Парфенон

Парфенон (грек: Παρθενών — хүүхэн), Афинада байрладаг Афина Парфенос (Ἀθηνᾶ Παρθένος) дангинын сүмэ, Эртын үеын Грециин уран барилгын дурасхал. Парфенон сүмэ Акрополь хада дээрэ МЭҮ 447—438 ондо Иктинэй ба Калликратын баригдаһан байгаа. Фидийн ударидалга доро уран баримал бүтэһэн, МЭҮ 432 ондо түгэсэбэ. Парфенон гээшэ мраморой дориин периптер (30,89 м Х 69,54 м; баганын тоонь 8 Х 17, баганын үндэрнь 10,43 м); гурбан зүгһөө дабхарта багануудаар хүреэлэгдэһэн танхим соонь Фидийн бариһан Афина дангинын алтадмал заанай яһанай хүшөө байгаа. Танхимһаа үрнэ зүгтэ Афинын далайн холбооной (Делиин лигын) түрын сан байрлаа. Фасадын фриз кентавромахи, амазономахи ба гигантомахи дүрсын метопоор шэмэглэгдэһэн, фронтонууд хүшөөгэй композицинуудаар шэмэглэгдэһэн (зуун фронтоной сэдэбынь — Афинын түрэхын тухай домог, баруун фронтоной сэдэбынь — Афина ба Посейдоной хоорондохи Аттика ноёрхохо эрхын түлөө арсалдаан), танхимай тойрон Панафиней нааданай жагсаалта дүрсэлдэг зофор байгаа. Парфенон хубиингаа тусхай пропорциальна шанараараа, дориин ба иониин ордернуудай синтезээр, уран барилгын ба уран барималай сэлмэг һүpөө ба гүнзэгы хүмүүнлиг дүрсөөрөө илгарна. 1687 ондо венеци-түрэг дайнай үедэ Акрополь мүхэһэн байгаа. 1801—03 оной хоорондо Парфеноной уран барималай ехэнхи хуби Ехэ Британи руу зөөгдэжэ 1816 ондо Лондоной Британиин музей соо хадагалагдан табигдаһан байгаа.

«Парфенон» үгүүлэл хадаа Википедидэ заатагүй байха 1000 эгээн шухала үгүүлэлнүүдэй нэгэн юм. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо туһалалсажа хайрлыт!