Cəfər ibn Yəhya: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
 
(7 istifadəçi tərəfindən edilmiş 12 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{Vikiləşdirmək}}
{{Vikiləşdirmək}}
{{Şəxs}}


'''Cəfər ibn Yəhya Bərməki''' və ya '''Cəfər əl-Bərməki''' ({{Lang-fa|جعفر بن يحيى‎‎}}, {{Lang-ar|جعفر بن يحيى‎‎}}; {{doğum tarixi|767}}–{{vəfat tarixi|803}}) [[Abbasilər]] ərəb sülaləsinin beşinci xəlifəsi [[Harun ər-Rəşid]]<nowiki/>in dövründə vəzir vəzifəsini yerinə yetirirdi. Atası fars vəziri Yəhya ibn Xalid idi, hansı ki nüfuzlu Barmakidlər nəslindən gəlirdi. 786-cı ildə Cəfər ibn Yəhya atasının vəzifəsini miras almışdı. Cəfər ibn Yəhya çalışırdı ki elmi inkişaf etdirsin və Bağdadı hind elmi ilə tanış etmək üçün çoxlu işlər görmüşdü.<ref>van Bladel, Kevin (2011). "The Bactrian Background of the Barmakids". In A. Akasoy, C. Burnett and R. Yoeli-Tlalim. ''Islam and Tibet: Interactions along the Musk Routes''. London: Ashgate. pp. 43–88.</ref> Qeyd edilir ki, Cəfər ibn Yəhya xəlifəni inandırmışdı ki, Bağdadda kağız fabriki açılsın. Kağız hazırlanma sirrini onlar 751-ci ildə baş vermiş [[Talas döyüşü]]<nowiki/>ndən sonra götürülən çinli məhbuslardan öyrənmişdilər.
'''Cəfər ibn Yəhya Bərməki''' və ya '''Cəfər əl-Bərməki''' ({{Dil-fa|جعفر بن يحيى}}, {{Dil-ar|جعفر بن يحيى}}; 767–803) [[Abbasilər]] ərəb sülaləsinin beşinci xəlifəsi [[Harun ər-Rəşid]]in dövründə vəzir vəzifəsini yerinə yetirirdi. Atası fars vəziri Yəhya ibn Xalid idi, hansı ki nüfuzlu Barmakidlər nəslindən gəlirdi. 786-cı ildə Cəfər ibn Yəhya atasının vəzifəsini miras almışdı. Cəfər ibn Yəhya çalışırdı ki elmi inkişaf etdirsin və Bağdadı hind elmi ilə tanış etmək üçün çoxlu işlər görmüşdü.<ref>van Bladel, Kevin (2011). "The Bactrian Background of the Barmakids". In A. Akasoy, C. Burnett and R. Yoeli-Tlalim. ''Islam and Tibet: Interactions along the Musk Routes''. London: Ashgate. pp. 43–88.</ref> Qeyd edilir ki, Cəfər ibn Yəhya xəlifəni inandırmışdı ki, Bağdadda kağız fabriki açılsın. Kağız hazırlanma sirrini onlar 751-ci ildə baş vermiş [[Talas döyüşü]]ndən sonra götürülən çinli məhbuslardan öyrənmişdilər.

803-cü ildə Harun ər-Rəşidin arvadı Zübeydə xatunun ithamı ilə onun arvadı və uşaqları ilə birlikdə boynu vuruldu. Xəlifə Harun ona öldürməyəcək deyə zəmanət vermişdi amma o bu zəmanətin üstündən xətt çəkdi. Bacısını və günahsız uşaqlarını edam etdiyinə görə sarayda çaxnaşmalar düşmüşdü. Hətda onun anası da bacısını edam etdiyinə görə ondan çəkinir, Harundan qorxurdu .Lakin tarixi mənbələr Cəfərin edamın və Barmakidlərin zəifləməsinin əsas səbəbini aydın şəkildə açıqlamır və anlaşılmamazlığlara gətirir.



