Atomikong nukleyus

An atomikong nukleyus (Ingles: atomic nucleus) iyo an sadit, durukutan na rehiyon na pigbibilog nin mga proton asin neutron sa tahaw kan sarong atomo, sagkod iyo nadiskobre kan 1911 ni Ernest Rutherford base sa Geiger–Marsden gold foil na eksperimento kan 1909. Pagkatapos na madiskobre an neutron kan 1932, an mga modelo para sa nukleyus na pigbibilog nin mga proton asin neutron iyo marikas na nahaman ni Dmitri Ivanenko^[1] asin Werner Heisenberg.^{[2][3][4][5][6]}

An atomo iyo pigbibilog nin positibong-kargadong nukleyus, na may urap nin negatibong-kargadong elektron na nakapalibot saiya, asin iyo pinagsasaro nin elektroistatikong pwersa. Harus gabos kan gabat nin atomo iyo mahihiling sa nukleyus, na may kadikiton na kontribusyon hale sa elektron na urap. An mga proton asin neutron iyo pinagsaro para maporma an nukleyus sa paagi nin nukleyar na pwersa.

An diyametro kan nukleyus iyo nasa rango kan 1.7566 fm (1.7566×10⁻¹⁵ m) para sa hidroheno (an diyametro kan sarong proton) pasiring sa harus 11.7142 fm para sa uranyo.^[7] An mga dimensyong ini iyo saditon na maray kumpara sa diyametro kan atomo (nukleyus + elektron na urap), na harus 26,634 an pagkasadit (an atomikong radiyus kan uranyo iyo harus 156 pm (156×10⁻¹² m))^[8] pasiring sa harus 60,250 (an atomikong radiyus kan hidroheno iyo harus 52.92 pm).

An sanga kan pisika na minaadal asin minaintindi sa atomikong nukleyus, kabali an komposisyon niya sagkod an pwersa na minasaro sa saiya, iyo inaapod na pisikang nukleyar.

• Atomo
• Materya
• Enerhiyang nukleyar

• The Nucleus – a chapter from an online textbook Archived 2010-12-14 at the Wayback Machine.
• The LIVEChart of Nuclides – IAEA in Java or HTML
• Article on the "nuclear shell model", giving nuclear shell filling for the various elements. Accessed September 16, 2009.
• Timeline: Subatomic Concepts, Nuclear Science & Technology Archived 2021-02-05 at the Wayback Machine..

Sarong tamboan an artikulong ini sa Siyensya. Makakatabang ka sa Bikol Wikipedia sa pagpoon kaining pahina.