Gudački kvartet

Gudački kvartet je izvođački sastav koji sačinjavaju 4 gudačka instrumenta: dvije violine, viola i violončelo. Gudački kvarteti su najprominentniji kamerni ansambli u klasičnoj muzici. Kvartet je postao popularan početkom perioda klasične muzike i koristili su ga kompozitori da iskoriste raznovrsne tonske boje gudačkih instrumenata. Joseph Haydn je bio pionir razvoja ovog obrasca u 18. vijeku, i od tada se gudački kvartet smatra pravim testom kompozitorske umjetnosti.

Koristeći četiri ravnopravna instrumenta pokazuje se važnost timskog djelovanja svakog člana koji ima jednaku ulogu u razvoju tematskih materijala. Gudački kvartet je muzički primjer kako saradnjom četiri različita elementa mogu postojati na obostrano zadovoljavajući način.^[1]

Iako se bilo koja kombinacija sa četiri gudačka instrumenta može doslovno nazvati "gudački kvartet", u praksi ovaj pojam se obično odnosi na grupu koja se sastoji od dvije violine, jedne viole i jednog violončela. "Prva" violina obično svira melodijsku liniju u višim registrima, a "druga" violina svira niže note u harmoniji. Četiri instrumenta u gudačkom kvartetu odgovaraju sa četiri raspona koje možemo naći u pjevačkim horovima - sopran, alt, tenor i bas.

Standardni gudački kvartet smatran je od mnogih kao jedan od najvažnijih oblika u kamernoj muzici, a većina velikih kompozitora iz kasnog 18. vijeka pa nadalje pisali su muziku za gudačke kvartete.

"Gudački kvartet" se ne odnosi samo na ansambl za četiri instrumenta, nego i na vrstu muzičkog sastava. A sastav za četiri svirača gudačkih instrumenata može biti napisan u bilo kom muzičkom obliku, ali ako je djelo "gudački kvartet" to se muzičko djelo obično sastoji od četiri stavka, sa strukturom velikih razmjera sličan onome kao u simfoniji. U klasičnom obliku gudačkog kvarteta, vanjski (prvi i zadnji) stavci su obično brzi, a unutrašnji stavci se sastoje od sporog stavka i neke vrste plesnog stavka kao npr. menuet, scherzo, itd).

Mnoge druge kamerne grupe mogu se vidjeti kao modifikacije gudačkog kvarteta, poput klavirskog kvinteta, što je gudački kvartet s dodatkom klavira; gudački kvintet, što je gudački kvartet s dodatnom violom, violončelom ili kontrabasom, a gudački trio, koji sadrži jednu violinu, violu i violončelo; i klavir kvartet koji je gudački kvartet s jednom od violina zamijenjenom klavirom. Ako kompozitor stvara muziku za četiri druga gudačka instrument - naprimjer, tri violine i bas, ili violina, viola, violončelo, i gitara - a instrumentacija se naznačava posebno.^[1]

Oblik gudačkog kvarteta prvi put se počeo koristiti u drugoj polovini 18. vijeka. Prva djela za gudački kvartet od Josepha Haydna imaju pet stavaka i liče na divertimento ili serenadu, ali gudački kvarteti Opus 9 iz 1769-1770 godine su u obliku koji će postati standard za Haydna i druge kompozitore. Oni su se sastojali od četiri stavka: brzi stavak, spori stavak, menuet i trio, i brzo finale. Zbog toga što je njegov primjer pomogao u kodifikovanju oblika koji je nastao iz barokne suite, Haydn se često naziva "ocem gudačkog kvarteta."

Haydn je povremeno svirao svoje kvartete za društvena okupljanja sa improvizovanim ansamblom čiji član je bio i Mozart. Muzika za gudačke kvartete cvjetala je u klasično doba, s Mozartom i Beethovenom koji su uz Haydna napisali poznate serije kvarteta.

