Monqol atalar sözləri

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

• Acgöz şaman iki qurban yerinə tələsər və ikisinə də gecikər.
• Adamı dostlarına baxıb tanıyarlar.
• Adət min illər yaşar.
• Axmaq həmişə ortaya dürtülər.
• Axmağın balacası atını tərifləyər, böyüyü özünü.
• Ağ ipək də geyinsən, kölgən qara olacaq.
• Ağ yağış olar dağda-daşda, atalar sözü - ağıllı başda.
• Ağac - kökdən, insan - anadan.
• Ağacın yarpağı saralar, kökü - yox.
• Ağıllı adam gördüyündən danışar.
• Ağıllı bir dəfəyə dişləyər, səfeh iki dəfəyə.
• Ağıllı da tələyə düşər.
• Ağılsız dostdan, ağıllı düşmən yaxşıdır.
• Ağılsız knyazın qulluqçuları da axmaq olar.
• Ağılsızın tələyə baxdığı yerdə, ağıllı odu gözləyər.
• Ağlayandan soruşma, güləndən soruş.
• Alaçiy ət mədəyə zərərdir, alayarımçıq söz - dostluğa.
• Alanda min pud da azlıq edir, verəndə bir funta da qıymır.
• Allah adı ilə yamanlıq etmək olar, qanun adı ilə - qanunsuzluq.
• Ana südü müqəddəsdir.
• Anam mənim bədənimi doğub, fikrimi yox.
• Araq hamıya üstün gələr - öz qabından savayı.
• Araq müdrik adamı da səfeh edər.
• Arağı içən özünü talayar.
• Arı əldən qaçırsan tuta bilərsən, sözü əldən qaçırsan - yox.
• Aşiq qurbağa dənizi üzüb keçəcək.
• Ata-ana bədəni, müəllim ürəyi yaradır.
• Ata-ana uşağı sevməyəndə uşaq onlardan da küsür.
• Ata-anasını soruşurlar - dinmir; sevgisini heç soruşan yoxdur - özü danışır.
• Atalar sözünün yalanı yoxdur, yağış suyunun duzu yoxdur.
• Atası olmayan üçün böyük qardaş atadır.
• Atın qaçmasına daş, aşiqlərin görüşünə dedi-qodu mane olur .
• Ay işığından qar da ağarar, ağıllı sözdən ağıllı da ağıllanar.
• Ayağı böyük olanın ayağını həmişə ayaqqabı sıxar; tamahı böyük olan həmişə narazı olar.

