Туй

Туй, туй йолаһы — никахты рәсмиләштереүсе ғаилә йолаларының (ритуалдар) береһе.^[1] Уның социаль әһәмиәте яңы ғаилә ҡороуға, туғанлыҡ мөнәсәбәттәре урынлаштырыуға, ғаилә-йәш статусын үҙгәртеүгә һәм никахлашыусыларҙың статусын асыҡтан-асыҡ таныуға ҡайтып ҡала. Иң ҡатмарлы ойошторолған йолаларға ҡарай. Унда тел, фольклор-шиғриәт, йола, музыка, һынлы сәнғәт һәм башҡа пландар берләшә^[2]. Күп кенә халыҡтарҙа туй кәләштең ата-әсәләр йортонан кейәү йортона күсенеүен, бүләктәр менән алмашыуҙы, өҫтәлде һәм башҡаларҙы үҙ эсенә ала. Туй менән бөтә халыҡтарҙың да бик күп инаныу, билдәләр һәм йолалар бәйле. Диндарҙарҙың туйы дини йолалар менән оҙатыла (христианлыҡта венчание, исламда никах һәм башҡалар). Рәсәйҙә, туй һуңғыһына тулы юридик көс биреүсе никахҡа инеүҙең аҙаҡҡы акты булды..^[3]

Туй тантанаһының төп фигуралары — кейәү менән кәләш (йәш парҙар) тора. Донъяның төрлө илдәренең мәҙәниәттәрендә туй тантанаһында кейәүҙең һәм кәләшенең туғандарына ҙур роль бирелә. Туйҙы ойоштороусылар туй менеджерын, тамада йәки тантаналар оҫтаһын саҡыра, ул сара дауамында уның барышын контролдә тота, теләге булғандарға тост әйтергә һүҙ бирә, артистарҙың сығыш тәртибен күҙәтә һәм башҡалар. Ҡайһы бер осраҡтарҙа яңы өйләнешкәндәр үҙҙәренең тантанаһын ойоштороу өсөн байрамдарҙы һәм тантаналарҙы аранжировкалау менән шөғөлләнгән профессиональ компанияларҙы саҡыра. Ҡайһы бер илдәрҙә туйҙы почетлы шаһиттар ҡатнашлығында үткәреү ҡабул ителгән. Ғәҙәттә ир шаһитты кейәү тәғәйенләй, ә ҡыҙ шаһитты кәләш тәғәйенләй. Йола буйынса, был ролдәр яңы өйләнешкәндәрҙең дуҫтарына йәки туғандарына бирелә.

• 
  Индонезия туйы
• 
  Традицион япон туй тантанаһы
• 
  Ҡытай туйы
• 
  Шотланд туйы
• 
  Традицион фин туйы. Йомала
• 
  Словак туйы
• 
  Грузин туйы
• 
  Марокко кәләше
• 
  Гананан йәш парҙар
• 
  Католик туйы
• 
  Православиела туй тантанаһы
• 
  Йәштәр бейеүе
• 
  Европа мәҙәниәттәре өсөн традицион туй тортын киҫеү

• Башҡорт туй йолалары
• Никахлашыу

• Зорин Н. В. Русский свадебный ритуал. — М.: «Наука», 2001. — 248 с.
• Терещенко А. В. Быт русского народа: Ч. 2 : Свадьбы. — 1848. — 619 с.
• Олег Ивик. История свадеб. — М.: Текст, 2009.
• Фасмер М. Свадьба // Этимологический словарь русского языка. Пер. с нем. и доп. О. Н. Трубачева / под ред. и с предисл. Б. А. Ларина. — М.: Прогресс, 1987. — Т. 3 (Муза — Сят). — С. 568—569.
• Шанский Н. М. и др. Свадьба. Сват // Краткий этимологический словарь русского языка. Пособие для учителя / Под ред. чл.-кор. АН СССР С. Г. Бархударова. — М.: Просвещение, 1971. — С. 401, 402.
• Свадьба (юрид.) // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Свадьба (этногр.) // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Свадьба / Смирницкая Е. В. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] [Электронный ресурс] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — 2018.