koulz

→ Etimologiezh da glokaat (Ouzhpennañ)

Anv-kadarn

koulz /ˈkuls/ gourel (liester koulzoù)

1. Mare.
   • Da goulz merenn, da goulz koan.
   • D'ar c'houlz-bloaz-mañ. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 274.)
   • Pep tra en deus e goulz. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 274.)
2. ur c'houlz eus ar bloaz, eus ar miz
   • D’ar c’houlz-mañ eus an noz, SBI 1/172
   • D'ar c'houlz-mañ eus ar bloaz, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 274.)
3. bezañ ar c'houlz da ober un dra : bezañ ar poent da ober un dra
   • Arru eo ar c'houlz da dennañ ar patatez abred. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 274.)
   • Pa vo ar c'houlz da droc'hañ bezhin. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 274.)
4. koulz vat

• d'ar c'houlz-mañ
• d'ar c'houlz-se
• digoulzet
• koulz-amzer
• pegoulz

• Gwasañ pec'hed a zo er bed eo selled etrezeg toull ar gloued pa vez arru koulz ar pred. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 303.)
• Gwasañ pec'hed a zo er bed eo selled etrezeg an toull-karr pa vez arru koulz ar pred. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 303.)

Adverb

koulz /ˈkuls/

1. derez kevatal an anv-gwan « mat »; kenkoulz, kerkoulz.
   • — « [...]. Ha perak an diaoul on-me bet ken diot da vont keid-all da glask ur wreg, pa 'm bije kavet dre amañ koulz ha gwelloc'h un tamm brav ? [...]. » — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 58.)
2. koulz ha

   • Arnus ha Yonan a laboure, i kousket, kouls ha gwelloc'h evit tud dihun mad. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 34.)#:* Anaout a ran ar gêr-mañ koulz ha va fater. — (Yann-Vari Perrot, An aotrou Kerlaban, Brest, 1923, p. 15.)
   • Ar merc'hed eus du-mañ a gas an denn koulz hag ar baotred. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 514.)

   • C'hwi a oar koulz ha me petra ho peus d'ober. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 136.)

   • koulz ha biskoazh

3. koulz evel

   • Ar re onestañ 'varv koulz evel ar re all. — (Louis Eunius, gwerzenn 8.)
   • Me zo koulz ganin chistr evel gwin gwenn da evañ gant boued-aot, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 191.)
   • Kaoz a dri, koulz netra evelti. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 241.)

4. dirak un anv-kadarn:
   • Gwechall-gozh ez oa e Lanuon ur plac'h yaouank a ouenn vat hag ur paotr yaouank a goulz gouenn. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 35.)
   • — « C'hwi a zo koulz gwaz ha ni, war a welan, » eme Yann e Vazh Houarn ; « [...] ? » — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 74.)
5. Bezañ koulz gant ub ober udb
   • — « Koulz e ve ganin mervel, » eme Ahez. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 161.)
6. Bezañ koulz da ub ober udb
   • Koulz eo deom lavared on paterou, ma'z aim d'on gweleou. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 84.)
   • Koulz (Kerkoulz) eo deom azeza evel chom en on zav. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 127.)

• koulz lavaret pe koulz lavarout

• e koulz
• e koulz hag e kentel

• Miz meurz
  Gant e reveurz
  A ra d'ar wrac'h kac'hat en ti
  Ha d'he merc'h koulz hag hi. — (SAV niv. 27, Nevez amzer 1943, p. 28.)

• kenkoulz
• kerkoulz