• Bağa minini yumurtlayır - heç dinmir, toyuq birini yumurtlayır - aləmi başına götürür.
• Balaca daşla da böyüyü əzərlər.
• Balaca yurdlarda da böyük alimlər doğulur.
• Balıq əti sümüyündən asan ayrılır.
• Balıq suyla, insan zəhmətlə yaşayar.
• Balıq yaşayır suyun sayəsində, insan - adamların.
• Basılanın kürəyinə-kürəyinə döyərlər.
• Baş yastığını sürtüb dağıtmaqdansa, yəhər yastığını sürtüb dağıtmaq yaxşıdır.
• Başa yetməyən arzu, sağalmaz azar kimi əzab verər.
• Bəd itin dişləri tez xarab olar.
• Bəxtəvərliklə bədbəxtliyin arası bir addımdır.
• Bərk qaynayan tez buxarlanar; bərk guruldayan tez üzə çıxar.
• Bic tülkü quyruğunu hərlədər, bic adam dilini.
• Bilikli adam əllaməlik etməz, bacaran lovğalanmaz.
• Bilməyəni hər şey təəccübləndirər, cahili hər təzə şey qorxudar.
• "Bilmirəm" ən yaxşı bəhanədir.
• Bir axmağın bir gündə törətdiklərini, min ağıllı bir ilə düzəldə bilməz.
• Bir az aldatmaqla yalançı olursan; yavaş-yavaş mənimsəyib oğru olursan.
• Bir dəfə aldadan, yüz dəfə də yalan deyər.
• Bir eşqin göz yaşı min landan qiymətlidir. (Lan - qədim qızıl pul)
• Bir qorxaq at bir ilxını hürküdər.
• Bir payız üç bahardan yaxşıdır.
• Bir ovuc düyü - min qırmancdan süzülən qandır.
• Bir uşağa da qane ol, az gəlirə də qane ol, təkcə elmə acgöz ol.
• Birduya ümman içində su azlıq edər. (Birdu - əfsanəvi acgöz)
• Bıçaqla adamsız yerdəöldürərlər, sözlə - adam içində.
• Borcun yoxsa, dövlətlisən, canın sağlamdırsa - xoşbəxt.
• Boş vəd yalın ayağa geyilmiş ayaqqabı kimidir.
• Boşboğazın dili işlər, zəhmətkeşin əli.
• Böhtanla adamı günün günorta çağı öldürərlər.
• Böyük çay da qışda donur; müdrik adamın da ağlı qocalıqda zəifləyir.
• Böyük göllər də öz sahilindən çıxmır.
• Böyük qardaş ağıllıdırsa, yəqin kiçik də fəhmlidir.
• Buludlar yığışar - yağış yağar. adamlar yığışar - qüvvət artar.
• Bürhanı da atırlar - özgəsinin olanda. (Bürhan - büt, allah)
• Bürhana yalvarınca, buzovu böyütmək yaxşıdır.

• Cahillərin ağıllı adamları görməyə gözü olmaz.
• Canavarı hamı tanıyır, ancaq canavar hamını tanımır.
• Canavarın toxu oturar öz gen dərəsində, acı düşər tuthatuta.
• Cavan olanda dişlər ağ olur, qoca olanda - saçlar.
• Cavanın güc qoyduğu yerə, qoca çalışar ağıl qoysun.
• Cavanlıqda dözümlü olan qocalıqda xoşbəxt olar.

• Çandmandan ağıl yaxşıdır. (Çandman - arzuları guya yerinə yetirən əfsanəvi daş).
• Çayın mənbəyi - bulaq, ailənin mənbəyi - anadır.
• Çəpişin buynuzu çıxanda anasını da buynuzlar.
• Çinovnik - qanuna, lama - Buddaya, qarğa - qurda istinad elər. (Lama - Budda rahibi).
• Çirkli su da alovu söndürə bilər.
• Çoban da alim bilməyəni bilə bilər.
• Çox danışmaq xeyir gətirməz.
• Çox danışmaqdan xeyir yoxdur, susmaqdan - zərər.
• Çox tanışı olan genişdir - çöl kimi. Olmayan kiçikdir - əl kimi.
• Çöl heyvanını fəndlə tuturlar, atı - kəməndlə.

