Albert Hofman
| Albert Hofman | |
|---|---|
| alm. Albert Hofmann | |
 | |
| Doğum tarixi | 11 yanvar 1906[1][2][…] |
| Vəfat tarixi | 29 aprel 2008[3][2][…] (102 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Elm sahələri | kimya, fəlsəfə |
| Elmi dərəcəsi | |
| Təhsili | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Albert Hofman (alm. Albert Hofmann; 11 yanvar 1906[1][2][…] – 29 aprel 2008[3][2][…][5][6] ) — LSD-nin "atası" kimi tanınan İsveçrə kimyaçısı.
Bioqrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Albert Hofmann İsveçrənin Baden şəhərində 4 uşağın ən böyüyü olaraq anadan olub. Yeniyetmə ikən ailəsini və xəstə atasını dolandırmaq üçün ticarətlə məşğul olub. Bununla belə, xaç atasından maddi yardım alaraq intensiv şəkildə özünütəhsillə məşğul olur. Sürix Universitetində kimya üzrə təhsil alıb. Onun əsas marağı bitki və heyvan kimyası ilə bağlı idi. Hofman daha sonra bütün heyvanlar üçün ümumi olan xitin maddəsinin kimyəvi quruluşu ilə bağlı mühüm tədqiqatlar apardı və bunun üçün doktorluq dərəcəsi aldı. Hofmann Bazeldə yerləşən Sandoz Laboratories-in (indiki Novartis) kimyəvi-əczaçılıq bölməsinə qoşularaq, əczaçılıqda istifadə üçün aktiv komponentlərin təmizlənməsi və sintezi proqramının bir hissəsi kimi dərman bitkisi olan dəniz soğanı və ergot göbələklərini öyrənməyə başladı.
Onun spor alkaloidlərinin mərkəzi ümumi komponenti olan lisergik turşu üzərində apardığı tədqiqatlar 1938-ci ildə LSD-25-in sintezinə gətirib çıxardı. 5 il sonra, demək olar ki, unudulmuş bir maddənin sintezini təkrarlayan doktor Albert Hofmann, 16 aprel 1943-cü ildə maddənin barmağının ucuna təsadüfən sorulmasından sonra LSD-nin psixodelik təsirini kəşf etdi. Üç gün sonra, aprelin 19-da o, məqsədyönlü şəkildə 250 mikroqram (0,00025 qram) bu maddəni qəbul etdi və daha intensiv təsir göstərdi. Həmin gün LSD-nin təsiri altında evə getmişdir ki, bu baxımdan o, Velosiped Günü kimi tanınır. Daha sonra Hofmanın özünün və həmkarlarının iştirakı ilə LSD ilə bir sıra təcrübələr aparılıb. Həmin il aprelin 22-də bu təcrübələrin ilk qeydləri aparıldı.
Hoffman Sandoz laboratoriyasının təbii məhsullar bölməsinin direktoru olduqdan sonra Meksika göbələklərində və yerli əhalinin istifadə etdiyi digər bitkilərdə tapılan hallüsinogen maddələri öyrənməyə başladı. Bu, onu narkotik göbələklərdə aktiv maddə olan psilosibinin sintezinə gətirib çıxardı. Hofman həm də yerli sakinlər tərəfindən "Oliuqui " adlandırılan Turbina corymbosa növü olan Meksika ipomeyasının toxumları ilə maraqlandı. O, bu toxumlardakı aktiv elementin kimyəvi cəhətdən LSD- yə bənzədiyini kəşf edəndə təəccübləndi.
1962- ci ildə o, həyat yoldaşı Anita ilə birlikdə sonralar salvia divinorum kimi tanınan Ska Maria Pastora (Məryəm Çoban yarpaqları) bitkisini axtarmaq üçün Meksikanın cənubuna getdi. Hofmann bitkinin nümunələrini kəşf etdi, lakin aktiv komponentləri ( salvinorin A, salvinorin B) müəyyən edə bilmədi.
O, LSD-ni "ruhun dərmanı" adlandırdı və bu maddə dünya miqyasında qadağan edildikdə kədərləndi. "LSD-nin psixoanalizdə 10 il uğurla istifadə edildiyini" deyən Hofman bu narkotikin 1960-cı illərdə ABŞ-da gənclər hərəkatı tərəfindən "oğurlandığını" və sonra gənclər hərəkatının iştirak etdiyi hakim dairələr tərəfindən əsassız olaraq şeytanlaşdırıldığını söylədi. O, LSD-nin səhv əllərdə təhlükəli ola biləcəyini başa düşürdü.
Hofman 100-dən çox elmi məqalənin müəllifidir və bir neçə kitabın müəllifi və ya həmmüəllifidir, o cümlədən avtobioqrafiyanın bir hissəsi olan və məşhur velosiped səyahətini təsvir edən LSD - My Problem Child adlı kitabı.
11 yanvar 2006-cı ildə yüz illik yubileyində o, LSD üzrə beynəlxalq simpoziumun[7] mərkəzi fiquru oldu və bu, onun kəşfinə çoxlu medianın diqqətini cəlb etdi.
Synectics tərəfindən 2007-ci ildə Böyük Britaniyada aparılan sorğuya əsasən dərc edilən yüz canlı dahi siyahısında Albert Hofmann birinci yerdə qərarlaşıb.[8]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 Pallardy R. Albert Hofmann // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ 1 2 http://www.latimes.com/news/obituaries/la-me-hofmann30apr30,0,5466127.story.
- ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119138034 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ "Albert Hofmann". Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies. 2012-02-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-04-29.
- ↑ "Obituary: Albert Hofmann, LSD inventor". Daily Telegraph. 2012-02-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-04-29.
- ↑ "Международный симпозиум ЛСД 2006". 2018-02-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-28.
- ↑ "Составлен список 100 гениев современности". NEWSru.com (rus). 2007-10-29. 2022-09-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-26.