etre

Kavet en henvrezhoneg (entr, intr).

Meneget er C'hatolikon (entre).^[1]

Da geñveriañ gant ar c'herneveureg ynter, an hengembraeg ithr hag an heniwerzhoneg iter a zo emdroet e etar, an iwerzhoneg idir, ar skoseg eadar, ar galianeg hag al latin inter, ar sañskriteg antar, dezho ar memes ster : furm derez-uheloc'h an araogenn e/en. Gwelet an ger-se.^[2]

Araogenn

etre /e.ˈtre/, pe 'tre /ˈtre/. Ne vez ket implijet stummoù unan an araogenn peurvuiañ.

1. Bezañ etre daou lec'h, daou dra:
   • -Pelec’h ar foeltr, emezañ, e oas-te an noz-mañ. –Etre lost ar vuoc’h hag he revr! — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/2, Al Liamm, 1985, p. 28.)
   • Brumenn c'hlas ar mintin a save diouzh al liorzhoù, hag, etre div wrac'hell, e paras an heol. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 33.)
2. tremen etre traoù, etre tud
   • Ur c’hazh n’en dije ket gallet tremen etrezi hag ar mogeroù, — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 53.)
   • Ar yar a dremene etre an nor hag he stern, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 492.)
3. troc'hañ etre tammoù
   • Hag eñ o tarc'heiñ un taol bazh gantañ hag o troc'hañ anezhañ etre c'hwec'h tamm. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 169.)
4. rannañ, en em rannañ etre tammoù, etre tud
   • P'oant en em gavet var Bount-Christ, ec'h en em rannchont etre diou lodenn : unan anezho a ieaz varzu Goulc'han, Plouneour ha Kerlouan; eben a gendalc'haz da vont var eeun gand an hent braz varzu Lesneven. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 14.)
5. chom etre daou
6. Pa vez klokaet etre gant ur raganv kenurzhiet gant ur raganv all pe ur pennanv, ne ve ket kemeret stummoù displeget an araogenn peurliesañ: etre te ha me, etre eñ ha me, etre ni ha c'hwi..., hervez ar reolenn droch nevez-dozvet gant Yvon Gourmelon. Gant an holl vrezhonegerien a-vihanik eus ar c'hantvedoù tremenet, koulskoude, e vez arveret stummoù displeget an araogenn en degouezhioù-se.
   • Ur c’hazh n’en dije ket gallet tremen etrezi hag ar mogeroù, — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 53.)
   • Ho pedi a ran, Aotrou roue, da varn e leal etrezoun ha va niz kaer. — (Yann ar Floc'h, Brezel Breiz-Izel er pevarzekved kantved, Feiz ha Breiz niv. 9, 1906, p. 280.)
   • Izidor ! [...], gant ar c'homzou kenta a zo bet etrezhoud ha Mari divar bouez ar poltred, ar wirionez e deuz sklerijennet va spered ! — (Hyacinthe Kerniliz, Kalon rannet, Le Courrier du Finistère niv. 1474, 1908, p. 3e.)

• etrebroadel
• etredaouiñ
• etre-henañ
• etrekeltiek

• etre ma

• Pegeid a zo etre an tommder hag ar yenïon (yenijen) ? - Hed ur c'hi : ar c'hi a vez tomm e revr ha yen e fri. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 334.)

• Ne vo ket braz lod pep hini :
  hemañ a zo evel ur grampouezenn etre naw c'hi. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 309.)
• Etre an dimeziñ hag an eured e vez an diaoul o redeg. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 312.)
• Etre an embannoù hag an dimeziñ e vez an diaoul o redeg. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 312.)
• Etre Pempoull ha Lokemo Emañ gwele an Anko(u).

• Araogennoù brezhonek, stag

Roll an daveoù :

• ^[1] : Albert Deshayes, Dictionnaire étymologique du breton, Douarnenez, Le Chasse-Marée, 2003, p. 221.
• ^[2] : Lexique Étymologique des termes les plus usuels du Breton Moderne