Ieithoedd Goedelaidd

Mae 'r ieithoedd Goedelaidd, a elwir weithiau yr ieithoedd Gaelaidd, yn grŵp o ieithoedd sy'n cynnwys Gwyddeleg (Gaeilge), Gaeleg yr Alban neu Gaeleg (Gàidhlig) a Manaweg (Gaelg). Rhennir yr ieithoedd Celtaidd sy'n cael eu siarad heddiw yn ieithoedd Goedelaidd ac ieithoedd Brythonaidd, sy'n cynnwys Cymraeg, Cernyweg a Llydaweg.

Cyfeirir at yr iaith gysefin y datblygodd yr ieithoedd Goedelaidd ohoni fel Celteg Q neu Goedeleg ac felly gelwir yr ieithoedd Goedelaidd yn 'ieithoedd Celteg Q' weithiau hefyd, tra gelwir yr iaith gysefin y tyfodd yr ieithoedd Brythonig ohoni yn Gelteg P (Brythoneg: iaith y Brydain Geltaidd ac eithrio gogledd yr Alban, tarddiad yr ieithoedd Brythonaidd). Cadwodd yr ieithoedd Q y sain Celteg *kʷ, a daeth yn [k]) yn ddiweddarach. Yn yr ieithoedd Brythonaidd trôdd y sain *kʷ yn [p]. Ymhlith hen ieithoedd Celtaidd y cyfandir, ceir y [p] mewn Galeg tra'r oedd Celtibereg yn cadw'r *kʷ.

Celteg	Galeg	Cymraeg	Llydaweg	Gwyddeleg	Gaeleg yr Alban	Manaweg
*kʷennos	pennos	pen	penn	ceann	ceann	kione
*kʷetwar-	petuarios	pedwar	pevar	ceathair	ceithir	kiare
*kʷenkʷe	pinpetos	pump	pemp	cúig	còig	queig
*kʷeis	pis	pwy	piv	cé (older cia)	cò/cia	quoi

Credir fod yr ieithoedd Goedelaidd wedi datblygu fel a ganlyn:

Goedeleg
- Gwyddeleg Hynafol, wedi datblygu yn:
  - Hen Wyddeleg, wedi datblygu yn:
    - Gwyddeleg Canol, wedi datblygu yn:

Hyd y gwyddys, dim ond yn Iwerddon roedd Goedeleg, tardd-iaith yr ieithoedd Goedelaidd, yn cael ei siarad hyd nes i'r Scotti ymfudo o Iwerddon i orllewin yr Alban rywbryd rhwng y 3g a'r 6g OC.