Cato an Henañ

Marcus Porcius Cato, lesanvet Cato an Henañ (Cato Maior) pe Caton ar C'hensor (Cato Censorius), abalamour d'e c'hourvab Marcus Porcius Cato, lesanvet « Cato ar Yaouankañ » pe Cato Uticensis, a oa ur politikour hag ur skrivagner roman ganet en 234 kent J.-K. e Tusculum ha marvet en 149 kent J.-K. e Roma.

Anavezet e oa evit e virouriezh hag e enebiezh ouzh an hellenekadur^[1]. Ar c'hentañ e oa bet o skrivañ diwar-benn an Istor e latin en e Origines, un oberenn kollet hiziv diwar-benn Istor Henroma. E oberenn anvet De agri cultura, un oberenn diwar-benn al labour-douar, an doare da zerc'hel atantoù, lidoù, ha rekipeoù, eo ar skrid e komz-plaen koshañ e latin.

Dont a rae eus un tiegezh plebeian kozh a oa brudet evit ar servijoù rentet en arme. Goude bezañ sachet evezh Lucius Valerius Flaccus, e voe lakaet da zont da Roma hag e krogas da heuliañ ar c'hursus honorum: dont a reas da vout tribun eus an arme (214 kent J.-K.), quaestor (204 kent J.-K.), aedile (199 kent J.-K.), praetor (198 kent J.-K.), konsul (195 kent J.-K.) gant Flaccus, ha kensor (184 kent J.-K.)^[2]. Pa oa praetor, e argasas an uzulerien eus Sardigna. Pa oa kensor, e klaskas saveteiñ henvoazioù Roma ha stourm ouzh al levezonoù hellenadek^[1].