Oyuncaq

Bu maqaleni vikileştirmek kerek. Bu demek ki, başqa Vikipediya maqalelerine bağlantılarnı qoşmaq kerek. Sağ oluñız. Maqaleler daa yazılmağan olsa bile (bu alda bağlantılar qırmızı olacaq — bu adiy şey).

Oyuncaq - balanıñ tabiiy doğma ve elde etilgen fizikiy, intellektual ve psiho-emotsional inkişaf ihtiyaclarını qarşılamaq içün azırlanğan bir şey.

Balalıq yaşlarında insan inkişafınıñ hususiyetleri sebebinden oyuncaqlarnıñ çeşitleri ve hususiyetlerini çeşitleştirgen bir çeşit oyuncaqnıñ tadı ve alışqanlığı deñişe.

Kerçek ve tasavvur etilgen şeylerni, resimlerni yaratıp, oyuncaq balanıñ aqıl, ahlâqiy, estetik ve beden terbiyesi maqsatlarına hızmet ete, oña etraftaki dünyanı tanımağa yardım ete, maqsatlı, manalı faaliyetke ögrete ve tüşünce, hatıra, söz, duyğularnıñ inkişafına yardım ete. Oyuncaq balalarnen oquv-terbiye işinde, hususan, tehnikiy ve bediiy icadınıñ inkişafı içün keniş qullanıla. Oyuncaqlarnıñ çeşitleri, hususiyetleri, mündericesi ve yaraştırılması, balalarnıñ inkişafı ve meraqlarını köz ögüne alıp, yaşlarına köre muayyen terbiye vazifeleri ile belgilene. Dekorativ-ameliy sanat eserleri olaraq oyuncaqlar, hususan milliy-ananeviy oyuncaqlar, zemaneviy interyerde dekorativ elementler olaraq qullanıla.

Oyuncaqnıñ mündericesi ve şekli cemiyetniñ içtimaiy qurulışı ve medeniyet seviyesinen doğrudan bağlıdır.

Oyuncaqlar, zemaneviy dünyada pek aktual olğan, balanıñ ana-babası ile munasebetini daa tabiiy şekilde teşkil etmege imkân bere.

Bütün oyuncaqlar eki esas gruppağa bölüne: tışqı körünişinde ve iç hususiyetlerinde kerçek etraftaki dünyanıñ resmiy tafsilâtlı alâmetleri olmağan abstrakt oyuncaqlar ve çoq tafsilâtlılıq derecesinde tabiiy obyektlerniñ ve tabiiy etraftaki adiselerniñ (ağaç, ayvan figurantları; ses taqlit etken oyuncaqlar) modelli kopiya-modelleri ve insan medeniyeti tarafından yaratılğan dünyanıñ qurulışını ve adiselerini ğayrıdan yaratqan oyuncaqlar (evler, urba kiygen qoqlalar, ev eşyaları, yaşayış eşyaları, maşna ve mehanizmler ve ilâhre).

Bazı oyuncaqlarnıñ abstraktsiyası şartlı ola. Aslında, oyuncaqnıñ bir fizikiy obyekt olaraq bir çoq hususiyeti bar: ölçüsi, şekli, tüsüri (suvuq ya da qıyışıq), tüsü; o, suvuq ola bile (metal, keramika) ya da sıcaq ola bile (ağaç, qumaş); bir ya da bir qaç elementten ibaret ola bile; boşluqta areket etüv aqqında tasavur berip ola, sesler çıqarıp ola ve ilâhre. Abstrakt oyuncaqnıñ ayırıcı hususiyeti, onıñ içtimaiy müitten mustaqilligi ve oña ihtiyac olmasıdır, çünki balanıñ doğmuş hususiyetleri onı etraftaki dünyanı mustaqil olaraq tanımağa mecbur ete. Bu sebepten, bütün zamanlarda ve bütün halqlar arasında mücerret oyuncaqlar aynıdır.

Balalıqta, beyni inkişaf etmegeni, tecribesi ve bilgisi olmağanı sebebinden, etrafındaki mürekkep dünyanıñ çeşitligini qabul etmege imkânı yoq. Bilgi aluv ceryanı sadelikten mürekkeplikke ve umumiylikten konkretlikke kete. Bala, mürekkep oyuncaqlarnıñ tafsilâtlarını añlamay. İşte bu sebepten, balalıq çağından başlap, şekil ve funktsiyası sıñırlı olğan oyuncaqlarnen pek memnün ola. Soñra, bala ösip, bilgi ve tecribe toplağanınen, daa da mürekkep ve çeşit oyuncaqlarğa muhtac.

Abstrakt oyuncaqlarğa (top, çember ve ilâhre) meraqını coymayıp, bala büyüklerniñ dünyasını taqlit etken oyuncaqlarnen daa çoq meraqlana.