Gwelet an tarzh evit Langoned

N'oc'h ket aotreet da kemmañ ar bajenn-mañ, evit an abeg-mañ :
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪Hasley‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected: .
Start of block: 18 Kzu 2022 da 16:21
Expiry of block: 18 Kzu 2025 da 16:21
Your current IP address is 62.210.136.28. The blocked range is 62.210.0.0/16.
Menegit an holl ditouroù a-us e pep goulenn savet ganeoc’h mar plij. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Gallout a rit gwelet hag eilañ mammenn ar bajenn-mañ.
{{Infobox kumunioù Breizh
 | anv               = Langoned
 | anvOfisiel        = ''Langonnet''
 | skeudenn          = Cloître de l'abbaye de Langonnet.JPG
 | alc'hwez          = Abati ''Itron-Varia''.
 | ardamezioù        = Blason ville fr Langonnet (Morbihan).svg
 | bro               = {{Kernev}}
 | departamant       = [[Mor-Bihan]]
 | arondisamant      = [[Arondisamant Pondi|Pondi]]
 | etrekumuniezh     = [[Roue Morvan Kumuniezh]]
 | bro velestradurel = [[Bro Kornôg Kreiz-Breizh|Kornôg Kreiz Breizh]]
 | kanton            = [[Kanton Gourin|Gourin]]
 | cp                = 56630
 | maer              = Françoise Guillerm 
 | amzer-gefridi     = [[2020]]-[[2026]]
 | gorread           = 85.4
 | hedred            = -3.492222
 | ledred            = 48.106389
 | uk                = 180
 | ubi               = 104
 | ubr               = 292
 | lec'hienn web     = {{fr}}[http://www.langonnet.fr/ www.langonnet.fr]
}}
'''Langoned''' a zo ur gumun eus [[Bro-Gerne]] e [[kanton Gourin]] e departamant ar [[Mor-Bihan]], e kornôg [[Breizh]].
== Douaroniezh ==
<gallery>
Ellé aval abbaye de Langonnet.JPG|An Ele e dianaou an abati.
</gallery>
* War lez an [[Ele]] emañ Langoned.
== Ardamezioù ==
{|
|-
|[[Restr:Blason ville fr Langonnet (Morbihan).svg|110px]]
|width="15px"|
|''En glazur e zaou gleze en aour lammellet ouzh kab, o skorañ un hengurunenn en argant karget gant teir brizhenn erminig en sabel.''<ref>{{fr}}Aozergant B. Frelaut ; Kuzul ar Gumun : [[1988]].</ref>
|-
|}
== Istor ==
=== [[Henamzer]] ===
* Hent: an hent roman eus [[Vorgium]] (Karaez bremañ) da v-Blabia ([[Porzh-Loeiz]] bremañ) a dreuze an [[Ele]] en Abati Langoned, chom a ra ul lodenn eus an daradur e geunioù ar Faoud en Drinded-Langoned<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, bloaziad ebet, (e [[galleg]]), pajenn 16 </ref>.
* Armerzh: kenderc'het e veze brikennoù, teol ha priaj. E Kastell-Gwernoùgall hag e Kerroc'h e voe kavet fornioù. E meur a lec'h er gumun e voe kavet teol lec'h ma oa atantoù ha gedlec'hioù, e Stang-Yann nepell eus an abati, e Kastelloù-Kergaradeg, e Lokmaria, e Minez-Bloc'h, e Kernal hag en Drinded<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, hep deiziad, (e [[galleg]]), pajenn 18 </ref>.
=== {{IXvet kantved}} ===
* E-tro 800 e voe savet ur gumuniezh gant menec'h [[Landevenneg]] e Lez Radeneg war douaroù bet roet dezhe gant Gradlon Flamm, kont [[Kerne]]. Kastell [[Morvan Lez-Breizh]] a oa sur a-walc'h war dorgenn Menez-Morvan e Langoned. Er c'horn-bro-se e voe lazhet Morvan e [[818]] en un emgannig ouzh ar Franked kaset war-raok gant [[Loeiz an Deol]], bet savet e gamp gantañ e [[Prizieg]]<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, hep deiziad, (e [[galleg]]), pajennoù 27 ha 28 </ref>.
=== {{XVIIvet kantved}} ===
* [[Emsavadeg ar Bonedoù ruz]], [[1675]]: d'ar [[14 a viz Gouere]] ez eas parrezianiz Langoned, bet bodet gant son an taboulin, betek an abati evit goulenn groñs digant an abad dilezel e wirioù a-bezh war ar boblañs, ha sinet e voe an dilez gant ar venec'h evit kaout peoc'h; kondaonet e voe Jean Harscoët, an tabouliner, d'ar galeoù a-hed-buhez<ref>{{fr}}[[Henri Guiriec]], ''La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé'', e ti an aozer, hep deiziad, (e [[galleg]]), pajenn 75 </ref>.
=== [[Dispac'h Gall]] ===
