Suur-Munamyaqi

Suur-Munamyaqi
Suur-Munamyaqi
	est. Suur Munamägi
Ümumi məlumatlar
Dağ silsiləsi	Haanya yüksəkliyi
Mütləq hündürlüyü	318
Nisbi hündürlüyü	218 m
Yerləşməsi
	57°42′52″ şm. e. 27°03′33″ ş. u.HGYO
Ölkə	Estoniya
	Suur-Munamyaqi
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Suur-Munamyaqi (est. Suur Munamägi) — Estoniyada və bütövlükdə Baltikyanı ölkələrdə ən yüksək zirvədir. Hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 318 metrdir. Estoniyanın cənub-şərq hissəsindəki Haanya təpəli yüksəkliyində yerləşir. Haanja kəndi ərazisinə daxildir.

Qüllələrin tarixi

Müxtəlif dövrlərdə dağın üstündə 5 qüllə tikilmişdir. Birincisi 1812-ci ildə inşa edildi və yerli əfsanəyə görə, hündürlüyü "gəmiləri utandırdığı" üçün dağıdılmışdır.

İkinci qüllə 1870-ci ildə yerli bir restoran sahibi sayəsində ortaya çıxdı. 8 metr hündürlüyü olan qüllə əsasən meyxanaya görə yerli sakinlər arasında populyarlaşdı.

Üçüncü qüllə (hündürlüyü 12 metr) eyni meyxananın binasında inşa edilmişdir.

Dördüncü qüllə (artıq 17 metr hündürlükdə idi və eyni zamanda ilk qüllələr kimi ağacdan hazırlanmışdı) Estoniya artıq müstəqil dövlət olduqda, 1925-ci ildə inşa edilmişdir. Onun tikinti 3 ay davam etmişdir. Sonra Virumaa qəzası rəhbərliyi, meşəni təmizlədi və qüllənin qarşısında oturacaqlar qurdu. Dördüncü qüllənin açılışı 19 iyul 1925-ci ildə baş tutdu. Ancaq bundan qısa müddət sonra, seçilən materialın qüllə üçün yararsız olduğu və ətrafdakı ağacların onun görünüşünə maneə olduğu məlum olur (hündürlüyü 17 metr). Dəmir-betondan hazırlanmış yeni beşinci qüllənin inşasına 1939-cu ildə başlanmışdır. Qalanın hündürlüyü artıq 25,7 metrə çatırdı. Qala 36 min kərpicdən və 80 ton sementdən inşa edilmişdir. Qala həmin ilin iyun ayında tamamlandı, ancaq İkinci Dünya müharibəsinin başlaması səbəbiylə açılış təxirə salındı. Müharibə zamanı qüllə ciddi zərər görmədi, onun təmiri 1955-ci ildə aparıldı. Qüllə modernləşdirilmiş və ətrafı abadlaşdırılmışdır. Burada F.R Kreutzvaldın xatirə muzeyi qurulmuşdur.

1969-cu ildə muzey qülləyə bir qatda əlavə etmişdir. Yuxarı qatlarda basğıclar yenidən dizayn edilmişdir. Əlavələr Toomas Rein və Velho Kaazik tərəfindən hazırlanmışdır. Yenidənqurmadan sonra qüllənin hündürlüyü 29,1 metrə çatdı. 346,7 metr hündürlükdən görünmə radiusu 50 kilometr təşkil edir. 1998-ci ildə Haanya qəzası qüllənin daha bir bərpasını gerçəkləşdirdi. 2002-ci ildə qüllə yenidən dizayn edildi və növbəti il su təchizatı sistemi tamamlandı. Suur-Munamyaqidə əsas bərpa işləri 2004-cü ilin avqustundan 2005-ci ilin iyulunadək aparıldı: qüllə əsaslı təmir edildi, lift və şüşəli kafe tikildi, qüllənin girişləri yenidən düzəldildi, piyada sahələrinin və qüllənin özü işıqlandırıldı. İşin ümumi dəyəri təxminən 10 milyon kron təşkil etmişdir. İnşaat AB Phare proqramı çərçivəsində Estoniya müəssisələri, hökumət, ətraf mühit sərmayələri mərkəzi, fərdi şəxslər və kənd bələdiyyəsinin vəsaiti hesabına maliyyələşdirilmişdir.

24 iyul 2005-ci ildə yenilənmiş Suur-Munamyaqi müşahidə qülləsinin açılışı olmuşdur.