Кĕмĕл

**Элементсен периодла тытăмĕ**
H																	He
Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg											Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	*	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	**	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og

	*	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
	**	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

Кĕмĕл / Argentum (Ag)
Атом номерĕ	47
Ансат япалалăхăн курăмĕ
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	107,8682 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	144 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	1-й 730,5 кДж/моль (эВ) 2-й: 2070 кДж/моль (эВ) 3-й: 3361 кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Kr] 4d¹⁰ 5s¹
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	134 пм
Ион радиусĕ	(+2e) 89 (+1e) 126 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	1,93
Электрод потенциалĕ	+0,799
Оксидлав капашĕсем	2, 1
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	10,5 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	25,36^[1] Дж/(K ·моль)
Ăшăяраслăх	429 Вт/(м ·K)
Шăрану температури	1 235,1 K
Шăраннин пайлавла ăшши	11,95 кДж/моль
Вĕрев температури	2 485 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	254,1 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	10,3 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	кубла енĕпе центăрланă
Решетке периочĕ	4,086 Å
c/a танлашăнни	—
Дебай температури	225 K

Истори

Этем кĕмĕлпе авалтанах паллашнă. Кĕмĕл, ылтăн пекех, çутçанталăкра хăйшăран тĕсĕпе тĕл пулать — ăна тăпраран шăратмасăрах тупнă. Çавăнпа ĕнтĕ кĕмĕл нумай халăх культурă йăлисенче ĕмĕрсем витĕр курăнать. Ассирипе Пайпăлта кĕмĕл таса металл вырăнĕнче пулса Уйăхăн символĕ шутланнă. Вăтам ĕмĕрсем тапхăрĕнче кĕмĕл тата унăн шăрантарнă хутăшĕсем алхимиксем таврашĕнче питĕ чыслă пулнă. XIII ĕмĕрĕн варринчен пуçласа кĕмĕл савăт-сапа тумалли йăлаллă материал пулса каять. Унсăр пуçне, кĕмĕлпе паянкуна çити те хыт укçа çапма усă кураççĕ.

Физикă-хими уйрăмлăхĕсем

Кĕмĕл, хими палли Ag, - шурă метал, çемçе те туптанакан. Кĕмĕлĕн çутă хирĕç хевтелĕхĕ 94%, шăрату температури — 964,5 Цельси градусĕ. Тачăлăхĕ — 10,5 г/см^3. Тап-таса кĕмĕле техникăра тата капăрлатакан ӳнерлĕхре çĕмçе пирки усă курмаççĕ. Савăт-сапа тата ювелир япалисене тунă чух халĕ кĕмĕлĕн пăхăрпа хутăш шăранăвĕ. Кĕмĕле хачăпа тата пăчкăпа касса ăсталама çăмăл, гравир тума ансат, тăсăлавлăхĕ çав тери мăнаç: металăн пĕр грамне 2 çухрăма туртса тăсма пулать. Кĕмĕл лаптакне 0.25 мм çинçелĕхчен туптанать. ^[2]^[3]

Изотопĕсем

Тĕп статья: Кĕмĕл изотопĕсем

Усă курни

Хаклă металл вырăнĕнче ювелир ĕçĕнче усă курни
Вак укçа çапма усă курни (уйрăмах ĕлĕк)
Кĕмĕл галогенечĕсене тата кĕмĕл нитратне хăватлă çутă сисĕнлĕхне пула фотографире усă курни.
Пысăк электрохăвăртлăхне тата çирĕп йӳçĕклĕх хирĕçлĕхне пула усă курни:

Асăрхавсем

^ Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) . — Советская энциклопедия. — Т. 4. — 20 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8
^ Г. Федотов, "Звонкая песнь метала" 1990, тиражĕ: 100 000}}
^ Кӗмӗл мӗн вӑл

Каçăсем

Кĕмĕл, Webelements çинче
Мĕншĕн кĕмĕл япаласем тĕксĕмленеççĕ
Кĕмĕл Хими элеменчĕсен халăх вулавăшĕнче 2014 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 18-мӗшӗнче архивланӑ.
Металл. Статьясем. Кĕмĕлен 75 ĕмĕрĕсем 2007 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 5-мӗшӗнче архивланӑ.
Энциклопеди Кругосвет
Кĕмĕлĕн термодинамикă пахалăхĕсем (Mathcad Calculation Server)
Муречина. Кĕмĕл савăт-сапа 2007 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.. "Çĕнĕ Геродотăн Помпеи. Утăм хыç утăм".

[ХЭ-1] Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) . — Советская энциклопедия. — Т. 4. — 20 000 экз. — ISBN 5—85270—039—8

[2] Г. Федотов, "Звонкая песнь метала" 1990, тиражĕ: 100 000}}

[3] Кӗмӗл мӗн вӑл

[1]

[2]

[3]