Lurker
Lurker (hərf. gizlənən) — internet mədəniyyətində onlayn icmanın adətən, müşahidə edən, lakin iştirak etməyən üzvü.[1] Dəqiq tərif məzmundan asılıdır. Lurkerlər onlayn icmalardakı bütün istifadəçilərin böyük bir hissəsini təşkil edir.[2] Lurkinq istifadəçilərə onlayn icmanın qaydalarını iştirak etməzdən əvvəl öyrənməyə imkan verir və nəticədə lurkinqdən çıxan zaman sosiallaşmalarını yaxşılaşdırır.[3] Bununla belə, lurkinq zamanı sosial təmasların olmaması bəzən lurkerlər arasında tənhalığa və ya apatiyaya səbəb olur.[4]
Lurkerlərə brauzerlər, yalnız oxuyan iştirakçılar, ictimai olmayan iştirakçılar, qanuni periferik iştirakçılar, köməkçi öyrənənlər və ya yatanlar da deyilir.[5]
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kompüter vasitəçiliyi ilə kommunikasiyanın başlanğıcından bəri lurkinq icma üzvlərini narahat edirdi.[3] "Lurk" termininin ilk dəfə istifadə edilməsi XIV əsrə təsadüf edir.[6] Bu söz, çox vaxt pis bir məqsəd üçün gizlənən birinə aiddir. 1980-ci illərin ortalarında BBS populyarlaşdıqda bu söz internetdə istifadə olunmağa başladı. İstifadəçilər BBS-ə telefon xətti vasitəsilə girə bilirdi.[7] Sistemdən istifadə edənlərin və resursları istehlak edənlərin töhfə verəcəyi gözlənilirdi. Lurkerlər heç bir töhfə vermədən telefon xəttini uzun müddət məşğul saxladıqları üçün onlara tez-tez pis baxılır və BBS-ni idarə edən sistem operatoru tərəfindən sistemdən qadağan edilirdi.
Bu gün lurkerlərə həm müsbət, həm də mənfi baxırlar. Bir çox icmalarda lurkerlər hələ də havayı yerə istifadə edənlər kimi görünür.[8] Onlar "geri qaytarmadan götürdükləri" üçün ictimai malların istifadəsi kimi qəbul edilir. Bununla belə, bəzi icmalar yeni gələnləri lurkinqə təşviq edir.[9] Yeni başlayanlar lurkinq etməklə cəmiyyətin mədəniyyəti haqqında daha çox öyrənə, cəmiyyətin sosial normalarını başa düşə və cəmiyyətin əsas üzvləri ilə tanış ola bilərlər.[10] Kütləvi informasiya vasitələri üçün auditoriya təmin etdiklərinə görə lurkerlər müasir cəmiyyətlərdə də müsbət qarşılanır.[3] Lurkerlərin olması çox vaxt reklam dəstəyi almaq üçün əsasdır.
Kompüter vasitəçiliyi ilə işləyən icmalarda lurkerləri izləmək çox vaxt çətindir.[3] Göndərmədikləri və əsasən yalnız məzmunu oxuduqları üçün izlənilə bilən bir neçə iz buraxırlar. Açıq mənbəli layihə icmalarında təxmin edilir ki, istənilən vaxt cəmiyyətin 50%-dən 90%-ə qədəri lurker ola bilər.[11] Cəmiyyətdən asılı olaraq, bu, 1% qaydasına uyğun ola bilər.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Dennen V. "Pedagogical lurking: Student engagement in non-posting discussion". Computers in Human Behavior. 24 (4). 2008: 1624–1633. doi:10.1016/j.chb.2007.06.003.
- ↑ Nielsen, Jakob. "Participation Inequality: Encouraging More Users to Contribute". 27 December 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 October 2012.
- ↑ 1 2 3 4 Rafaeli S, Ravid G, Soroka V. De-lurking in virtual communities: a social communication network approach to measuring the effects of social and cultural capital. Proceedings of the 37th Hawaii International Conference on System Sciences. 2004.
- ↑ Burke, M.; Marlowe, C.; Lento, T. Social Network Activity and Social Well-Being. ACM Special Interest Group on Computer–Human Interaction Proceedings. 2010.
- ↑ Tan, V. M. Examining the posters and lurkers: Shyness, Sociability, and community-related attributes as predictors of SNS participation online status (Doctoral dissertation, The Chinese University of Hong Kong) (Tezis). 2011.
- ↑ Lurker Definition // Merriam Webster. 2022-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-28.
- ↑ Nguyen, Binh. "Hacking-Lexicon / Linux Dictionary V 0.16". Hacking-Lexicon / Linux Dictionary V 0.16. 2023-11-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-28.
- ↑ Nonnecke B.; Andrews D.; Preece, J. "Non-public and public online community participation: needs, attitudes and behavior". Electronic Commerce. 6 (1). 2006: 7–20. CiteSeerX 10.1.1.457.5320. doi:10.1007/s10660-006-5985-x.
- ↑ Jensen, C.; King, S.; Kuechler, V. Joining Free/Open Source Software Communities: An Analysis of Newbies' First Interactions on Project Mailing Lists. Proceedings of the 44th Hawaii International Conference on System Sciences. 2011.
- ↑ Nonnecke B. Lurking in email-based discussion lists (Tezis). South Bank University. 2006.
- ↑ Zhang, W.; Storck, J. Peripheral members in online communities. Americas Conference on Information Systems. 2001.
Əlavə ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Lindemann, K., "Live(s) online: Narrative performance, presence, and community in LiveJournal.com", Text and Performance Quarterly, 25 (4), 2005: 354–372, doi:10.1080/10462930500362494
- Nonnecke, B.; Preece, J., Lurker demographics: Counting the silent, Proceedings of CHI 2000. The Hague: ACM, 2000
- Ridings, C.; Gefen, D.; Arinze, B., "Psychological Barriers: Lurker and Poster Motivation and Behavior in Online Communities", Communications of the AIS, 18 (16), 2006
- Walton, Jo, How To Participate In An Internet Flame War, Barbara Petersen, 1999, 2021-02-23 tarixində arxivləşdirilib
- Blair Nonnecke; Jenny Preece, Silent participants: Getting to know lurkers better // D. Fisher; Christopher Lueg (redaktorlar ), From Usenet to Co Webs: Interacting with social information spaces, Springer, 2003, 110–132, ISBN 978-1-85233-532-8
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Participation Inequality: Lurkers vs. Contributors in Internet Communities – Article with several examples of the large percentage of users who lurk and guidelines for encouraging more participation.