* Melestradurezh: krouet e voe ar gumun e 1790. Gant al lezenn eus an 23 a viz Eost 1790 e voe lakaet da bennlec'h [[Kanton Langoned (1790)|kanton Langoned]] gant div gumun ennañ: Langoned ha [[Plourae]]; e [[Bann ar Faoued]] e oa; dilamet e voe kanton Langoned e 1801 ha lakaet ar gumun e [[kanton Gourin]] bet brasaet ha miret gant al lezenn eus an ''8 pluviôse an IX'' ([[28 a viz Genver]] [[1801]]), dezhi an titl ''loi portant réduction du nombre de justices de paix''; lakaet e voe Langoned en [[arondisamant Pondi]] bet krouet e 1800<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajennoù 163 ha 277 .</ref>{{fr}}{{,}}<ref>{{fr}}[http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=18618 Cassini - EHESS - Langoned - Fichenn ar gumun]</ref>.
=== {{XXvet kantved}} ===
==== [[Brezel-bed kentañ]] ==== 
* Ur [[kampoù-bac'h gall|c'hamp-bac'h]], un astenn eus hini an [[Henbont]] e oa, a voe digoret er gumun e [[1914]] evit derc'hel ennañ enbroidi eus ar stadoù o stourm ouzh [[Bro-C'hall]]<ref>diwar ar raktres bet graet gant ar gouarnamant [[gall]] e [[1913]], {{fr}}Jean-Claude Farcy, ''Les camps de concentration français de la première guerre mondiale (1914-1920)'', Pariz, Anthropos Economica, 1995</ref>{{,}}<ref>kalz anezhe a oa fichennaouet er c'harnedoù "[[Karned A|A]]" (dilezet e oa bet hemañ e 1909), pe "[[Karned B|B]]"</ref>; beleion eus [[Elzas]]-[[Loren]] e oa un darn vat anezhe; en abati e voent serret<ref>{{fr}}''1914 - 1918 - Des champs aux tranchées'', Liv'Editions, Ar Faoued, 1998, pajenn 135 </ref>.
* Mervel a reas 219 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 4,92 % eus he foblañs e 1911<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56100&dpt=56&idsource=20836&table=bp03 memorialgenweb - Monumant ar re varv e bourc'h Langoned] </ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56100&dpt=56&idsource=20839&table=bp03 memorialgenweb - Monumant ar re varv en Drinded-Langoned] </ref>. 
==== [[Eil brezel-bed]] ==== 
* '''Repuidi-brezel''': d'an [[10 Mezheven|10 a viz Even]] [[1940]] e oa 499 repuad e Langoned; 61 anezhe ne oant ket distroet d'ar gêr c'hoazh d'ar [[1 Gwengolo|1añ a viz Gwenholon]] [[1940]]<ref>{{fr}}Association Mémoire du canton du Faouët, ''1939-1945 en Centre-Bretagne'', Liv'Editions, Ar Faoued, 2004, levrenn I, pajenn 118 </ref>.
* D'ar 24 a viz Mae 1944 e voe tapet 100 000 Lur en ti-post gant tud eus ar Rezistañs<ref>{{fr}}Robert Bouvier, Bernard Le Montagner, Alain Revoy ha Dominique Reynaud, ''Histoire de la Poste dans le Morbihan'', Embannadurioù Liv'Editions, Ar Faoued, 2006, pajenn 164 </ref>.
* Fuzuilhet e voe daou waz eus ar gumun (unan anezhe a oa ur repuad eus [[An Oriant]]) e Landordu e [[Berne]], d'ar [[6 Gouhere|6 a viz Gouhere]] [[1944]] abalamour d'o ferzh er [[Rezistañs]]; barnet e oant bet d'ar marv gant lez-varn al Lu [[Alamagn|alaman]] [[Ar Faoued (Mor-Bihan)|Ar Faoued]]<ref>{{fr}}René Le Guénic, ''Morbihan - Mémorial de la Résistance'', 1998, pajennoù 21 ha 22</ref>.
* Mervel a reas 48 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel <ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56100&dpt=56&idsource=20836&table=bp03 memorialgenweb - Monumant ar re varv e bourc'h Langoned] </ref>. 
</br>
==== Brezelioù didrevadennañ ====
* Pevar gwaz a varvas e [[Brezel Indez-Sina]] ha pevar all e [[Brezel Aljeria]]<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56100&dpt=56&idsource=20836&table=bp03 memorialgenweb - Monumant ar re varv e bourc'h Langoned] </ref>{{,}}<ref>{{fr}}[http://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/resultcommune.php?insee=56100&dpt=56&idsource=20839&table=bp03 memorialgenweb - Monumant ar re varv en Drinded-Langoned] </ref>.
== Brezhoneg ==
=== Ar Brezoneg er Skol ===
* 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad [[Ar Brezoneg er Skol|Ar Brezoneg er Skol (ABES)]] evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol<ref>{{fr}}[[Marsel Guieysse]], ''La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle'', pajenn 266, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936 </ref>.
=== Ya d'ar brezhoneg ===
* D’ar 27 a viz Genver [[2005]] e oa bet votet ar garta [[Ya d'ar brezhoneg]] gant kuzul-kêr ar gumun.
* Al live 3 oa bet roet d'ar gummun.