Blago posustajanje u tempu stvaranja muzike za gudačke kvartete došlo je u 19. vijeku. Nekoliko kompozitora napisalo je samo jedan kvartet, možda da pokažu da mogu u potpunosti da ovladaju ovim muzičkim žanrom. Sa početkom modernog doba u klasičnoj muzici, kvartet ponovo postiže punu popularnost među kompozitorima.

16 gudačkih kvarteta Ludwiga van Beethovena se smatraju jednim od najvažnijih radova u ovom žanru. Oni su uglavnom razvrstani kao početni, srednji i kasni kvarteti. Početnih šest kvarteta (br. 1-6, Opus 18) smatraju se dokazom da je Beethoven potpuno ovladao ovim muzičkim oblikom koji se razvio od onih kvarteta Franza Josepha Haydna i Wolfganga Amadeusa Mozarta. U Razumovsky kvartetima, napisanim u periodu od 1805-1806 godine kao rezultat pokroviteljstva grofa Andreasa Razumovskog, ostaju i dalje izuzetno popularni pokazujući kompozitorov veći izraz za emocionalnu osjetljivost i dramu.

Kasni Beethovenovi kvarteti, u koje spadaju njegovih ​​završnih pet kvarteta i Velika fuga (njem. Große Fuge) su posljednje kompozicije ovog kompozitora. Ovi radovi se suzdržavaju od romantičnog etosa iz vremena srednjih kvarteta i imaju tendenciju da budu izuzetno složeni u svojim harmonijskim i strukturnim izumima. Kompleksnu harmonijsku i melodijsku prirodu tih radova zbunjuju mnoge koji su bili upoznati sa Beethovenovim ranim i srednjim kvartetima, a neki zaključuju da je Beethovenova povećana gluhoća kasno u njegovom životu izazvala kod velikog kompozitora da izgubi svoj ​​muzički oslonac.

Ostali kompozitori iz 19. vijeka koji su pisali važne radove u žanru gudačkog kvarteta su: Franz Schubert, Johannes Brahms i Antonin Dvorak.

Gudački kvartet održava svoj oblik početkom 20. vijeka. Dmitrij Šostakovič je komponovao 15 gudačkih kvarteta i Bela Bartok je napisao šest. Bartokovi kvarteti se smatraju među njegovim najvažnijim radovima. Važni radovi tokom 20. vijeka u ovom žanru uključuju one komponovane od strane Leoša Janačeka, Mauricea Ravela, Claude Debussya, Samuela Barbera, Elliota Cartera, Arnolda Schönberga, i Sergeja Prokofjeva. Gudački kvartet Opus 11 Samuela Barbera, dao je svoj popularni Adagio za gudače, koji je izveden na nacionalnoj radio emisiji nakon smrti predsjednika Franklina D. Roosevelta.^[1]

Od vremena Josepha Haydna gudački kvartet je bio prestižan, i smatrao se pravim testom u umjetnosti klasičnih kompozitora. To može biti djelimično zbog činjenice da je paleta zvuka više ograničena nego kod orkestralne muzike, zbog čega je muzika morala stajati više za sebe ne oslanjajući se na tonske boje, ili iz naslijeđenih kontrapunktalnih tendencija u muzici napisanoj za četiri jednaka muzička instrumenta. Ova četiri jednaka muzička instrumenta pokazuju važnost kada rade kao tim gdje svaki član ima jednaku ulogu u razvoju tematskih materijala. Gudački kvartet je postao moderan aspekt evropskog društva 18. vijeka, gdje su bogati pokrovitelji koristili kvartete kao moderan vid zabave u svojim domovima.^[1]

Neki od najpopularnijih i najpriznatijih radova za gudački kvartet napisanih između 18.vijeka i 1980-ih su:

• 68 gudačkih kvarteta Josepha Haydna, a posebno inventivni Op. 33 zbirka od šest kvarteta, kao i šest zaostalih Erdody kvarteta, Op. 76.
• 23 gudačkih kvarteta Wolfganga Amadeusa Mozarta: šest je posebno posvećeno Haydnu (K. 387, 421, 428, 458, 464, 465, Opus 10) se uopćeno smatra vrhuncem klasičnih kvarteta.

