Izvorni kôd stranice Receptor (čulo)

Nemate dopuštenje da uredite ovu stranicu, iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .

Start of block: 17:21, 18 decembar 2022
Expiry of block: 17:21, 18 decembar 2025

Your current IP address is 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16.

Navedite sve gornje podatke u upite ili zahtjeve za deblokadu. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kôd ove stranice.

'''Receptor''' – u [[čula|čulnom sistemu]] – je završetak [[nerv|čulnog nerva]] koji  odgovara  na [[podražaj (fiziologija)|podražaj]] iz unutrašnjeg ili vanjskog okruženja [[organizam|organizma]]. U odgovoru na takve stimulanse, čulni receptgor pokreće   [[čulna transdukcija|čulnu transdukciju]] stvarajućio  [[gradijent potencijala]] ili [[akcijski potencijal]] u istoj ili susjednoj ćeliji.<ref name="Volet&Volet">{{cite book|author=Voet D., Voet J. G.|title=Biochemistry, 3rd Ed.[publisher= Wiley|isbn=978-0-471-19350-0}}</ref>

[[File:Structure of sensory system (4 models) E.PNG|thumb|300px|right|Struktura ljudskog čulnog sistema]]

== Funkcije==
Čulni  receptori  za u [[okus]] i [[miris]] sadrže  [[receptor (biokemija)|receptorske molekule]] koji se vežu za specifične hemikalije. Mirisni receptori u [[neuron]]ima mirisnih receptora, naprimjer, aktiviraju se u interakciji sa molekulskom strukturom  [[miris]]nih  [[molekula]]. Slično tome, [[okus]]ni receptori (gustatorni receptori) u [[okusni pupoljak|okusnim pupoljcima]],  pri  stvaranju [[akcijski potencijal|akcijskog potencijala]], ulaze u interakciju sa hemikalijama iz hrane.

Ostali,  kao što su [[mehanoreceptor]]i  i fotoreceptori,  odgovaraju  na fizičke nadražaje. Na primjer, [[fotoreceptorska ćelija]] sadrži specijalizirane proteine kao što su [[rodopsin]] u [[transmisija (fiziologija)|pretvaranju]] fizičke energije u svjetlu u električne signale. Neke vrste mehanoreceptora pale  akcijske  potencijale kada  im  je membrana  pod fizičkim pritiskom.

Funkcije senzornih receptora su prva komponenta u čulnom sistemu.

Čulni receptori odgovaraju na specifične modaliteta stimulansa. Podsticajni modalitet, u kojem senzorni receptor odgovara određen je  [[adekvatni stimulans|adekvatniom draži]]  čulnih receptora.

Senzorne receptor odgovara na  odgovarajući modalitet poticaja,  pokretanjem senzornog  prijenosa. To se može postići neto pomakom u početnom stanja receptora (vidi sliku ovih pretpostavljenih stanja [http://www.bio-balance.com/Receptor2.htm] sa biofizičkih opis [http://www .bio-balance.com/Graphics.htm]).

==Klasifikacija==
===Adekvatnni stimulus===
[[Adekvatna draž]] datog čulnog  receptora je onaj modalitet  stimulansa za koje posjeduje adekvatan aparat za  [[transmisija nadražaja|prenos nadražaja]]. Adekvatna podsticaj se može koristiti  i za klasifikaciju senzornih receptora:

* [[Baroreceptor]]i  odgovaraju na pritisak u krvnim sudovima;
* [[Hemoreceptor]]i odgovaraju  na kemijske stimulanse;
* [[Receptori elektromagnetskog zračenja]]  reagiraju  na [[elektromagnetsno zračenje]] 
;<ref>{{cite web |http://faculty.clintoncc.suny.edu/faculty/michael.gregory/files/bio%20102/bio%20102%20lectures/sensory%20systems/sensory.htm | title = Sensory Systems | publisher = Clinton Community College | author = Michael J. Gregory}}</ref>
** [[Infracrveno čulo zmija|Infracrveni receptori]] odgovaraju na [[infracrveno zračenje]]:
** [[Fotoreceptorska ćelija|Fotoreceptori]]  odgovaraju  na [[vidljiva svjetlost|elektromagnetno zračenje vidljive svjetlosti]]:
** [[Receptor ultraljubičastog zračenja]]  odgovaraju  na [[ultraljubičasto zračenje]];
* [[Elektroreceptor]]i reagiraju  na [[električno polje]];
** [[Lorenzinijeve ampule]] odgovaraju na električna polja, salinitet i temperaturu, ali im je funkcija prvenstveno  elektroreceptorska;
* [[Hidroreceptor]]i odgovaraju na promjene u vlažnosti;
* [[Magnetoreceptor]]i  odgovaraju na [[magnetno polja]];
* [[Mehanoreceptor]]i reagiraju na [[mehanički stres]] ili [[mehaničko naprezanje]]:
* [[Nociceptor]]i  odgovaraju  na oštećenja ili opasnost  od štete u tkivima,  vodeći (često, ali ne uvijek) na percepciju [[bol]]a;
* [[Osmoreceptor]]i odgovaraju  na [[osmolarnost]] tečnosti (kao što je [[hipotalamus]]);
* [[Proprioceptor]]i  daju osjećaj položaja;
* [[Termoreceptor]]i reagiraju na temperaturu: toplinu, hladnoču ili oboje.