=== Deskadurezh ===
* E [[2012]] e oa bet krouet un hentad divyezhek e skol bublik ar gumun. 
* E distro-skol 2023 e oa 48 skoliad enskrivet er c'hlas divyezhek (42,7 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez). http://www.brezhoneg.bzh/98-kelenn.htm

== Krennlavar ==
* ''’Ba' Langoned e vez lazhet ar bleiz gant un taol boned.''
== Monumantoù ha traoù heverk ==
<gallery>
Langonnet (56) Église 02.JPG|Iliz katolik ar vourc'h.
</gallery>
* Iliz katolik ''Sant Pêr ha Sant Paol''.
<gallery>
La Trinité-Langonnet (56) Église 01.JPG|Iliz katolik an Dinded.
</gallery>
* Iliz katolik an Dinded.
<gallery>
Abbaye Notre-Dame-de-Langonnet - Camp d'internés civils - cour intérieure de l'abbaye - Langonnet - Médiathèque de l'architecture et du patrimoine - APD0001713.jpg|Porzh an abati.
</gallery>
* Abati ''Itron-Varia''.
* Monumant ar re varv e bourc'h Langoned, etre ar maerdi hag an iliz katolik,  luc’hskeudenn ha kartenn-bost<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=20836 Memorial Genweb]</ref>. 
<gallery>
005 Trinité-Langonnet.jpg|Monumant an Drinded.
</gallery>
* Monumant ar re varv en Drinded-Langoned.
* Plakennoù ar re varv (1914-1918) en iliz katolik er vourc'h, luc’hskeudenn<ref>{{fr}}[https://www.memorialgenweb.org/memorial3/html/fr/photo.php?id_source=113029 Memorial Genweb]</ref>.
== Emdroadur ar boblañs abaoe 1790 ==
<timeline>
Colors=
  id:a value:gray(0.9)
  id:b value:gray(0.7)
  id:c value:rgb(1,1,1)
  id:d value:rgb(0.7,0.8,0.9)

ImageSize  = width:800 height:300

PlotArea   = left:60 bottom:40 top:40 right:40
DateFormat = x.y
Period     = from:0 till:6000
TimeAxis   = orientation:vertical
AlignBars  = justify
ScaleMajor = gridcolor:b increment:1000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:a increment:500 start:0
BackgroundColors = canvas:c