• Dağ nə qədər yüksək olsa da, geri çəkilmə: getsən, keçərsən; iş nə qədər böyük olursa olsun, təslim olmayın: bir dəfə bunu etməyə başlasanız, bunu edəcəksiniz.
• Dağda pələng oynayanda, ulağı at axurunun da yanında titrətmə tutar.
• Dağı - ağaclar, dövləti alimlər bəzəyər.
• Dağı görməmiş ətəyini yığır əlinə, suyu görməmiş çəkməsini çıxarır.
• Dağlara qar yük olar, insana - illər.
• Deyirsən dil ağrıyır, susursan - ürək.
• Dəli susa bilsəydi, onu müdrik hesab edərdilər.
• Dərd görməyən, səadətin qədrini bilməz.
• Dərdini göyə deyəsən - uzaqdır, yerə deyəsən - kardır.
• Dərin çaylar sakit olur, bilən adam - başıaşağı.
• Dilin ucu yumşaqdır, amma sancır.
• Diridən ayrılmaq ölüdən ayrılıqdan daha pisdir.
• Dirsək yaxındır - dişləyə bilmirsən, qulaq yaxındır - görə bilmirsən.
• Doğru, dovşandan zəif də görünsə, dağ boyda yalana üstün gələr.
• Doldurulmamış silahdan da iyirmi adam qorxar.
• Dostluq eləyirsən - qocalınca elə.
• Dostluğun başlanğıcında yağ var, düşmənçiliyin başlanğıcında - qan.
• Dostu el olanın dövləti bol olar.
• Dövlət kağızı - möhüründən, at - dişindən, adam - danışığından tanınar.
• Dumanın dağılmağı qurdun ürəyindən deyil.
• Duz acı olsa da, xörəyi dada gətirir.
• Dünənki yumurta bu gün artıq cücədir.
• Dünya geniş olmağına genişdir, amma çəkmələr sıxanda ayaqlar üçün darlıq olur.
• Dünyada üç şey təhlükəlidir: bıçaq uşaq əlində, hakimiyyət axmaq əlində və tərif yaltaq dilində.
• Dünyada üç yazıq var: taxtdan salınmış hakim, var-yoxdan çıxmış varlı və dəlilər içinə düşmüş ağıllı.
• Düşünülmüş plan asan yerinə yetirilir, düşünülməmiş asan pozulur.
• Düz - əyrini araba ilə də qovub tuta bilər.
• Düz ilə əyrinin arası dörd barmaqdır.

• Ehtiras ləkə kimidir.
• Ehtiyac məcbur edər, qanunu da adlayıb keçərsən.
• Ehtiyat - təcrübədən doğur.
• Eşitdin - demə, dedin - danma.
• Etiqadı olmayana qulaq asma.
• Ev içində odu güd, el içində - dilləri

• Əli çomaqlını itlər xoşlamaz.
• Əlini çox bağlı saxlayan heç nə almaz.
• Ən ağır yükü sonuncu dəvə daşıyır.
• Ən böyük sərvət bilikdir. Orta - çoxlu uşaq. Ən kiçik - çoxlu mal-qara.
• Ərlə arvad eyni yastıqda yatsalar da, xəyalları fərqlidir.
• Əsl təcrübə acı təcrübədir.
• Əvvəlcə sən özün kömək elə, sonra qoy sənə kömək eləsinlər.
• Əyri həmişə kölgəli gəzər.

• Fağır adamın ağası çox olar.

• Gedərsən - uca dağı da aşarsan; başlarsan - ağır işi də görərsən.
• Gördüyünü danışan axmaq, bildiyinə susamış müdrikdən yaxşıdır.
• Göz yaşını siləndə gözünü çıxartdı.
• Gözün ola-ola kor ola bilərsən, Qulağın ola-ola kar ola bilərsən.
• Güclə sevdirmək olmaz.
• Güçlü qəhqəhə çəkir, zəif şikayətlənir.
• Güclülərlə mübarizə aparmaq, varlıları məhkəməyə vermək çətindir.
• Güclüyə cəmlə üstün gələrlər.
• Gülən hər kəs dost deyil, hirslənən hər kəs düşmən deyil.
• Günah unudulacaq, amma dərs qalacaq.
• Günahkar hər sözdən səksənər.
• Günahkara vəz oxuyurlar, xatakardan bir çəm tapıb yan keçirlər.
• Günün yaxşı keçəndə qohumun çox olur, pis keçəndə - düşmənin.
• Güzgüyə bax, bəzən, adamlara bax, düzəl.

• Heyvanı gül içinə buraxarsan - baxmaz, ötər; nadana gözəllikdən danışarsan - vaxtın itər.
• Həddən artıq sadədillik cinayətə də gətirə bilər.
• Hədəfə görə yayı çək.
• Həqiqət qüvvətdir.
• Hər fikrindən keçəni demə.
• Hər gülən dost deyil, hirslənən hər kəs düşmən deyil.
• Hər həmrah yoldaş olmaz.
• Hər kəsin iki gözü, hökmdarın on min gözü var.
• Hər şeydən çətin elin ürəyini fəth eləməkdir.
• Həyat min lanadır, yaşaya bilmək - on min lana.

