Малула
Малула на карце Сірыі   | ||||||||||
Малула ( arab. Maʿlūlā ) — горад у цэнтральна-заходняй частцы Сірыі ля падножжа Антыліванскіх гор, прыкладна ў 50 кіламетрах на паўночны ўсход ад сталіцы краіны Дамаска. Каля 2000 жыхароў (2005).
Хрысціянскі паломніцкі цэнтр - месца пакланення святой Тэклі і буйны турыстычны аб'ект - вядомы сваім маляўнічым размяшчэннем у скалістай цясніне і сакральнымі помнікамі. Гэта адно з трох месцаў у свеце (астатнія - сірыйскія вёскі Ас-Сарча і Джабадзін), дзе захаваўся ў штодзённым выкарыстанні заходні дыялект арамейскай мовы, на якім, як мяркуюць, размаўляў Ісус Хрыстос.
Гісторыя і помнікі
[правіць | правіць зыходнік]Малула ў старажытнасці, верагодна, называлася Каламона, а ў рымскі перыяд - Селіякапаліс (Seliocopolis). У візантыйскія часы горад адыгрываў важную рэлігійную ролю, у IV-VII стагоддзях быў рэзідэнцыяй біскупа.
На схілах навакольных пагоркаў знаходзяцца старажытныя магілы, высечаныя ў вапняку.
У заходняй частцы Малулы знаходзіцца манастыр св. Сергія і св. Бахуса (Dair Mar Sarkis). Патроны былі афіцэрамі рымскай арміі, якія прынялі мучаніцкую смерць за веру каля 303 г. Самая старажытная частка — касцёл св. Сергія. Верагодна, ён быў пабудаваны паміж 313 і 325 гадамі. Сцены трохнефавага храма пакрытыя нядаўна адкрытымі фрэскамі, а таксама шматлікімі абразамі. Сярод іх ёсць і два абразы, ахвяраваныя генералам Уладзіславам Андэрсам, які спыняўся тут у 1943 годзе.
У вёсцы таксама знаходзіцца праваслаўны жаночы манастыр св. Тэклі (Dajr Mar Takla), якая лічыцца першай хрысціянскай пакутніцай. Легенда абвяшчае, што Тэкля была дачкой губернатара Іконіі (цяпер Коньі) у Малой Азіі. Там яна пазнаёмілася з вучэннем св. Паўла, што выклікала гнеў яе бацькі. У выніку яе адмовы адрачыся ад хрысціянскай веры яна была асуджана на спаленне, але незразумелым чынам уратавалася; падобна было і з наступнымі спробамі забіць яе - але ў выніку ёй удалося ўцячы. На самай справе няма ніякіх доказаў таго, што такая асоба існавала, тым больш, што яна была звязана з Малулай, але лічыцца, што апошнія, пустэльніцкія гады свайго жыцця яна правяла тут, у скальнай пячоры, дзе пазней была пахавана. У цяперашні час грот разам з пабудаванымі пазней манастыром і царквой з'яўляецца месцам паломніцтва; вернікі вераць, што атрымаюць тут вылячэнне і благаслаўленне. Побач знаходзіцца вузкі вапняковы яр, які, паводле легенды, утварыўся ў выніку цудоўнага расколу скал перад святой Тэкляй, якую пераследавалі ганіцелі.
Падчас грамадзянскай вайны ў Сірыі на Малулу напалі радыкальныя ісламісты, якія рабавалі і спальвалі хрысціянскія дамы і цэрквы, забівалі жыхароў, якія не прынялі іслам. Буйная атака на вёску адбылася ў верасні 2013 года. Тады экстрэмісты кантралявалі Малулу 11 дзён. Джыхадзісты вярнулі Малулу ў лістападзе-снежні 2013 года падчас кампаніі ў гарах Каламун. Тады радыкалы забівалі хрысціян і разрабавалі манастыр св. Тэклі, з якога было выкрадзена 12 манашак. Ісламісты разрабавалі творы мастацтва і мэблю гістарычных храмаў, на якія яны наткнуліся, таксама разбуралі звонку святыя для хрысціян будынкі, выкрадаючы званы і пазбаўляючы храмы крыжоў, якія іх вянчалі. Не пашкадавалі і фігуру Божай Маці, што ўзвышаецца над горадам. Адчай мясцовай супольнасці, якая перажыла драматычныя падзеі і якая дагэтуль змагаецца за свой горад у ранейшым выглядзе, узмацняецца тым, што яны сталі ахвярамі мусульман, якім дапамаглі пабудаваць мячэць, каб і яны мелі б сваё святое месца. 14 красавіка 2014 года сірыйская армія адбіла Малулу ў ісламістаў, паклаўшы канец вайне ў гэтым раёне.