Yangon

Yangon
Alministración
País	Myanmar
Región (es)	Región de Yangon (es)
Tipu d'entidá	ciudá
Nome oficial	ရန်ကုန် (my) Рангун (ru) Янгон (ru) Янгон (bg) Рангун (bg)
Nome llocal	ရန်ကုန် (my)
Xeografía
Coordenaes	16°47′42″N 96°09′36″E / 16.795°N 96.16°E / 16.795; 96.16
Yangon Yangon (Myanmar)
Superficie	576 km²
Altitú	15 m
Demografía
Población	6 874 000 hab. (2022)
Porcentaxe	100% de Región de Yangon (es)
Densidá	11 934,03 hab/km²
Más información
Fundación	1035
Prefixu telefónicu	01
Estaya horaria	UTC+06:30
Llocalidaes hermaniaes	Haikou y Kunming
ycdc.gov.mm

Yangon o Yangôn (nome oficial según les autoridaes de Myanmar), tamién conocida d'antiguo como Rangún o Rangón, ye una ciudá de Myanmar, antigua capital del país hasta 2005, añu nel que foi sustituyida por Naypyidaw. La so población aproximao ye de 5.209.541 habitantes (2013). La ciudá alcuéntrase nes veres del ríu Yangon, cerca del golfu de Martaban.

El términu Yangón provién de les pallabres birmanes yan y koun que signifiquen “ciudá ensin enemigos”.

En comparanza con otres ciudaes importantes del sureste asiáticu, Yangón nun ta bien desarrollada anque esiste una puxanza na construcción debíu, sobremanera, a la influencia de la inversión privada, principalmente de la que vien de Singapur y China. Nel centru la ciudá y nel área metropolitana se reconstruyeron y remocicaron numberosos pisos y centros comerciales (conocíos como taik). Yangón tien el mayor númberu d'edificios coloniales de la zona ente los que destaquen les oficines del gobiernu, la Corte Suprema, el Conceyu o l'Hospital Xeneral, toos ellos restauraos o en procesu de restauración. Los barrios periféricos como Thaketa o les "nueves ciudaes" (myo-thit) son árees probes con un marcáu de calter suburbial.

Yangón foi fundada col nome de Dagon nos años 500 polos mon. Nesa dómina, los mon apoderaben les partes baxes de l'actual Myanmar. Dagon nun yera más qu'una pequeña villa de pescadores, centrada al rodiu de la pagoda Shwedagon. En 1753, el rei Alaungpaya conquistó la baxa Myanmar y renomó Dagon como Yangón. La ciudá foi destruyida por una quema en 1841 y sufrió graves daños demientres la segunda guerra anglu-birmana de 1852.

L'Imperiu Británicu tomó la ciudá esi mesmu añu y tresformala nun enclave destacáu tanto política como económicamente. Camudó'l so nome al de Rangon. Los británicos introduxeron el sistema educativu occidental y construyeron numberoses escueles relixoses pa la enseñanza del inglés. Les principales industries demientres el periodu colonial fueron l'arroz y la madera, anque tamién tuvieron importancia otres como l'algodón, les piedres precioses o'l marfil. A principios de los años 1900, Rangon tenía unos servicios públicos ya infraestructures similares a les de Londres.

La ciudá sufrió fuertes daños demientres el terremotu y el tsunami asocedíos en 1930; tamién careció graves estroces demientres la Segunda Guerra Mundial. Tres la guerra siguió siendo la capital del país. En 1989 afíxose la forma llocal Yangon del topónimu como oficial. Esti cambéu ye un tanto revesosu pues la xunta militar que la realizó nun ta llexítimamente reconocida por dellos gobiernos. Los Estaos Xuníos, por casu, siguen utilizando'l nome de Rangoon pa referise a la ciudá. Tamién se camudaron los nomes de les ciudaes al birmanu anque munchos paisanos siguen usando los nomes n'inglés.

En 1996, pa protexer dellos edificios coloniales so xurisdicción gubernamental, el gobiernu realizó una llista de los edificios a caltener.

El 6 de payares de 2005, la xunta militar entamó a treslladar les sos dependencies hacia la moderna ciudá de Naypyidaw. Les razones d'esti cambéu nun tán bien clares anque se cree que'l réxime treslladóse hacia l'interior pa tener una meyor posición estratéxica ante una posible invasión. Yangón perdió la capitalidá del país.

Yangón ta alministrada pol Comité de Desarrollu de la ciudá, que coordina tamién los planes urbanísticos. Ta estremada en cuatro distritoa que tienen en total 32 conceyos. Cada conceyu ta alministráu por un comité que tien capacidá de decisión sobre les meyores de la ciudá y les infraestructures.

El clima ye ecuatorial y monzónicu.

La llingua vernácula de Yangón ye'l birmanu. Los habitantes de más edá y con un nivel educativu alto falen tamién l'inglés.

Na ciudá alcuéntrase la universidá más antigua de Myanmar: la Universidá de Yangón. Afiliada nun principiu a la Universidá de Calcuta, en 1920 instituyóse como centru d'educación superior independiente. Dos de los institutos de medicina del país atópanse en Yangón.

• Shwedagon: complexu relixosu nel que destaca la pagoda Shwedagon.
• Pagoda Sule: de forma octogonal y con cúpula dorada.
• Catedral de Santa María: catedral católica construyida en 1895.
• Pagoda Chaukhtatgyi: nel so interior alcuéntrase una imaxe xigante de Buda.
• Pagoda Ngahtatgyi: asitiada nel interior del monesteriu Ashay Tawya Kyaung contién otra colosal estatua de Buda conocida como'l Buda de los cinco pisos.
• Pagoda Botahtaung: reconstruyida por completu a la fin de la Segunda Guerra Mundial.

Tolos vuelos internacionales aterricen nel Aeropuertu Internacional de Yangón, que ta alcontráu a unos 19 quilómetros del conceyu de Yangón. Los autobuses tán atarraquitaos con vieyos conmutadores. Un arcaicu ferrocarril estiéndese per Myanmar. Los coches, anque caros, convirtiéronse n'habituales nes cais de Yangón provocando una mayor conxestión nel tráficu. El gobiernu establez restricciones na importación de coches. Como resultancia, el mercáu negru ye la primer fonte d'importación de coches (suelen venir de Tailandia o de China). Amás, por cuenta de que'l gobiernu raciona la gasolina, la mayoría de los coches usa gasolina procedente del gobiernu o del mercáu negru indistintamente.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Yangon.

• Sitiu web oficial

• Yangon n'OpenStreetMap.