Gudački kvartet br. 19 u C -duru ("disonantni"), K. 465 je još uvijek iznenađujući zbog svog disonantnog otvaranja.

• 16 kvarteta Ludwiga van Beethovena su veoma hvaljeni. Gudački kvarteti br. 1-6, Opus 18 pokazuju ukupno majstorstvo klasičnog gudačkog kvarteta razvijenog od strane Haydna i Mozarta . U naredna tri, ili Razumovsky kvartetima koji su izuzetno popularni i danas jer su u velikoj mjeri proširili ovaj muzički oblik ugrađujući novi stepen emocionalne osjetljivosti i drame.

Iza njih zatim slijede gudački kvarteti br. 10-11, Op. 74 "Harfa" i Op. 95 "Serioso (Beethoven).

Konačno, kasni Beethovenovi gudački kvarteti, kojima pripadaju njegovih zadnjih pet kvarteta i Große Fuge su kompozitorovi zadnji završeni radovi. Ovi radovi se smatraju među najvećim muzičkim kompozicijama ikada napisanim.

• Gudački kvartet br. 14 u D-molu "Smrt i djevojka" Franza Schuberta. Također njegov Gudački kvartet br. 13 u A-molu "Rosamunde" i njegov završni Gudački kvartet br. 15 u G-duru.
• Šest gudačkih kvarteta Felixa Mendelssohna.
• Gudački kvartet br. 1 u E-molu "Iz mog života" Bedřicha Smetane.
• Tri kvarteta Johannesa Brahmsa.
• "Američki" Gudački kvartet br. 12 u F-duru Antonína Dvořáka.
• Gudački kvartet br. 1 u D-duru, Op. 11, pogotovo drugi pokret "Andante cantabile" Petra Čajkovskog.
• Gudački kvartet br. 2 u D-duru Alexandra Borodina, a posebno treći stavak "Nokturno".
• Gudački kvartet u G-molu, Op. 10 Claude Debussya.
• Četiri gudačka kvarteta Arnolda Schönberga.
• Gudački kvartet u F-duru Maurice Ravela.
• Gudački kvartet br. 1 "Kreutzer" Leoša Janáčeka, nadahnut Tolstojevom Kreutzer Sonatom, koja je zauzvrat bila nadahnuta Beethovenovom violinskom Sonatom br. 9 ("Kreutzer Sonata").
• Gudački kvartet br. 3 Franka Bridgea.
• Šest gudačkih kvarteta Béle Bartóka.
• Lirska Svita (Lyric Suite) Albana Berga, prvobitno sastavljena za gudački kvartet.
• Sedam gudačkih kvarteta od Bohuslava Martinůa, kao i njegov Koncert za gudački kvartet i orkestar.
• Dva gudačka kvarteta od Sergeja Prokofjeva, prvi koji je naručila Kongresna biblioteka.
• Petnaest gudačkih kvarteta Dmitrija Šostakoviča, a posebno Gudački kvartet br. 8 u C-molu, Op. 110.
• Pet gudačkih kvarteta Elliotta Cartera su među poznatim serijama u posljednjih nekoliko godina.
• Gudački kvartet Op . 11 , pogotovo drugi stavak od Samuela Barbera, koji se obično čuje u svom gudačkom orkestarskom aranžmanu, Adagio za gudače.
• Peter Maxwell Davies trenutno piše deset gudačkih kvarteta (poznatih kao Naxos kvarteti) snimanih za izdavačku kompaniju Naxos.^[1]

Najpoznatiji ansambli u ovom žanru su: Juilliard gudački kvartet, Emerson gudački kvartet, Guarneri gudački kvartet, Melos gudački kvartet iz Stuttgarta, Fine Arts gudački kvartet, Budapest gudački kvartet, Talich gudački kvartet, Tackacs gudački kvartet, Tokyo gudački kvartet, Cleveland gudački kvartet i Vienna gudački kvartet.^[1]

</references>

Commons ima datoteke na temu: Gudački kvartet