BarData=
  bar:1790 text:1790
  bar:1835 text:1835
  bar:1841 text:1841
  bar:1847 text:1847
  bar:1856 text:1856
  bar:1872 text:1872
  bar:1876 text:1876
  bar:1891 text:1891
  bar:1896 text:1896
  bar:1911 text:1911
  bar:1921 text:1921
  bar:1931 text:1931
  bar:1936 text:1936
  bar:1946 text:1946
  bar:1954 text:1954
  bar:1962 text:1962
  bar:1968 text:1968
  bar:1975 text:1975
  bar:1982 text:1982
  bar:1990 text:1990
  bar:1999 text:1999
  bar:2006 text:2006
  bar:2012 text:2012
  bar:2013 text:2013
PlotData=
  color:d width:20 align:left
  bar:1790 from:0 till:  3306
  bar:1835 from:0 till:  3715
  bar:1841 from:0 till:  3432
  bar:1847 from:0 till:  3714
  bar:1856 from:0 till:  3427
  bar:1872 from:0 till:  3417
  bar:1876 from:0 till:  3929
  bar:1891 from:0 till:  3666
  bar:1896 from:0 till:  3681
  bar:1911 from:0 till:  4450
  bar:1921 from:0 till:  4494
  bar:1931 from:0 till:  4848
  bar:1936 from:0 till:  4358
  bar:1946 from:0 till:  4407
  bar:1954 from:0 till:  3420
  bar:1962 from:0 till:  3083
  bar:1968 from:0 till:  2791
  bar:1975 from:0 till:  2373
  bar:1982 from:0 till:  2106
  bar:1990 from:0 till:  2005
  bar:1999 from:0 till:  1918
  bar:2006 from:0 till:  1908
  bar:2012 from:0 till:  1894
  bar:2013 from:0 till:  1874
PlotData=
  bar:1790 at: 3306 fontsize:S text: 3306 shift:(-10,5)
  bar:1835 at: 3715 fontsize:S text: 3715 shift:(-10,5)
  bar:1841 at: 3432 fontsize:S text: 3432 shift:(-10,5)
  bar:1847 at: 3714 fontsize:S text: 3714 shift:(-10,5)
  bar:1856 at: 3427 fontsize:S text: 3427 shift:(-10,5)
  bar:1872 at: 3417 fontsize:S text: 3417 shift:(-10,5)
  bar:1876 at: 3929 fontsize:S text: 3929 shift:(-10,5)
  bar:1891 at: 3666 fontsize:S text: 3666 shift:(-10,5)
  bar:1896 at: 3681 fontsize:S text: 3681 shift:(-10,5)
  bar:1911 at: 4450 fontsize:S text: 4450 shift:(-10,5)
  bar:1921 at: 4494 fontsize:S text: 4494 shift:(-10,5)
  bar:1931 at: 4848 fontsize:S text: 4848 shift:(-10,5)
  bar:1936 at: 4358 fontsize:S text: 4358 shift:(-10,5)
  bar:1946 at: 4407 fontsize:S text: 4407 shift:(-10,5)
  bar:1954 at: 3420 fontsize:S text: 3420 shift:(-10,5)
  bar:1962 at: 3083 fontsize:S text: 3083 shift:(-10,5)
  bar:1968 at: 2791 fontsize:S text: 2791 shift:(-10,5)
  bar:1975 at: 2373 fontsize:S text: 2373 shift:(-10,5)
  bar:1982 at: 2106 fontsize:S text: 2106 shift:(-10,5)
  bar:1990 at: 2005 fontsize:S text: 2008 shift:(-10,5)
  bar:1999 at: 1918 fontsize:S text: 1918 shift:(-10,5)
  bar:2006 at: 1908 fontsize:S text: 1908 shift:(-10,5)
  bar:2012 at: 1894 fontsize:S text: 1894 shift:(-10,5)
  bar:2013 at: 1874 fontsize:S text: 1874 shift:(-10,5)
</timeline>

== Melestradurezh ==
== Tud ==
* [[Henri Guiriec]], beleg katolik, istorour ha skrivagner breizhat.
* [[Garmenig Ihuellou]], skrivagnerez vrezhonek.
* [[Alan Stivell]], bet savet gantañ ur bladenn anvet ''E Lango'''nn'''ed'' ma kaver ar ganaouenn ''E parrez Langonned'' enni.
== Gevelliñ ==
== Liammoù diavaez ==
{{Commonscat|Langonnet}}
*{{br}}[https://archive.today/20151002171039/http://www.geobreizh.bzh/geobreizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=56100 Langoned war lec'hienn Geobreizh]
== Dave ha notennoù==
{{Daveoù}}
[[Rummad:Kumunioù ar Mor-Bihan]]
[[Rummad:Kumunioù bet krouet er Mor-Bihan e 1790]]
[[Rummad:Kumunioù Kerne]]
[[Rummad:Emsavadeg ar Bonedoù ruz]]
[[Rummad:Kampoù-bac'h gall ar Brezel-bed kentañ]]
[[Rummad:Ar Brezoneg er Skol]]
[[Rummad:Repuidi-brezel er Mor-Bihan (1939-1945)]]
[[Rummad:Argant tapet e tiez-post ar Mor-Bihan gant tud eus ar Rezistañs e 1944]]
[[Rummad:Tud lakaet d'ar marv gant al lu alaman e Berne e 1944]]
Patromoù implijet war ar bajenn-mañ :
Distreiñ d'ar bajenn Langoned.
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/wiki/Langoned »