Jablanička brana

Jablanička brana
Lokacija brane na karti
Država	Bosna i Hercegovina
Lokacija	Jablanica
Koordinate	43°41′32″N 17°43′57.05″E / 43.69222°N 17.7325139°E / 43.69222; 17.7325139
Svrha	Električna energija
Status	U funkciji
Izgradnja počela	1947.
Datum otvaranja	1955.
Vlasnik	Elektroprivreda BiH
Brana i prelivi
Vrsta brane	Lučno-gravitacijska
Pregrađuje	Neretvu
Visina vrha	85 m
Akumulacija
Stvara	Jablaničko jezero
Ukupni kapacitet	290.000.000 m3
Površina	13,2 km2
Hidroelektrana
Naziv	HE Jablanica
Pad vode	111 m
Turbine	6 x 30 MW Tip: Francis
Instalirana snaga	180 MW
Godišnja proizvodnja	771 GWh

Jablanička brana je lučno-gravitacijska brana na Neretvi oko 4 km sjeveroistočno od Jablanice. Sagrađena je između 1947. i 1955. s osnovnim ciljem da se stvori akumulaciono jezero i sa ugrađenim turbinama proizvodi električnu energiju. Početak njenog rada prošao je kroz dvije faze, od 1955. do 1958; prvi generator pušten je u pogon u februaru 1955. Nadogradnja koja je izvršena 2008. povećala je kapacitet hidroelektrane sa 150 na 180 MW. Strojarnica ove brane smještena je oko 4,4 km jugoistočno i otpušta vodu nazad u Neretvu. U njoj se nalazi 7 generatora s Francisovim turbinama. Razlika u nadmorskoj visini između rezervoara i strojarnice omogućuje pad od 111 m.^[1] Brana je visoka 85 m i tvori Jablaničko jezero. Brana i strojarnica u vlasništvu su Elektroprivrede BiH.^[2][3]

Hidroelektrana Jablanica smještena je na obali rijeke Neretve, uz magistralni put Jablanica-Prozor. Puštena je u rad 1955. godine.^[4] Predstavlja prvo i najveće hidroenergetsko postrojenje izgrađeno na rijeci Neretvi. Građena je u dvije faze od 1947. do 1955, i od 1955. do 1958. Branu je gradilo 5.000 do 6.000 mladih brigadira iz cijele Jugoslavije i Evrope. Proizvodnja električne energije u HE Jablanica započela je u februaru 1955. Nakon izgradnje bila je najveći hidroenergetski objekat u bivšoj SFRJ.^[5]

Elektrana je derivaciona s akumulacionim bazenom za sezonsko izravnanje, instalirane snage - 180 MW (šest agregata s Francisovim turbinama). Prosječna godišnja proizvodnja – 770 GWh.

Akumulacijom hidroelektrane (Jablaničko jezero) obuhvaćene su vode Neretve i svih njenih pritoka uzvodno od Jablanice. Podizanjem visoke lučno-gravitacione brane visoke 85 metara, neposredno ispod ušća rijeke Rame u Neretvu, stvoreno je akumulaciono jezero maksimalne dužine 30 kilometara, koje se proteže uz Neretvu do Konjica, a uz rijeku Ramu do sela Gračaca. Najkraćom trasom između jezera i mjesta gdje je smještena mašinska hala u Jablanici, voda se na turbine dovodi kroz dva tunela dužine oko dva kilometra i pri tome se koristi maksimalni pad od 111 metara.

Sveobuhvatna revitalizacija HE (šest agregata i dio prateće opreme) okončana je 2008. godine. Revitalizacijom je instalirani kapacitet povećan sa 150 MW na 180 MW i radni vijek HE produžen za narednih 30 do 40 godina.