• Xalq arasında olan axmaq evdə oturan müdrikdən yaxşıdır.
• Xeyir olan yerdə - süd, şor olan yerdə - qan.
• Xeyirxah həmişə sakit olar, bədxah narahat.
• Xeyirxahı çox vaxt ağılsız bilirlər.
• Xeyri olsa özünü də satar.
• Xəncər bədəni yaralar, söz ürəyi.
• Xəsis acgöz olar, kinli - inadkar.
• Xəsisin dostu olmaz.
• Xəsislik və hərislik qara köpəyin xörəyidir.

• İlanın çölü alabəzəkdir, insanın - içərisi.
• İnsan dostluqda tanınar, həqiqət müqayisədə.
• İnsan son nəfəsə kimi ümidini itirmir.
• İşi səhərə qoymaq axmaq adətdir.
• İt - yiyəsinə arxayın olur, quş özünə.
• İti də qoruyurlar - özlərinin olanda.
• İynə hara, sap da ora.

• Kasıbın həmişə bir ayaması olar.
• Kəhərin dırnağı, kişinin iradəsi möhkəm olmalıdır.
• Kənara inanır, yaxından şübhələnir.
• Kəndir nazilən yerindən qırılar.
• Kim ki, qallac olar, ac olar.
• Kimin dostu varsa, geniş bir çöl kimidir, kimin dostu yoxdursa, kiçik bir əl kimidir.
• Kimin ki, dişləri itidir, o, öz xeyrini də yeyər.
• Kişi yeddi dəfə yıxılar, səkkiz dəfə qalxar.
• Kor köpək haya qaçar.
• Kora fanar nə lazım.
• Korun günü yoxdur , sərxoşun vaxtı yoxdur.
• Köçəndən sonra qonşularınızı, öləndən sonra arvadınızı qiymətləndirməyə başlayırsınız.
• Köhnə ilin yaxşı olub-olmadığını ancaq təzə ildə görmək olar.
• Köksündə yanğın da olsa, tüstünü burnundan buraxma.
• Köpəyin qarnını doyuzdurmaq asandır, nəinki noyonun. (Noyon - knyaz, böyük feodal - məmur).
• Körpəyə südgərəkdir, həyata - həqiqət.
• Külək əsər hər tərəfə, həqiqətsə bir tərəfə.
• Küləyin axırı yağışla, zarafatın axırı savaşla qurtarır.
• Kürkü yağış korlar, dostluğu rişxənd.

• Qadınlar və kişilər eyni yastıqda yatırlar, lakin fərqli yuxular görürlər.
• Qarışqa öküzün buynuzuna dırmandı, elə bildi ki, dağa çıxıb.
• Qarın doya bilər, maraq heç vaxt.
• Qarnı doydurmaq olar, gözü -yox.
• Qazlar qaqqıldaşır - yay gəlir, qarğılar qaqqıldaşır - yay gedir.
• Qəzəb gələn yerdə susmaq yaxşıdır.
• Qəzəbli, xoşbəxt olmaz.
• Qığılcım tüstülənməz.
• Qış küləyi qar gətirər.
• Qıymırsan - vermə, verdin - minnət qoyma.
• Qızıl pas atmaz.
• Qocalar gələr - hikmət artar, cavanlar gələr - qüvvət artar.
• Qocaların sözündəki - ağıl, məsəllərindəki - nəsihət.
• Qolu güclü olan birinə üstün gələr, ağlı güclü olan çoxuna.
• Qonaq az müddət qalsa da, çox şey görüb qayıdır.
• Qonşunun qədri - ayrılandan sonra, arvadın qədri öləndən sonra bilinir.
• Qorxaq adam yaxşı işdən də yan keçər.
• Qorxaq on dəfə ölür, qorxmaz bir dəfə.
• Qorxaq özünü də batırar, özgələrini də.
• Qorxaq yolu yarıdan qayıdar.
• Qorxağa elə gəlir ki, dağlar da titrəyir.
• Qorxursan eləmə, elədin qorxma.
• Qotur at həmişə quyruğunu yellər, günahkar adam ətrafa baxınar.
• Qoyunun quzusu bir-bir olur, axırda sürü düzəlir; it neçəsini küçükləyir, hamısı da dağılışıb gedir.
• Qul günahkar olar.
• Qurbağa nə qədər tullana, bataqlıqdan uzağa getməyəcək.
• Qurd quzu üçün nəsə, varlı da kasıb üçün odur.
• Qurdun ağzı həmişə qanlı olar.
• Qurdun sıçramağı möhkəm olar, insanın - sözü.
• Quru ağacın meyvəsi olmaz, boş sözün - xeyri.
• Qurumuş gölün sonası olmaz, hərdəmxəyal adamın - dostu.
• Quru qurbağasının dənizdən xəbəri olmaz.
• Quyuda balıq olmaz.
• Qürbət elə verilən qız qayalara atılan ox kimidir.

