Gerardo Machado

Gerardo Machado
Ganwyd	28 Medi 1871  Santa Clara
Bu farw	29 Mawrth 1939  Miami
Dinasyddiaeth	Ciwba
Galwedigaeth	gwleidydd
Swydd	Arlywydd Ciwba
Plaid Wleidyddol	Liberal Party of Cuba
Gwobr/au	Coler Urdd Isabella y Catholig, Croes fawr teilyngdod milwrol, adran wen

Milwr a gwleidydd o Giwba oedd Gerardo Machado y Morales (29 Medi 1871 – 29 Mawrth 1939) a wasanaethodd yn Arlywydd Ciwba o 1925 i 1933.

Ganwyd yn Camajuaní yn nhalaith Villa Clara. Cyrhaeddodd reng brigadydd yn y fyddin chwyldroadol yn ystod Rhyfel Annibyniaeth Ciwba (1895–98). Wedi ei orchestion yn y rhyfel, gwasanaethodd dan lywodraeth yr Arlywydd José Miguel Gómez (1909–13). Enillodd ei ffortiwn yn y 1910au drwy fentrau amaethyddol a buddsoddi mewn cwmnïau cyhoeddus. Dychwelodd i wleidyddiaeth genedlaethol yn arweinydd y Blaid Ryddfrydol yn 1920. Fe'i etholwyd yn arlywydd y wlad yn 1924, a chychwynnodd yn y swydd ar 20 Mai 1925.

Gorchmynnodd Machado raglen o weithiau cyhoeddus ar raddfa eang er mwyn lleddfu effeithiau'r Dirwasgiad Mawr. Ceisiodd yn enwedig ehangu cynnyrch siwgr y wlad i wrthsefyll y cwymp byd-eang mewn pris siwgr, prif allforyn Ciwba. Er iddo ennill cefnogaeth y mwyafrif helaeth o'r wlad ar ddechrau ei arlywyddiaeth, cafodd Machado ei feirniadu am gyfoethogi ei hunan ar bwrs y wlad, a throdd yn raddol yn unben ar Giwba. Cynhaliwyd etholiad arlywyddol 1928 heb wrthwynebiad iddo. Cyfyngwyd ar ryddid y wasg yn ystod ei ail dymor, a chynyddodd protestiadau yn ei erbyn, yn enwedig gan fyfyrwyr. Erbyn 1933, roedd anhrefn ar draws y wlad, ac ymdrechai'r Unol Daleithiau ymyrryd yn y sefyllfa drwy gyfrwng y llysgennad Sumner Welles. Cyhoeddwyd streic gyffredinol, ac o'r diwedd trodd y fyddin yn ei erbyn. Sefydlwyd llywodraeth dros dro gan Carlos Manuel de Céspedes y Quesada, a chafodd Machado ei alltudio ar 12 Awst 1933.

Bu farw ym Miami Beach, Fflorida, yn 67 oed.^[1]