu weithiau Gwenful, Gwenfael neu Gwennog).[1]
Bu yn wyres neu yn gor-wyres i Brychan, a rhoddodd ei enw i Brycheiniog[2] (yn ne-ddwyrain canolbarth Cymru)
Bu Gwenfyl yn trigo yn ardal Llandewi Brefi a bu 'Capel Gwenfyl' yn Llangeitho.. Mae'r adeilad wedi ei dynnu i lawr, er 17g, er y ceir cofnodion o lawer o wasanaethau priodas cyn hynny, ac roedd yno fynwent hefyd. Cysylltir hi â Llanywenfel ym Mrycheiniog, a Llanillteyrn. Ar fferm "Alun" ger Llanarmon-yn-Iâl ceir "Ffynnon Wenfyl"; saif tua hanner milltir o'r eglwys hynafol.
Credwyd yn Lanwenog fod modd gwella plant gyda chefnau gwan trwy trochi hwy yn nŵr ei ffynnon cyn toriad y wawr. Mae'n bosibl mai'r un person oedd 'Gwynfyl' ond ni dylid cymysgu hi gyda Gwenfaen, santes o'r gogledd.
Yn ôl Llawysgrifau Cwrtmawr 44, ei dydd ei ŵyl yw'r 1 Tachwedd, ac mae'n rhannu'r diwrnod gyda'i chwaer Callwen.[3][4] Mae llawysgrif diweddarach a sgwennwyd yn 1508, fodd bynnag, yn nodi 6 Gorffennaf.
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Dylid darllen yr erthygl hon ynghyd-destun "Santesau Celtaidd 388-680"
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Bywyd y Seintiau (The Lives of the British Saints); http://www.archive.org/; The Internmet Archive.
- ↑ T.T. Jones, The daughters of Brychan, Brycheiniog XVII (1977)
- ↑ Smith & Wace 1880, t. 828.
- ↑ Rees 1836, t. 153.
- Cartwright, Jane (2008), Feminine Sanctity and Spirituality in Medieval Wales, University of Wales, ISBN 978-0-7083-1999-4, http://books.google.com/books?id=5mlSxlL6eIEC&pg=PA93, adalwyd 2016-04-08
- Rees, Rice (1836), An Essay on the Welsh Saints Or the Primitive Christians, Usually Considered to Have Been the Founders of the Churches in Wales, Longman, Rees, Orme, Brown, Green, and Longman, http://books.google.com/books?id=h4gOAAAAQAAJ&pg=PA153, adalwyd 2016-04-07
- Smith, William; Wace, Henry (1880), A Dictionary of Christian Biography, Literature, Sects and Doctrines: Being a Continuation of 'The Dictionary of the Bible', Little, Brown & Company, http://books.google.com/books?id=uG7YAAAAMAAJ&pg=PA827, adalwyd 2016-04-08