• Lap sabah ölsən də, bu gün öyrən.

• Meymuna da qulaq as, əgər düz danışırsa.
• Məhəbbət olan yerdə qayğı da var.
• Məhəbbətin özü ürəkdə, kədəri üzdə olar.
• Məhəbbətini gizlə, biliyini göstər.
• Məni aparan eşşək məni təpikləyən atdan daha dəyərlidir.
• Misə nə qədər qızıl çəkəsən, elə mis də qalacaq.
• Mismar bilir ki, çəkic necə vurur.
• Münəccim cavan olsa yaxşıdır, həkim - qoca.

• Namuslunun xasiyyəti möhkəm, sözü də düz olur.
• Nə qədər ki, atan var - adamlarla tanış ol; nə qədər ki, atın var - ətrafla.
• Nə qədər tezdən dursan, o qədər çox görərsən: nə qədər gec yatsan, o qədər çox eşidərsən.
• Noyona ancaq onun köç yerində hörmət edərlər, alimə - hər yerdə.

• O adam ağıllıdır ki, elədiyi səhvlər yadındadır.
• O müdrikilər yaxşıdır ki, axmaqlarla dostluğu bacarırlar, o axmaqlar yaxşıdır ki, müdriklərə arxalanmağı bacarırlar.
• Od yağla sönməz, giley-güzar acılamaqla qurtarmaz.
• Oxunu atıb, yayını gizləyir.
• Oxuyursansa, yorulma, öyrədirsənsə, qorxma.
• Onun kölgəsindən başqa dostu yoxdur, quyruğundan başqa bəzəyi.
• Onun sözü azdırsa da, işi çoxdur.

• Öküz batanda yiyəsi də güclü olar.
• Ölən inək haqqında həmişə deyirlər ki, südü çox verərdi.
• Ölməyin yox, yaxşı adın dərdini çək.
• Ölüm gələndə min Budda belə kömək etməyəcək.
• Ölüm qabağı göz daha diqqətli olur.
• Ölümdən qorxursansa, yaşamağa dəyməz.
• Ömrü qızıl üçün itirməyə dəyməz.
• Öz eybini bilənin ağlı nurludur.
• Özgə evdə tox olmaq olar, rahat - yox.
• Özü bir iş görməyən, özgələri öyrətməyi xoşlar.

• Payızda da kökəlməyən, arıq qalar.
• Pələng də oddan qorxur.
• Pələngin quyruğundan yapışma, yapışdın - buraxma.
• Pis adamın yaddaşı taxtadan olar, yaxşınınki - qranitdən.
• Pis barışmaqdansa, yaxşıca savaşmaq yaxşıdır.
• Pis hava keçir, pis qoxu qalır.
• Pis müəllimin pis də şagirdləri olar.
• Pis nişançı oxu günahkar bilər, pis hakim - xalqı.
• Psi ustanın karastısı çox olar, faydası - az.
• Pis yol yolsuzluqdan yaxşıdır, pis qohum - qohumsuzluqdan.
• Pisin yadında yaxşılıq qalmır, ancaq yaxşı pisi yaddan çıxarmır.
• Pişik də təzə balıq yeməyi sevir, amma çaya girmir.
• Polad poladlığı ilə oddan qorxur, çay çaylığıyla sahilə yatır.
• Pul və gözəllik olan yerdə doğrunu yalandan ayıra bilməzsən.

• Riyakarlıqla gülməkdənsə, qaşqabaqlı olmaq yaxşıdır.
• Ruhun möhkəmliyi qabırğanın möhkəmliyindən əfzəldir.

• Sabah öləcək olsanız da öyrənin.
• Sakit itdən qorx, hürən it qapmaz.
• Sağlardan ayrılmaq, ölülərdən ayrılmaqdan ağırdır.
• Sağsağan qardi quşu deyil. (Qardi - əfsanəvi böyük quş).
• Sevgi daxildən, qəm çöldən gəlir.
• Sevməyən qadının dodağı soyuq olar.
• Səfeh baş ayağın düşmənidir.
• Səhər gördüyün işi gecə yoxla.
• Səni qoy illər əzsin, amma qoyma dərd əzə.
• Sərxoşun ağlı kor olar.
• Sərvət gözəldir, amma azadlıq daha da gözəldir.
• Silahsıza hər cür vəhşi qorxuludur.
• Sıldırımın başında ağac olmaz, lovğanın başında - ağıl.
• Sonbeşik həmişə o birilərindən zəif olar.
• Söyüş - gözün içinə, tərif - gözdən uzaqda.
• Sözlə izah etmədiyini, çubuqla izah etməyəcəksən.
• Sözlər bəzən qayaların arasında əks-səda kimidir.
• Sözü ehtiyatla de, işi cəhdlə gör.
• Sözü üzə deyən xəstəliksiz ölür.
• Sözü yadında saxlayan ağıllı, nağılı yadından saxlayan isə müdrik olur.
• Su adamına su hədiyyə aparır.
• Su başdan bulanıq olsa, ayaqdan da bulanıq olacaq.
• Su içmək istəməyən öküzün başından basmaq nahaqdır: düzə qulaq asmayanı inandırmaq nahaqdır.
• Susan adam həmişə haqlı çıxacaq.
• Susan axmaq çox vaxt ağıllı kimi qələmə verilir.
• Susmaq da bir vergidir.
• Suya düşəndə gülmə.

• Şərəfi itirməkdən, beli qırılmaq yaxşıdır.
• Şərəfli məğlubiyyət şərəfsiz qələbədən yaxşıdır.
• Şir vüqarı tülkü sifətinə yaraşmaz.
• Şirini acı eləmək asandır, acını şirin eləmək çətin.

• Tez yemək - mədəyə zərər verir; tez varlanmaq - həyata zərər verir.
• Tezdən duran adamın günü uzanar.
• Təcrübəniz olanda mükafat qazanmış kimi sevinin.
• Tək olanda özünə, el içində sözünə diqqət et.
• Təklikdə fikrini ölç-biç, adam içində - sözünü.
• Tələsənin yolunda kol-kos çox olar.
• Tən olmayan yük dəvə üçün əzabdır, tən olmayan məhəbbət - ürək üçün.
• Tənbəl adam qorxaq olar.
• Tənha qarğa qış yuxusuna getməz.
• Tərif gələndə çaşma, töhmət gələndə coşma.
• Tox - evdən ötrü darıxmaz, evli - anadan ötrü.
• Tüksüz baş böyük görünər.

• Ulduzlar görünəcək - göyü bəzəyəcək, bilik görünəcək - ağlı bəzəyəcək.
• Uşağa bıçaq vermək olmaz, dəliyə - hakimiyyət.
• Uşağı tanımaq istəyirsənsə - oyununa bax, böyüyü tanımaq istəyirsənsə - işinə.
• Uzağın suyu ilə yaxının odunu söndürə bilməzsən.

• Üzə gülənin hamısı dost deyil, qaşqabaq sallayanın hamısı - düşmən.

• Vaxt olar şiri də qarışqalar yeyər.
• Varlananda öyünmə, kasıblayanda ümidsiz olma.
• Varlı qocaldıqda yaman olar.
• Varlı o kəsdir ki, çoxlu yaxşılıq edib; ondan varlı o kəsdir ki, çoxlu uşağı var; onlardan da varlı o kəsdir ki, çoxlu biliyi var.
• Vasvası ilə dostluq çox çəkməz.
• Vəd ilə layla çalır, şirin sözlə yatırırlar.
• Vəfasız dost açıq düşməndən qorxuludur.
• Vətəndə hətta qaba kətan yumşaqdır, amma yad ölkədə hətta ipək də kətandan yumşaq deyil.
• Vurulmamış heyvanın dərisini tərifləmə.

• Yaxınlaşmağa bir gün bəsdir, dostlaşmağa min gün gərək.
• Yaxşı adamın dalınca yaxşı söz də gəzər, yaman söz də.
• Yaxşı adamla savaşma, pis adama yanaşma.
• Yaxşı adı asan itirərsən, yaman addan çətin qurtararsan.
• Yaxşı bəslənən quzunun quyruğu sərt, ac öküzün buynuzları yumşaqdır.
• Yağış suyunda qum olmaz, atalar sözündə - yalan.
• Yalan oğurluqdan yaxşı deyil.
• Yaman gündə ürəyi bərk ol, yaxşı gündə ürəyi yumşaq.
• Yamanlıq da on gündən çox çəkmir.
• Yavaş gedərsən - mənzilə yetərsən.
• Yavaş-yavaş aldadaraq yalançı olursan; Yavaş-yavaş mənimsəyib oğru olursan.
• Yayda avara gəzmə ki, dzutda itirməyəsən. (Dzut) - qışın elə soyuq vaxtıdır ki, onda yemsizlikdən heyvanlar çox tələf olur)
• Yazla payız yayı sıxışdırır, gümüşlə qızıl - qanunu.
• Yazmaq üçün bilik, məqsədə çatmaq üçün cəhd lazımdır.
• Yeddi düşün, bir danış.
• Yəhər ata bəzəkdir, qadın - evə.
• Yəhər atın bəzəyidir, arvad ömür bəzəyidir.
• Yeməksiz bir sutka da qalmaq olar, çaysız bir saat qalmaq olmaz.
• Yeməyin yaxşısını camaata ver, paltarın yaxşısını özün gey.
• Yenisini başa düşmək istəyirsənsə, köhnəni öyrən.
• Yer üçün şeh necədirsə, bəxt də həyat üçün odur.
• Yeriyən axmaq, yatan ağıllıdan yaxşıdır.
• Yonulmuş daşı - dağlarda, sözü ağılda gəz.
• Yuxarıda olursan - həsəd aparırlar, aşağıda olursan - ayaqlayırlar.
• Yurd - tono, ailə - valideyn, dövlət - elm üzərində dayanır. (Tono - yurdun yuxarı dayağı olan dairəşəkilli ağac, tüstü çıxmaq üçün yer).
• Yüz manatın olmaqdansa, yüz dostun olsa yaxşıdır.

• Zəhərli ilanlar nazik də olur. yoğun da.
• Zəhmətkeşin təri axar, qarınqulunun ağzının suyu.
• Zəiflik kobudluqdan, haqlı haqsızdan güclüdür.
• Zəngin insanlar heç vaxt qohumlarını sevmirlər.