Abaty Dinas Basing

Abaty Dinas Basing

Math	adfeilion mynachlog, abaty
Sefydlwyd	12 g
Daearyddiaeth
Lleoliad	Treffynnon
Sir	Treffynnon
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	18.1 metr
Cyfesurynnau	53.288°N 3.20735°W, 53.288039°N 3.207414°W
Rheolir gan	Cadw
Arddull pensaernïol	pensaernïaeth Sistersaidd
Perchnogaeth	Cadw
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd I, heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion
Dynodwr Cadw	FL001
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Abaty canoloesol yn Sir y Fflint yw Abaty Dinas Basing (Saesneg: Basingwerk Abbey). Saif ger pentref Maes-glas, i'r gogledd o dref Treffynnon, ym Mharc Treftadaeth Dyffryn Maes Glas, ac mae yng ngofal Cadw. Yn yr Oesoedd Canol gorweddai yng nghwmwd Cwnsyllt, cantref Tegeingl.

Sefydlwyd yr abaty ym 1132 gan Iarll Caer, gyda mynachod o Savigny. Fe'i sefydlwyd ar safle gwahanol, ond roedd wedi ei ail-sefydlu ar y safle presennol cyn 1157. Ym 1147 daeth yn rhan o Urdd y Sistersiaid, o dan Abaty Buildwas. Yn y drydedd ganrif ar ddeg roedd Llywelyn Fawr yn noddwr i'r abaty, a rhoddwyd Ffynnon Gwenffrewi i'r abaty gan ei fab, Dafydd ap Llywelyn. Caewyd y fynachlog ym 1536.

Roedd gan nifer o Feirdd yr Uchelwyr gysylltiad ag Abaty Dinas Basing. Cysylltir yr abaty â Llyfr Du Basing, llawysgrif a ysgrifennwyd gan y bardd Gutun Owain (bl. 1460-1500). Roedd yr abaty yn arbennig o lewyrchus dan yr abad olaf ond un, Thomas Pennant, oedd yn nodedig fel noddwr beirdd.

Cadw sy'n gyfrifol amdano; yn 2015 peintiwyd sloganau ar furiau'r abaty gan fandaliaid a chafwyd cryn feirniadaeth o Cadw am fethu a gwarchod yr heneb.^[1]

• Llun dyfrlliw o Abaty Dinas Basing gan Moses Griffith, o "Casglu'r Tlysau" Archifwyd 2007-10-10 yn y Peiriant Wayback