Özünüməşğulluq
Özünüməşğulluq — muzdlu işdən fərqli olaraq bilavasitə müştərilərdən öz əməyinin haqqını alma forması.
Xarici təcrübə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amerika Birləşmiş Ştatları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Özünüməşğulluğun satış işçiləri və sığorta agentləri kimi bir neçə xidmət sahələrində cəmləşdiyi geniş yayılmışdır, lakin tədqiqatlar özünüməşğulların iqtisadiyyatın geniş seqmentində iştirak etdiyini göstərmişdir[1].
Birləşmiş Ştatlarda hər hansı şəxs fərdi sahibkar, müstəqil podratçı, ortaqlığın üzvü və ya məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin üzvü kimi iş aparırsa, vergi məqsədləri üçün fərdi sahibkar hesab olunur. Gəlir vergisinə əlavə olaraq, bu şəxslər SECA (Özünə Məşğulluq Töhfələri Aktı) şəklində Sosial Müdafiə və Medicare vergilərini ödəməlidirlər.
Vergi qanunvericiliyinə əsasən, öz-özünə işləyənlər vergilərə 15,3% töhfə verəcəklər (= 12,4% [sosial sığorta] + 2,9% [tibbi xidmət]); lakin, 15,3%-lik çarpan ümumi mənfəətin 100%-nə deyil, biznesin özünüməşğulluqdan əldə etdiyi xalis mənfəətin 92,35%-nə aiddir. Fərq, 7,65%, 15,3% -in yarısıdır və adi (işləyən) işçilərlə müqayisədə hesablamanı ədalətli edir.
Böyük Britaniya
[redaktə | mənbəni redaktə et]McKinsey Qlobal İnstitutunun 2016-cı ildə apardığı araşdırmaya görə, Böyük Britaniyada 14 milyon öz-özünə işləyən işçi var[39]. Böyük Britaniyada öz-özünə işləyən şəxs fərdi sahibkar kimi və ya ortaqlıqda tərəfdaş kimi fəaliyyət göstərə bilər.
Bu məşğulluq forması populyar olsa da, bir neçə hüquqi məsuliyyət daşıyır. Evdən işləyərkən, yerli hakimiyyət orqanları bəzən evin bir hissəsini ofis sahəsi kimi istifadə etmək üçün icazə tələb edə bilər. Öz-özünə işləyən şəxs hər hansı elektron formada müştəri və ya təchizatçı qeydlərini aparırsa, onlardan İnformasiya Müvəkkili Aparatında qeydiyyatdan keçmələri tələb olunacaq. Digər hüquqi öhdəliklərə məsuliyyətin icbari sığortası, əlillər üçün şəraitin dəyişdirilməsi, maliyyə əməliyyatlarının düzgün uçotu və uçotunun aparılması daxildir.[2]
Vergitutmanın mütərəqqi şkalası müəyyən edilmişdir[3]:
İngiltərə, Uels, Şimali İrlandiya
| İllik gəlir | Vergi dərəcəsi |
| 11,850 funt-sterlinqə qədər | 0% |
| 11,851-£46,350 | 20% |
| 46,351-£150,000 | 40% |
| 150,000 funt sterlinqdən çox | 45% |
Şotlandiya
| İllik gəlir | Vergi dərəcəsi |
| 11,850 funt-sterlinqə qədər | 0% |
| 11,851-£13,850 | 19% |
| 13,851-£24,000 | 20% |
| 24,001-£44,273 | 21% |
| 44,274-£150,000 | 41% |
| 150,000 funt sterlinqdən çox | 46% |
Avropa Birliyi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Avropa Komissiyası öz-özünə işləyən şəxsi belə tərif edir: "milli qanunvericiliklə müəyyən edilmiş şərtlər daxilində öz fəaliyyətindən gəlir əldə edən".
Avropa İttifaqının Fəaliyyəti haqqında Müqavilənin (TFEU) 53-cü maddəsi[4] özünüməşğulluq fəaliyyəti ilə məşğul olan və fəaliyyət göstərən şəxslərin sərbəst hərəkətini təmin edir. Orada deyilir: "İnsanların özünüməşğulluq fəaliyyəti ilə məşğul olmasını və məşğul olmasını asanlaşdırmaq üçün Şura… diplomların, sertifikatların və rəsmi ixtisasların digər sübutlarının qarşılıqlı tanınması haqqında Direktivlər verir".
Özünüməşğulluq əsasən yalnız milli səviyyədə tənzimlənir. Hər bir orqan və ayrı-ayrı orqan öz tənzimləyici bazanın öz müddəalarını tətbiq edir, bu müddəa onların məsuliyyət sahəsindən və ya siyasətindən (vergi hüququ, sosial təminat, biznes hüququ, əmək bazarı, sığorta) asılı olaraq fərqlənə bilər.
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Table 4–2, Page 36, of Home Based Business: The Hidden Economy Archived 2012–10-19 at the Wayback Machine by the U. S. Small Business Administration
- ↑ "Independent work: Choice, necessity, and the gig economy" (ingilis). McKinsey.com. 2019-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-01.
- ↑ "UK self-employed tax and net income calculation". Expatica.com (ingilis). Expat Guide to the United Kingdom. 2019-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-01.
- ↑ "EUR-Lex - Official Journal of the European Union". 2020-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-15.