== Müxtəlif əsərlərdə təsviri ==
== Müxtəlif əsərlərdə təsviri ==
Cəfər ibn Yəhya Harun ər-Rəşidlə yanaşı [[Min bir gecə]]<nowiki/>nin bir neçə nağıllarında peydə olur, tez-tez baş qəhrəman rolunda çıxış edir. Məsələn, "Üç Alma" nağılında qətlin sirrini açmaq və günahkarı tapmağa çalışan xəfiyyədi, halbuki "Attafın nağılı"nda daha çox fırıldaqçı şəkilində göstərilib.
Cəfər ibn Yəhya Harun ər-Rəşidlə yanaşı [[Min bir gecə]]nin bir neçə nağıllarında peydə olur, tez-tez baş qəhrəman rolunda çıxış edir. Məsələn, "Üç Alma" nağılında qətlin sirrini açmaq və günahkarı tapmağa çalışan xəfiyyədi, halbuki "Attafın nağılı"nda daha çox fırıldaqçı şəklində göstərilib.


Lakin daha sonraki əsərlərdə Cəfər ibn Yəhya həm cani, həm də sehrbaz kimi təsvir olunub:
Lakin daha sonraki əsərlərdə Cəfər ibn Yəhya həm cani, həm də sehrbaz kimi təsvir olunub:
* 1940-cı ildə çəkilən [[Bağdad oğrusu (film, 1940)|Bağdad oğrusu]] filmində [[Konrad Feydt]] böyük vəzir Cəfərin rolunu oynayır, hansı ki kralı devirir və şahzadəni yoldan çıxartmaq istəyir.
* 1940-cı ildə çəkilən [[Bağdad oğrusu (film, 1940)|Bağdad oğrusu]] filmində [[Konrad Feydt]] böyük vəzir Cəfərin rolunu oynayır, hansı ki kralı devirir və şahzadəni yoldan çıxartmaq istəyir.
* [[Prince of Persia]] oynunda taxtı ələ keçirmək və şahzadəni özünə zorla evləndirmək istəyən Cəfər adlı hiyləgər sehrbaz təsvir olunub. Cəfər 1993-cü ildə çıxan oyunun davamında da iştirak edir.
* [[Prince of Persia]] oynunda taxtı ələ keçirmək və şahzadəni özünə zorla evləndirmək istəyən Cəfər adlı hiyləgər sehrbaz təsvir olunub. Cəfər 1993-cü ildə çıxan oyunun davamında da iştirak edir.
* 1992-ci ildə Disney şirkətinin istehsal etdiyi [[Ələddin (cizgi filmi, 1992)|Ələddin]] cizgi filmində Cəfər adlı qəddar vəzir və cadugər təsvir olunub. Onun xarakterində [[Ələddin]]<nowiki/>in orijinal nağıldaki naməlum vəzir və qəddar sehrbazın əlamətləri cəmləşib.
* 1992-ci ildə Disney şirkətinin istehsal etdiyi [[Ələddin (cizgi filmi, 1992)|Ələddin]] cizgi filmində Cəfər adlı qəddar vəzir və cadugər təsvir olunub. Onun xarakterində [[Ələddin]]in orijinal nağıldaki naməlum vəzir və qəddar sehrbazın əlamətləri cəmləşib.
* Prince Of Persia oynunun sonraki versiyalarında adssız "Vəzir" əsas düşməndi, onun xarkateri oyunun birinci hissələrindəki Cəfərin xarakteri əsasında qurulub.
* Prince Of Persia oynunun sonraki versiyalarında adssız "Vəzir" əsas düşməndi, onun xarkateri oyunun birinci hissələrindəki Cəfərin xarakteri əsasında qurulub.
* Fransa istehsalı ''Iznogoud'' multserialında Cəfər bacarıqsız qəsbkar şəklində göstərilib, hansının ki Harun əl-Puppsu devirmək istəyi həyata keçmir.
* Fransa istehsalı ''Iznogoud'' multserialında Cəfər bacarıqsız qəsbkar şəklində göstərilib, hansının ki Harun əl-Puppsu devirmək istəyi həyata keçmir.
* [[Magi:sehrli labirintlər]] [[anime]]<nowiki/>sinda Sindbadın müşaviridir. Keçmişdə isə amansız qatil olub.
* [[Magi:sehrli labirintlər]] [[anime]]sinda Sindbadın müşaviridir. Keçmişdə isə amansız qatil olub.
*Calal Bərgüşadn Sıyrılmş Qılı<nowiki/>nc tarixi romanında baş vəzir Cəfəri Xürrəmilərin qəhramanı kimi göstərir.
* Calal Bərgüşadn Sıyrılmş Qılınc tarixi romanında baş vəzir Cəfəri Xürrəmilərin qəhrəmanı kimi göstərir.


