Билән

Ауыл
Белянка башҡ. Билән
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Балаҡатай
Ауыл биләмәһе	Билән ауыл Советы
Координаталар	56°02′36″ с. ш. 59°14′07″ в. д.HGЯO
Халҡы	↘853[1] кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452586
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 210 804 001
ОКТМО коды	80 610 404 101
ГКГН номеры	0522792
Белянка

Билән (рус. Беля́нка) — Башҡортостан Республикаһының Балаҡатай районындағы ауыл. Билән ауыл Советының административ үҙәге. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 853 кеше булған^[2]. Почта индексы — 452586, ОКАТО коды — 80210804001.

• Район үҙәгенә тиклем (Яңы Балаҡатай): 54 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Незяпетровск): 33 км

Билән ауылы Ҡариҙел йылғаһы ҡушылдығы Билән йылғаһы буйында, район үҙәге Яңы Балаҡатай ауылынан төньяҡ-көнсығышҡа табан 54 километр һәм Наҙы-Петровск (Силәбе өлкәһе) тимер юл станцияһынан көнбайышҡа табан 33 километр алыҫлыҡта урынлашҡан^[3].

Билән ауылына Себер даруғаһы Балаҡатай улусы башҡорттары үҙҙәренең аҫаба ерҙәрендә нигеҙ һалған, Билән ауылы XVIII быуаттың 80-се йылдары аҙағынан Пермь губернаһы Красноуфимск өйәҙе биләмәһенә ингән^[4].

Теркәү йылы	Улус, ауыл советы	Өйәҙ, кантон, район	Губерна, Республика	Дәүләт
1780	Балаҡатай улусы	Себер даруғаһы	Ырымбур губернаһы	Рәсәй Империяһы
1816	5-се йорт	2-се Башҡорт кантоны	Ырымбур губернаһы	Рәсәй империяһы
1834	5-се йорт	2-се Башҡорт кантоны	Ырымбур губернаһы	Рәсәй империяһы
1847	5-се йорт	2-се Башҡорт кантоны, Өфө өйәҙе	Ырымбур губернаһы	Рәсәй империяһы
1859	5-се йорт	2-се Башҡорт кантоны, Өфө өйәҙе	Ырымбур губернаһы	Рәсәй империяһы
1895	Балаҡатай улусы	Златоуст өйәҙе	Өфө губернаһы	Рәсәй империяһы
1920	Балаҡатай улус Советы (1918 й.), Билән ауыл Советы	Мәсәғүт кантоны	Автономлы Башҡорт ССР-ы	РСФСР
1926	Билән ауыл Советы (1923 йылдан)	Мәсәғүт кантоны	Автономлы Башҡорт ССР-ы	СССР
1935	Билән ауыл Советы	Балаҡатай районы	Башҡорт АССР-ы	СССР
1941	Билән ауыл Советы	Балаҡатай районы	Башҡорт АССР-ы	СССР
1990	Билән ауыл советы	Балаҡатай районы	Башҡортостан Республикаһы	Рәсәй Федерацияһы

XIX быуаттың 1-се яртыһында, Башҡортостанда идара итеүҙең кантон системаһы осоронда 2-се Башҡорт кантоны 5-се йорто составында булған. 2-се Башҡорт кантонына Билән ауылынан башҡа Ҡараҡай, Маҫҡары, Юлдаш (хәҙер Силәбе өлкәһендә), Араҡай, Әртә-Шиғыр, Өфө-Шиғыр ^[5], Үрмәкәй, Аҡбаш, Шәкүр (барыһы ла Сверд­ловск өлкәһендә).

1811 йылда Билән ауылында 11 йортта 100 кеше, 1834 йылда — 15 йортта 166 кеше, 1859 йылда — 24 йортта 281 кеше йәшәгән.

1842 йылда 166 кешегә 84 сирек яҙғы иген сәселгән. Был төбәктә ужым ашлығы, картуф әлегә сәселмәгән. Малсылыҡ менән шөғөлләнгәндәр, йәйгеһен йәйләүгә сыҡҡандар. XIX быуат аҙағында — XX быуат башында тирмән, тимерлек, земство мәктәбе, мәсет теркәлгән.

1869 йылда Билән ауылындағы 52 йортта 315 кеше йәшәгән. Малсылыҡ, игенселек, һал һәм кәмә яһау менән шөғөлләнгәндәр. Билән ауылы Бәләкәй Ҡошсо улусының административ үҙәге булған, бында улус идараһы, мәсет, мәктәп урынлашҡан булған^[6].

1920 йылда Биләндә — 123 йортта 694 башҡорт йәшәгән.

Әлеге ваҡытта Билән ауылында урта мәктәп, балалар баҡсаһы, участка дауаханаһы, Мәҙәниәт йорто («Серҙәш» халыҡ фольклор ансамбле эшләй), китапхана бар^[7].

Билән ауылында башҡорттар йәшәй (2002)

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

• Һунаршин Әүәл Хажи улы (1911—1995) — хужалыҡ эшмәкәре. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1971). РСФСР-ҙың атҡаҙанған төҙөүсеһе (1966), газ сәнәғәте отличнигы (1965).
• Шәмиғолов Марат Абдулла улы (1.08.1926—15.5.1981, Севастополь, Өфөлә ерләнгән) СССР тренеры, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Спорт акробатикаһы буйынса РСФСР-ҙың атҡаҙанған тренеры, БАССР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1976), Бөтә Союз категориялы спорт судьяһы.^{[8][9][10][11]}
• Ҡәҙербаев Фуат Моталип улы (18.08.1949), ғалим-тау инженеры, хужалыҡ һәм йәмәғәт эшмәкәре, педагог. 1985—2000 йылдарҙа Нефтекама быраулау идаралығы начальнигы, 2000—2019 йылдарҙа — Нефтекама нефть колледжы директоры. Техник фәндәр кандидаты (1993). Нефтекаманың ике саҡырылыш (1984—1992) ҡала Советы депутаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған (1997) һәм Рәсәй Федерацияһының почётлы (2004) нефтсеһе, Башҡортостандың мәғариф отличнигы (2004). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1981). Нефтекама ҡалаһының почётлы гражданы (2013)^[12].

Ер-һыу атамалары

Тауҙар:

Йылғалар:

• Ҡариҙел, Билән (Ҡариҙел ҡушылдығы)

Шишмәләр:

Ялан-бесәнлектәр:

Таусыҡтар, түбәләр:

Башҡа урын-ер атамалары:

• Ҡатай
• Тамбур (студия)

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.

• Билән // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 15 май 2022)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 563. — ISBN 978-5-295-04683-4. 563 б.
• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана. Кн. 9. Уфа: Китап, 2001, 120—121 с. — 304 с. — ISBN 5—295—02843—7 (рус.)
• журнал «Ватандаш». ИСТОРИЯ ПОСЕЛЕНИЙ БАШКИР СВЕРДЛОВСКОЙ ОБЛАСТИ
• Энциклопедия Башкирии. Шамигулов Марат Абдуллович

	Портал «Башҡортостан ауылдары»
	Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала
	Проект «Башҡортостан ауылдары»

Был Балаҡатай районы тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ.