Zvjezdana klasifikacija
Zvjezdana ili spektralna klasifikacija određuje tip zvijezde na osnovu njenog spektra elektromagnetnog zračenja.[1]
Spektar elektromagnetnog zračenja
urediSpektralne linije zvijezda se sastoje od apsorpcionih i emisijskih linija. Raspored zraka raznih dužina ovisi o temperaturi (u fotosferi), gravitaciji zvijezde kao i unutrašnjem pritisku koji u njoj vlada.
U najširoj upotrebi se nalazi tzv. Harvardska klasifikacija. Uvedena je od Edward C. Pickeringa i Anny J. Cannon, dok su radili na opservatoriji u Harvardu. Zvjezdane klase glavnog niza označavaju se velikim slovima: O, B, A, F, G, K, M. Osim toga postoje još S i C koje predstavljaju sporedni niz. Neiskorištavanje cijele abecede ima historijsku pozadinu.
Rane (stare) zvijezde dobijaju oznaku O, B i A dok kasne (nove) imaju G, K, M. Podtipovi se označavaju dodatno s brojevima od 0 do 10: npr spektralna klasa G5 nalazi se između F0 i K0. Imaju dodaci e (emisijske spektralne linije), m (kod A klase visoko prisustvo metala) i p (posebne nekategorisane osobine).[2] [3]
Morgan-Keemanova klasifikacija
urediZvijezde istog spektralnog tipa dijele se dodatno na klase sjaja (eng. luminosity class). Oznake su rimski brojevi od I do VII. Što je veći broj to više opada sjaj.
Primjer:
Zvijezda ima spektralni tip O 9,5 V: glavni niz klase O podtip 9,5 s klasom sjaja V.
Glavni niz
uredi| Klasa | Temperatura K[3] | Osobine | Poznate [2] |
|---|---|---|---|
| O | 28000-50000 | Plave zvijezde s veoma visokom temperaturom, apsorcijske linije helija II | θ Ori |
| B | 9900-28000 | Plave zvijezde s visokom temperaturom, apsorcijske linije neutralnog helija I. Kod kasnijih podtipova raste prisustvo spektralnih linija vodika I. | β Ori |
| A | 7400-9900 | Bijele zvijezde, veoma jake apsorpcijske linije vodika I, koje kod kasnijih podtipova opadaju a rastu linije kalija i ioniziranog kalcija. | α CMa (Sirijus) |
| F | 6000-7400 | Bijele zvijezde, prisustvo spektralnih linija kalcija II raste, učestalost vodika I pada. Približavanje G klasi dovodi do porasta ugljikovodičnih radikala | α CMi (Prokyon) |
| G | 4900-6000 | Žute zvijezde, spektralne linije kalcija II preovladavaju, prisustvo željeza i drugih metala | Sunce |
| K | 3500-4900 | Narandžaste zvijezde, spektralne linije neutralnih elemenata. Prisustvo titanij-oksida | α Boo (Arktur) |
| M | 2000-3500 | Veoma hladne, crvene zvijezde. Jače prisustvo spektralnih linija titanij-oksida i drugih metala | α Ori |
Sporedni niz
uredi| Klasa | Temperatura K[3] | Osobine | Poznate |
|---|---|---|---|
| S | 2000-3500 | Slične M klasi, spektralne linije cirkonij-oksida i molekula rijetkih elemenata | |
| C | 1900-3500 | Spektralne linije ugljiko-nitrogena, ugljik-monoksida i ugljika (karbona). U ovu klasu spadaju ugljične zvijezde. |
Posebni nizovi
urediDAV klasa
urediRadi se o bijelim patuljcima, koji imaju sloj koji se sastoji isključivo od vodika. Nazivaju se i ZZ Ceti zvijezde, promjena sjaja iznosi nekoliko minuta. Temperatura iznosi 10000-15000 K.[4]
Reference
uredi- ^ a b Der Brockhaus ASTRONOMIE, 2006 Brockhaus GmbH Leipzig, Mannheim ISBN 3-7653-1231-2 (de)
- ^ a b Spektralne klase sa Max Planck Institut u Bonnu pristupljeno 26. 2.2015 (de)
- ^ a b c Spektralne klaseabenteuer-universum.de pristupljeno 26. 2.2015 (de)
- ^ James B. Kaler,Hertzsprung-Russelov dijagramstars.astro.illinois.edu, pristupljeno 25. 2.2015 (en)
Vanjski linkovi
uredi- Spektralne klase Arhivirano 17. 9. 2019. na Wayback Machine sa Georg-August univerziteta u Göttingenu