Enuma eliş
Naviqasiyaya keç
Axtarışa keç
|
Əyalətlər və dövlətlər
Əhali
Əlyazmalar
Dillər
Mifologiya
|
 |
Enuma eliş (
Yaranması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Eposun yaranması stadial xarakter daşısa da o, tarixi şəraitlərlə əsaslandırılmışdır. Eposun məğzini paneqiriklər və ağılar təşkil edir. Türk və rus ədəbiyyatındakı leksik düzüm və üslub bu eposun üslubuna daha yaxındır.
İlk sətir[1]
[redaktə | mənbəni redaktə et]| Nöm. | Transkripsiyası | Tələffüsü | Hərfi tərcümə |
|---|---|---|---|
| 1 | e-nu-ma e-liš la na-bu-ú šá-ma-mu | enūma eliš lā nabû šamāmū | Nə zaman yuxarı göy adlanmırdı, |
| 2 | šap-liš am-ma-tum šu-ma la zak-rat | šapliš ammatum šuma lā zakrat | Aşağı yer adı ilə çağrılmırdı, |
| 3 | ZU.AB-ma reš-tu-ú za-ru-šu-un | abzu-ma rēštû zārûšun | İlk yaranan Apsu onların törədicisidir, |
| 4 | mu-um-mu ti-amat mu-al-li-da-at gim-ri-šú-un | Mummu Tiāmat mu(w)allidat gimrišun | Yaradan Tiamat onların ulu törədicisidir, |
| 5 | A.MEŠ-šú-nu iš-te-niš i-hi-qu-ú-ma | mêšunu ištēniš ihïqūma | Sularını birlikdə qovuşdurardılar, |
| 6 | gi-pa-ra la ki-iş-şu-ru şu-şa-a la še-'u-ú | gipa(r)ra lā kişşurū şuşā lā še'û | Otlaqlar yox idi, qamışlıqlar yaradılmamışdır, |
| 7 | e-nu-ma dingir.dingir la šu-pu-u ma-na-ma | enūma ilū lā šūpû manāma | Nə vaxt ki, (hələ ki,)heç kim tanrı deyildir, |
Məzmunu.[2]
[redaktə | mənbəni redaktə et]Əfsanədə Yerin yaranması göstərilir. Apsu və Tiamat ilk həyat forması dəniz əcaibləri (div) olmuşlar.
- I lövhə - Apsu və Tiamat tanrıları yaradırlar. Ea öz atasını üstələyir. Tanrılar oz valideynlərini narahat edirlər. Apsu onları məhv etmək istəsə də Tamat bunu istəmir. Məsləhətçi Mummu Apsunun bu fikirinə bəraət qazandırır. Ea qəsd edərək Apsunu yatarkən öldürür. Məsləhətçi Mummu dustaq edir. Apsu üzərində isə məskən salır. Ea öz zövcəsi Damkina ilə Marduku dünyaya gətirirlər. Ea ona güc üçün dörd külək verərək qisas almaq üçün Tiamatın üstünə göndərir. Tiamat isə Kinqu ilə cütləşərək əcaib divlər törədirlər. Tiamat "tale cədvəlini" Kinquya həvalə edir.
- II lövhə - Anunun oğlu Ea Tiamatların müharibəyə hazırlaşdıqlarını bilib, Anunun atası Anşara xəbər vrir. Anşarın qəzəbi: "Ea, nə üçün müharibəni qızışdırmısan? " Ea öz hərəkətini müdafiə edir. Anşar Eanı bu fikirdən daşındırmağa çalıçır. Anşar Eanı buna mane olmağa çağırır, heç nə alınmadıqda, əlacsız qalır. Ea Marduku Tiamatları üzərinə göndərir. Qələbə çalarsa, əvəzində Marduk Anşarın sarayı istəyir.
- III lövhə - Anşar vəziri Kaka tanrıları yığıb Mardukun istəyi barəsində agah etsin. Tanrılar toplaşib Marduka xeyir-dua verirlər.
- IV lövhə - Mardukun tax-taca çıxması. Timatlara qələbəsi əvəzində "Marduk hökmdardır". Mardukun döyüşə hazırlaşması: Kaman, çomaq, ketman, şimşək, dörd külək, fırtına, zireh və dörd dəstə. Digər tərəfdə Tiamat və əri Kinqu və onun dəstəsi. Marduk onların üzərinə külək və tufan yağdırır. Timat güclü küləyin təsiindən açıq ağzını yuma bilmir. Marduk dərhal onu öz oxu ilə öldürür və dünyaya sahib olmaq üçün Kinqunun sahib olduğu "taleh cədvəlini" ələ keçirir. Daha sonra Marduk dünyanı yaradır.
- V lövhə -Marduk ulduzları toplayıb Nannarı yaradaraq Şamaşı ona tapşırır. Timatın aşağı hissəsindən yeri yuxarı hissəsindən göyü, kəlləsindən dağları, gözlərindənisə Dəclə və Fərat çaylarını yaratmış olur. Onun tərənnümü və təqdimatı: "Əvvəl Marduk bizim sevimli evladımız, indi isə hökmdarımız!" Marduk tanrıları qəbul etmək üçün, bayram və mərasimləri keçirmək üçün, Babili yaratmaq qərarını verir. Tanrılar onunla razılaşırlar.
- VI lövhə - Marduk tanrıların rahatlığı, onlara qulluq etmək, səcdə etmək, qurbanlar vermək üçün qandan insan məxluqunu yaratmaq qərarını Eaya söyləyir. O, istəyir ki tanrıları iki yerə ayırsın. Tiamata kömək edənləri öldürərək onların qanından insanları yaratsın. Mardukun çağırdığı tanrılar məclisində: Tanrılar bütün günahları Kinqunun üzərinə ataraq onun qanından insan yaratmağı təklif edirlər. Ea Kinqunun qanından və gildən maya yoğuraraq insanı yaratmış olur. İnsanlar da onun şərəfinə Babili ucaltmış olurlar.
- VII lövhə -Mardukun daha 42 adının sadalanması... yekun olaraq "Timatı məhv etdi, hökmdarlığa layiq oldu".
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Explanation of the first lines". 2006-06-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-13.
- ↑ Illerhaus, F.: Marduks Kampf gegen das Chaosungeheuer Tiamat. Darstellungen des babylonischen Schöpfungsmythos und die Vielfalt der Deutungen. München. 2011. S. 7-9.