===Raspored===
Prema lokaciji, čulni receptori mogu biti:
*[[Kožni receptor]]i se nalaze  [[dermis]]u ili [[epiderma|epidermi]].<ref>http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/Cutaneous+receptor</ref>
*[[Mišićno vreteno|Mišićna vretena]] sadrže mehanoreceptore za otkrivanje istezanja  u mišićima.

===Morfologija===
Tjelesni čulni  receptori koji su blizu površine kože obično se dijele u dvije morfološke grupe:
* [[Slobodni nervni završeci]]  karakteristični su za [[nociceptor]]e i [[termoreceptor]]a, a tako se nazivaju po tome što njihove terminalne grane  [[neuron]]a [[mijelin|nemijelinizirane]] i šire se kroz kožne  slojeve  dermu i epidermu.
[[Zaštićeni receptor]]i se sastoje od preostalih tipova kožnih receptora.  Enkapsulacija (zaštita) postoji za specijalizirano   funkcioniranje.

===Stopa adaptacije===
* '''[[Tonus (fiziologija)|Tonusni receptori]]''' su  čulni  receptori  koji se polahko prilagođavaju na stimulus  i stvaranje [[akcijski potencijal|akcijskih potencijala]] tokom trajanja  djejstva stimulusa. Na ovaj način se  prenose informacije o trajanju stimulusa.<ref name = mentor>mentor.lscf.ucsb.edu/course/fall/eemb157/lecture/Lectures%2016,%2017%2018.ppt {{Dead link|date=juli 2014}}</ref> Neki tonusni receptori su stalno aktivni i ukazuju na  razinu  tkivne pozadine. Primjeri takvih  receptora su [[receptor bola]], [[zglobna kapsula]] i [[mišićno vreteno]].<ref name=frank>{{Cite web |url=http://frank.mtsu.edu/~jshardo/bly2010/nervous/receptor.html |title=Arhivirana kopija |access-date=23. 4. 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080803215836/http://frank.mtsu.edu/~jshardo/bly2010/nervous/receptor.html |archive-date=3. 8. 2008 |url-status=dead }}</ref>
*'''Fazni receptor''' je senzorni receptor koji se brzo prilagođava stimulansu. Odgovor ćelije smanjuje vrlo brzo, a zatim se zaustavlja.<ref name = mentor/> Takvi  ne daju  informacije o trajanju stimulusa, a umjesto toga, neki od njih,  prenose informacije o brzim promjenama u intenzitetu i stopi  stimulusa. .<ref name = frank/>  Primjer faznog  receptora je [[Pacinijeva korpuskula]].

==Inervacija==
Različiti čulni receptori su oživčeni različitim tipovima [[nervno vlakno|nervnih vlakana]]. Mišići i njima pčridruženi čulni receptori su inervirani čulnim vlaknima tipa I i II, dok su  [[kožni receptor]] oživčeni Aβ, Aδ i C vlaknima.

==Dodatne slike== 
<gallery>
Datoteka:Blausen 0809 Skin TactileReceptors.png|Ilustracija kožnih  receptora opipa  (taktilnog tjelašca) 
Datoteka:Blausen 0804 Skin LamellatedCorpuscle.png|Ilustracija lameliranih tjelašaca
Datoteka:Blausen 0807 Skin RuffiniCorpuscle.png|Prikaz  Ruffinijevog tjelašca
Datoteka:Blausen 0805 Skin MerkelCell.png|Kožna  Merkelova ćelija 
Datoteka:Blausen 0808 Skin TactileCorpuscle.png| Taktilno tjelašce 
Datoteka:Blausen 0806 Skin RootHairPlexus.png|Ilustracija korijena dlakinog pleksusa 
Datoteka:Blausen 0803 Skin FreeNerveEndings.png|Slobodni nervni završeci
 </gallery>

==Također pogledajte==
* [[Čulo]]
* [[Nervni sistem]]
* [[Neuron]]

==References==
{{Refspisak}}

==External links==
{{commons|Neuroscience}}
{{commons|Sensory receptors}}

* {{MeshName|Sensory+Receptors}}
* [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK11162/table/A611/?report=objectonly The major classes of somatic sensory receptors]
{{Čula}}

{{DEFAULTSORT:Sensory Receptor}}
[[Kategorija:Čula]]
[[Kategorija:Neuronauka]]
[[Kategorija:Čulni receptori]]

Šabloni koji su upotrebljeni na ovoj stranici:

Receptor (čulo) (uredi)
Šablon:Category handler (uredi)
Šablon:Cite book (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Cite web (uredi)
Šablon:Commons (uredi)
Šablon:Dead link (uredi)
Šablon:Fix (uredi)
Šablon:Fix/kategorija (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:MeSH name (uredi)
Šablon:MeshName (uredi)
Šablon:Mrtav link (uredi)
Šablon:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Navkutija (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Plainlist/styles.css (uredi)
Šablon:Refspisak (uredi)
Šablon:Refspisak/styles.css (uredi)
Šablon:Side box (uredi)
Šablon:Sporedni okvir (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Čula (uredi)
Modul:Arguments (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Category handler (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1 (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/COinS (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Date validation (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Identifiers (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Utilities (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Whitelist (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/styles.css (uredi)
Modul:Namespace detect (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Namespace detect/config (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Namespace detect/data (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/styles.css (uredi)
Modul:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:No globals (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Side box (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Side box/styles.css (uredi)
Modul:String (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Unsubst (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Yesno (pogledaj izvor) (zaštićeno)

Nazad na Receptor (čulo).

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Receptor_(čulo)"