Režiser

Režiser, redatelj ili reditelj je osoba koja vodi, nadgleda i orkestrira jedan kreativni proces iz oblasti scenskih umjetnosti. Bilo da je riječ o filmu ili teatru, zadatak režisera je osiguravanje kvalitete i cjelovitosti jedne produkcije i vođenje članova kreativnog tima u realizaciji umjetničke vizije. Režiser je tvorac cjeline, on surađuje s timom kreativnih pojedinaca zaduženih za različite oblasti, uključujući glumce, i drugog osoblja kako bi koordinisao rad na svim aspektima produkcije.^[1] U zavisnosti da li je riječ o pozorišnom ili filmskom procesu, razlikuju se i dužnosti režisera. Posao režisera podrazumijeva komunikaciju s glumcima i organizaciju ekipe s ciljem da ostvari svoju jedinstvenu viziju.^[2] Za to su potrebne vještine vođenja grupe, kao i sposobnost održavanja jedinstvenog fokusa. Budući da režiser ovisi o uspješnoj saradnji mnogih različitih kreativnih pojedinaca sa mogućim jako suprotstavljenim umjetničkim idealima i vizijama, njegov zadatak je i da osigurava da svi uključeni u produkciju rade na identičnoj viziji koja će rezultirati koherentnim umjetničkim djelom.

Ženska osoba koja vodi režiju naziva se režiserka, rediteljica ili redateljica. Osim teatarskih i filmskih režisera, postoje i televizijski režiseri, koji se bave režijom televizijskih sadržaja kao što su televizijske emisije i prenosi sportskih događaja, režiseri TV serija, režiseri muzičkih spotova, marketinških reklama, videa itd.

Teatarski režiser je profesionalac u pozorišnoj oblasti koji nadgleda i orkestrira postavku pozorišne produkcije kao što su dramska predstava, opera, ples, muzička predstava itd. Različiti režiseri zauzimaju različita mjesta autoriteta i odgovornosti, u zavisnosti od strukture i filozofije pojedinih pozorišta, pozorišnih trupa i instituacija. Režiseri koriste širok spektar tehnika, filozofija i nivoa saradnje. U savremenom dramskom teatru, nakon dramatičara, režiser je uglavnom principijelni vizionar, koji odlučuje o umjetničkoj koncepciji i interpretaciji drame i njenom postavljanju.^[1][3] Režiseri drže audicije za glumce, vrše kasting, okupljaju i nadgledaju kreativno i tehničko osoblje, daju upute o dizajnu, održavaju i vode probe. Možda najvažnije, oni također objedinjuju razumijevanje tekstualnog predloška (dramskog teksta, scenarija itd.) u određenu viziju, odnosno bave se vizualnim stilom, raspoloženjem, konceptom predstave koji se poigrava sa temama kojim se predstava bavi.^[4]

Posao režisera uključuje involviranost u tehničke i performativne aspekte. Tehnički aspekti uključuju: scenografiju, kostimografiju, rekvizitu, dizajn svjetla i zvuka. Aspekti izvedbe uključuju: glumu, ples, orkestar, pjevanje i scensku borbu itd. Režiser je taj koji okuplja kreativni tim koji može uključivati scenografa, kostimografa, dizajnera zvuka, dizajnera svjetla, rekvizitera, koreografa, muzičkog direktora, pa čak i dramatičara ili libretistu. U pozorišnim produkcijama kao što su drama, opera i balet, režiser radi u suradnji sa dramaturgom.^[4]

Nakon premijere predstave, posao pozorišnog režisera je završen i odgovornost za buduće predstave prelazi na inspicijenta ili scenskog menadžera.

Filmski režiser je osoba koja kontroliše umjetničke i dramske aspekte filma i vizualizira scenarij dok vodi filmsku ekipu i glumce u ostvarenju te vizije. Režiser ima ključnu ulogu u odabiru glumaca, dizajnu produkcije i svim kreativnim aspektima filmskog stvaralaštva u svim fazama filmske produkcije.^[5]

Režiser interpretira filmski scenarij i razvija viziju kako će se priča vizualno i emocionalno prenijeti na ekranu, u suradnji sa direktorom kastinga vrši izbor glumaca, donosi odluke o glumcima i daje im smjernice da postignu željene izvedbe, vodi glumce tokom proba i na setu, pomažući im da shvate svoje likove, sarađuje s različitim odjelima, uključujući kinematografiju, dizajn produkcije, kostim i zvuk; u suradnji sa direktorom fotografije planira kadriranje, kompoziciju i kretanje svakog kadra.^[6] Režiseri također igraju važnu ulogu u postprodukciji (montaža, dizajn zvuka, color grading itd.). U postprodukciji, režiser radi s montažerom na montaži materijala u režiserski rez ({{lang-en|director's cut}). Dobro afirmisani režiseri imaju "privilegiju finalnog reza" (eng: final cut), što znači da oni imaju posljednju riječ o tome koja će montaža filma biti objavljena. Za druge režisere, studio može naručiti dalje montaže bez dozvole režisera. Glavni zadatak filmskog režisera jeste da stvara sveobuhvatnu viziju kroz koju film na kraju postaje ostvaren ili zapažen. Tipično je za režisera da ima potpunu kontrolu nad svim aspektima filma, ali nije rijetko da bude obvezan zahtjevima filmskog producenta ili filmskog studija. U većim produkcijama režiser manje važne scene najčešće prepušta pomoćnoj ekipi (engleski: second unit).

Commons ima datoteke na temu: Režiser

• Oscar za najbolju režiju