Asperitas

Артыкул — машынны пераклад іншамоўнага тэксту. Можа змяшчаць пэўную колькасць граматычных, лексічных і сэнсавых памылак. Вы можаце дапамагчы праекту, выправіўшы яго. Крыніца перакладу не пазначана.

Asperitas (асперытас, с лацінскай мовы — «шурпатасць»)- асаблівая рыса некаторых воблакаў, якая прадстаўляе сабой выяўленыя хвалістыя структуры ў ніжняй іх частцы, што ў спалучэнні з неаднароднай таўшчынёй і асвятленнем можа надаваць воблакаў незвычайны і страшэнны выгляд. У перыяд да ўключэння ў Міжнародную класіфікацыю воблакаў такія воблакі атрымалі вядомасць пад назвай undulatus asperatus.

Выразна пазначаныя хвалепадобныя структуры на ніжнім баку аблокаў, больш няроўныя ў гарызантальнай плоскасці і валодаюць больш бязладнай арганізацыяй, чым разнавіднасць undulatus. Asperitas характарызуецца наяўнасцю лакалізаваных хваль у аснаванні аблокаў, як гладкіх, так і спярэшчаных малымі элементамі, часам з завостраным канчаткам, як быццам назіральнік глядзіць на паверхню неспакойнага мора з-пад вады. Розная ступень асветленасці і магутнасці воблака можа даваць моцны глядзельны эфект. Міжнародны атлас аблокаў

Рыса asperitas сустракаецца параўнальна рэдка, часцей за ўсё — у слаіста-кучавых і высокакучавых воблакаў. Іх з’яўленне не абмяжоўваецца якой-небудзь канкрэтнай геаграфічнай вобласцю або часам года^[1].

Воблакі з рысай asperitas у ніжняй сваёй частцы маюць рэзкую хаатычна-хвалістую мяжу, прычым гэтая мяжа вагаецца. Паколькі няўстойлівасць Кельвіна — Гельмгольца  (руск.) (бел. нярэдка прыводзіць да ваганняў верхняй мяжы воблаках, меркавалася, што asperitas можа фармавацца з-за няўстойлівасці на ніжняй мяжы або распаўсюджвання ваганняў верхняй мяжы да самага нізу воблака; аднак мадэляванне сітуацый, у якіх назіралася asperitas, не пацвярджае наяўнасць няўстойлівасці Кельвіна — Гельмгольца. У назіраных воблаках з рысай asperitas прысутнічалі гравітацыйныя хвалі  (руск.) (бел., выяўленае расслаенне і зрух ветру  (руск.) (бел.. Верагодна, характэрныя ваганні нізу воблакаў з рысай asperitas узнікаюць дзякуючы падыходным суадносінам і велічыням Брэнта — Вяйсяля  (руск.) (бел. слаёў воблака, якія спрыяюць каналізацыі гравітацыйных хваль, а зрух ветру ў воблаку дэфармуе гэтыя хвалі^[1].

Воблакі незвычайнага выгляду, цяпер званыя asperitas, прыцягнулі ўвагу грамадскасці і метэаролагаў дзякуючы брытанскай арганізацыі «Таварыства аматараў воблакаў  (руск.) (бел.» («Cloud Appreciation Society»), якую ўзначальвае Гэвін Прэтар-Піней  (руск.) (бел.. Першапачаткова таварыства не мела мэтаў, акрамя ўлагоджанага назірання за воблакамі. Аднак калі сярод фатаграфій незвычайных воблакаў, загружаных на сайт грамадства, з’явіліся здымкі воблакаў злавеснага выгляду з рэзкай грудкаватай ніжняй мяжой (першая з фатаграфій была зроблена ў 2006 годзе Джэйн Уігінс у Сідар-Рапідс  (руск.) (бел., Аёва, ЗША, а ў далейшым з’явіліся фатаграфіі падобных воблакаў з многіх частак Зямлі, у тым ліку з Вялікабрытаніі, Нарвегіі, Эстоніі, Францыі, Бельгіі, Новай Зеландыі і Расіі), і да гэтых воблакаў з’явілася цікавасць з боку СМІ, Прэтар-Піні вырашыў дамагацца афіцыйнага прызнання гэтай з’явы Сусветнай метэаралагічнай арганізацыяй і ўключэння такіх воблакаў у афіцыйную класіфікацыю атласа воблакаў. Меркавалася, што гэта новы від або разнавіднасць воблакаў; Прэтар-Піні прапанаваў назву asperatus (асператус, с лацінскай — «шурпаты»). Воблака стала вядома пад гэтай назвай, а таксама як undulatus asperatus (undulatus — адна з ужо існуючых на той момант разнавіднасцяў воблакаў; адно і тое ж воблака можа належаць да некалькіх разнавіднасцяў)^[2][3].

Класіфікацыя воблакаў з атласа СМА практычна не змянялася на працягу дзясяткаў гадоў, аднак на 2010-я гады была запланавана яго рэвізія. Фатаграфіі з падрабязнымі метададзенымі, зробленыя з дапамогай мабільнага прыкладання Таварыства аматараў воблакаў, дазволілі вывучыць новае незвычайнае воблака^[1], і гэтая акалічнасць у спалучэнні з увагай СМІ паспрыялі яго ўключэнню ў новую рэдакцыю атласа. У выніку рэдакцыя атласа воблакаў 2017 года ўключыла адзін новы від і шэраг менш значных даданняў, у тым ліку дадатковую рысу asperitas^[4]; такім чынам, таварыства дасягнула поспеху ў сваёй ініцыятыве. Назва не зусім супадае з прапанаванай, паколькі паводле стандартаў СМА, назва дадатковай рысы (у адрозненне ад назвы цэлага віду або разнавіднасці, якімі воблакі asperitas прызнаныя не былі) павінна прадстаўляць сабой лацінскі назоўнік^[2][2][5].

Як правіла, класіфікацыя атласа воблакаў мае прыкладны метэаралагічны характар і ўключае тыя характарыстыкі, якія могуць дапамагчы прадказаць надвор’е. Asperitas у гэтым сэнсе з’яўляецца выключэннем: даданне гэтай рысы воблакаў у атлас адбылося хутчэй з-за вядомасці, якую атрымалі такія воблакі ў грамадскасці. У той жа час гісторыя апісання і пачатку навуковага вывучэння воблакаў asperitas дэманструе магчымасці грамадзянскай навукі і значную карысць, якую могуць прынесці метэаралогіі і навуцы наогул добраахвотныя непрафесійныя памочнікі з дапамогай сучасных тэхналогій^[1].

• Шероховатость (asperitas) (нявызн.). Международный атлас облаков. Праверана 23 мая 2020.
• Mike Olbinski. Видео с замедленной съёмкой облаков asperitas