Sentinellər

Sentinellər
Sayları və yaşadığı ərazilər
Dili	Sentinel dili
Dini	Ənənəvi adətlər

Sentinellər — Andaman adalarında yaşayan yerli xalqdır. Benqal körfəzində yeeləşən Şimali Sentinel adasında yaşayırlar. Ada Böyük Andaman adalarınn cənun-qərbində yerləşir. Sivilizasiya ilə əlaqə qurmurlar. Onların bu vəziyyətdə yaşamaları ehtimal ki, 60,000 il davam edir. Onlar hələ də odu əldə edə bilmirlər. Sadəcə odu uzun zaman saxsı qablarda saxlaya bilirlər^[1].

Sentinellərin ümumi sayları 40-500 arasında qiymətləndirilir. 2001-ci ildə aparılan siyahıya alınma nəticəsində 39 Sentinel qeydə alınmışdır^[2]: 21 nəfəri kişi, 18 nəfəri qadın (say uzaqdan müşahidə edilmə nəticəsində müəyyənləşmişdir)^[3]. Bu böyük ehtimal ki, reallığı əks etdirmir. Onlar 72 km² sahəsi olan adada yayılmışlar. 2004-ci il yaranan sunamidən sonra onlar haqqında məlumat alınmamışdır. Bur necə gün sonra helikopter uçuşları zamanı adada bir qrupu aşkarladılar. Yerlilər helikopteri təhlükə bilərək onu oxla vurmaq istəyirdilər^[4].

Növbəti müşahidələr adada 20-40 nəfərdən ibarət qrupu aşkarlamışdır. Onların 40-60 nəfərdən ibarət icma şəklində yaşaması müəyyənləşir. Alimlərin fikrincə adada təxmini 2 və ya 6 bu tip qrup yaşayır. Burada kişilər qadınlara nisbətdə çox müşahidə edilmişdir. Hər çütlüyün yanında ya bir uşaq və yaxudda qadınların hamilə olması müşahidə edilmişdir.

Sentinellər digər Andaman adalarının yerli əhaliləri kimi Neqiroid irqinə mənsubdurlar. Bununla belə Cənun-şərqi Asiya ölkələrində Semanqlar, Aetalar və Avstraliyanın yerli əhalisi qara dərili olmarına baxmayaraq ayrıca irqə aid edilirlər. Onların ümumi oxşarlığı qara dərili olmaları və saçlarının qıvrım olmasıdır. Ancaq əsas fərq isə Sentinetalların nisbətən hündür olmalarıdır. Kişilərin orta boyu 1,75 m, qadınlarda isə 1,60 m olur.

Onların mədəniyyətləri haqqında əlaqələrin qurulmaması səbəbindən demək olar ki, hecnə öyrənilə bilinməmişdir. Onlar əsasən yığıcılıq və ovçuluqla məşğul olurlar. Kənd təsərüffatının heç bir sahəsinə rast gəlinməmişdir. Ağac yarpaqlarından hazırlanmış daxmalarda yaşayırlar. Bu evlərin sahəsi bir neçə m² təşkil edir. Hər bir ailədə 3-4 nəfər olur. Metal əldə etməyi bacarmasalar da ondan müxtəlif əşyalar və silahlar hazırlaya bilirlər. Dəmir əsasən sahil zolağına cərəyanlar vastəsi ilə gələrkən əldə edilir. 1980-ci illərin sonlarında adanın sahillərinə gəlib çıxan kantenirlərdən istifadə edərək müxtəlif əşyalar hazırlaya bilmişdirlər^[5]. Onların silahları ox və nizədən ibarətdir. 100 metr məsafədən indanı rahatlıqla vura bilirlər. Ox atışlarının üç tipi vardır.

Hazırda Sentinellərin yaşadığı ərazilər Hindistana məxsusdur. Bununla belə Sentinellər hec kimə tabe olmurlar. Onlarla əlaqə qurulmadığından ancaq uzaq məsafədən müşahidə edilirlər. Bu səbəbdən de-fakto onların yaşadığı ərazilər Hindistanın protektoratlığındadır.

2006-ci ildə Sentinellərin ox atışları iki balıqçını qətlə yetirmişdir. Həmin balıqçılar qonşu adalarda qanunsuz ov edirmişlər. Bir müddət sonra əraziyə hələn helikopter ox atəşlərinə məruz qalmışdır (hədəf meyidlərin oradan çıxarılması olmuşdur)^[6]. Hal-hazırda belə balıqçıların cənazəsi oradan çıxarılmamışdır. Bununla belə yuxarıdan uçan helikopterin əməlı gətirdiyi küləyin sayəsində onların cənazələri dayaz qəbirdə bastırılması aşkarlanır. Onları Sentinellər bastırmışdırlar.

1. ↑ "Stiven Fray". 2016-03-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-30.
2. ↑ "Indian Census". 2007-06-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2015-11-30.
3. ↑ as noted in description text on 29 April 2005 image, North Sentinel Island Arxivləşdirilib 1 mart 2010 at the Wayback Machine, European Space Agency
4. ↑ "Did Island Tribes Use Ancient Lore to Evade Tsunami?". 2017-10-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-30.
5. ↑ Master Plan 1991—2021 for Welfare of Primitive Tribes of Andaman and Nicobar Islands, Sec. II Ch. 21. Dept. of Tribal Welfare, Andaman and Nicobar Islands Administration; as reproduced in Andaman Book Arxivləşdirilib 2013-05-07 at the Wayback Machine
6. ↑ «Stone Age tribe kills fishermen» Arxivləşdirilib 2017-12-31 at the Wayback Machine The Sydney Morning Herald

• Goodheart, Adam. "The Last Island of the Savages". The American Scholar. 69 (4). 2000: 13–44. 2012-08-25 tarixində orijinalından (reproduced online by the Andaman Association) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-30.
• http://www.guardian.co.uk/world/2006/feb/12/theobserver.worldnews12
• Pandit, T. N. The Sentinelese. Kolkata: Seagull Books. 1990. ISBN 81-7046-081-6.
• Weber, George. "The Andamanese". The Lonely Islands. The Andaman Association. n.d. 2012-05-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-02-07.
• Video of friendly contact with the Sentinelese
• «The Last Island of the Savages», in-depth article by Adam Goodheart Arxivləşdirilib 2012-08-25 at the Wayback Machine
• Another article from the same site Arxivləşdirilib 2013-05-07 at the Wayback Machine
• Brief factsheet about the indigenous people of the Andaman Islands, by the Andaman & Nicobar Administration
• Administration in India’s Andaman and Nicobar Islands has finally decided upon a policy of minimal interference Arxivləşdirilib 2012-09-14 at Archive.today
• "The most isolated tribe in the world?". Uncontacted tribes. Survival International. 2012-05-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-30.
• Article from The Guardian