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==

Səhifəsinin 04:42, 18 iyun 2024 tarixinə olan son versiyası

Cəfər ibn Yəhya
ərəb. جعفر‎
Doğum tarixi 760
Doğum yeri
Vəfat tarixi 27 yanvar 803
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi başın kəsilməsi
Fəaliyyəti siyasətçi
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Cəfər ibn Yəhya Bərməki və ya Cəfər əl-Bərməki (fars. جعفر بن يحيى‎, ərəb. جعفر بن يحيى‎; 767–803) Abbasilər ərəb sülaləsinin beşinci xəlifəsi Harun ər-Rəşidin dövründə vəzir vəzifəsini yerinə yetirirdi. Atası fars vəziri Yəhya ibn Xalid idi, hansı ki nüfuzlu Barmakidlər nəslindən gəlirdi. 786-cı ildə Cəfər ibn Yəhya atasının vəzifəsini miras almışdı. Cəfər ibn Yəhya çalışırdı ki elmi inkişaf etdirsin və Bağdadı hind elmi ilə tanış etmək üçün çoxlu işlər görmüşdü.[1] Qeyd edilir ki, Cəfər ibn Yəhya xəlifəni inandırmışdı ki, Bağdadda kağız fabriki açılsın. Kağız hazırlanma sirrini onlar 751-ci ildə baş vermiş Talas döyüşündən sonra götürülən çinli məhbuslardan öyrənmişdilər.

Müxtəlif əsərlərdə təsviri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Cəfər ibn Yəhya Harun ər-Rəşidlə yanaşı Min bir gecənin bir neçə nağıllarında peydə olur, tez-tez baş qəhrəman rolunda çıxış edir. Məsələn, "Üç Alma" nağılında qətlin sirrini açmaq və günahkarı tapmağa çalışan xəfiyyədi, halbuki "Attafın nağılı"nda daha çox fırıldaqçı şəklində göstərilib.

Lakin daha sonraki əsərlərdə Cəfər ibn Yəhya həm cani, həm də sehrbaz kimi təsvir olunub:

  • 1940-cı ildə çəkilən Bağdad oğrusu filmində Konrad Feydt böyük vəzir Cəfərin rolunu oynayır, hansı ki kralı devirir və şahzadəni yoldan çıxartmaq istəyir.
  • Prince of Persia oynunda taxtı ələ keçirmək və şahzadəni özünə zorla evləndirmək istəyən Cəfər adlı hiyləgər sehrbaz təsvir olunub. Cəfər 1993-cü ildə çıxan oyunun davamında da iştirak edir.
  • 1992-ci ildə Disney şirkətinin istehsal etdiyi Ələddin cizgi filmində Cəfər adlı qəddar vəzir və cadugər təsvir olunub. Onun xarakterində Ələddinin orijinal nağıldaki naməlum vəzir və qəddar sehrbazın əlamətləri cəmləşib.
  • Prince Of Persia oynunun sonraki versiyalarında adssız "Vəzir" əsas düşməndi, onun xarkateri oyunun birinci hissələrindəki Cəfərin xarakteri əsasında qurulub.
  • Fransa istehsalı Iznogoud multserialında Cəfər bacarıqsız qəsbkar şəklində göstərilib, hansının ki Harun əl-Puppsu devirmək istəyi həyata keçmir.
  • Magi:sehrli labirintlər animesinda Sindbadın müşaviridir. Keçmişdə isə amansız qatil olub.
  • Calal Bərgüşadn Sıyrılmş Qılınc tarixi romanında baş vəzir Cəfəri Xürrəmilərin qəhrəmanı kimi göstərir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ van Bladel, Kevin (2011). "The Bactrian Background of the Barmakids". In A. Akasoy, C. Burnett and R. Yoeli-Tlalim. Islam and Tibet: Interactions along the Musk Routes. London: Ashgate. pp. 43–88.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Cəfər_ibn_Yəhya&oldid=7670990"