Xukurú

Xukurú
	;
Tipu	pueblo indígena (es)
Población total	9021
Llingua	portugués brasilanu y Xukurú (es)
Xeografía
Orixinariu de	Pernambuco, Brasil
Estáu	Brasil

Xucurú ye una etnia indíxena qu'anguaño habita en Serrar do Ororubá, en 24 aldegues de los conceyu de Pesqueira y Poção, estáu de Pernambuco, Brasil y nel barriu Xucurus del pobláu de Pesqueira. Denominar Xucurús do Ororubá pa distinguilos de los Xucuru-Cariri d'Alagoas, de los Xucurú-Karirí de Pôrto Real do Colexu, Pernambuco, y de les tribus Xucurus da Paraíba o Sucurús, estinguíes o asimilaos pol mestizaje.

Historia

Pesqueira tuvo'l so orixe nel "aldeamiento" del pueblu indíxena Xucurú promovíu polos misioneros de la Congregación del Oratoriu de San Felipe Neri en 1671. Nel sieglu XIX el territoriu foi progresivamente ocupáu por colonu qu'en 1850 solicitaron el fin del aldeamiento, que foi aprobáu en 1879. Por cuenta de conflictos de tierra colos hacendadosy por solicitú de los indíxenes, en 1954 foi establecíu en Serrar do Ororubá un puestu de Serviciu de la Proteición al Indiu. Dempués de l'aprobación de la Constitución de 1988 los indíxenes llucharon pola reconocencia y la demarcación de la so territoriu. El 20 de mayu de 1998 foi asesináu'l so principal líder el cacique Xicão. En 2001 fueron homologadas 27.555 hectarias como tierra indíxena xucuru.^[1]

Usu esternu del términu

El términu xukurú (o xucurú y shukurú) usóse pa designar a diverses etnies y llingües del NE de Brasil polo que'l so usu (al igual qu'asocede col términu xocó) ye bastante confusu.^[2]

Puramente'l xukurú referir a una llingua que nun ta bien documentada y anguaño estinguida, pertenecía a la familia de llingües karirí. L'amenorgamientu de la población indíxena del NE. de Brasil fizo que munchos grupos que se fixeron invidables pol so amenorgáu númberu xuniérense otros grupos mayores de etnicidades distintos. Inclusive dellos grupos se mestizaron en poblaciones d'orixe africanu y europea. Los modernos Xucurú-Karirí paez ser la unión de grupos d'orixe xukurú, karirí, tuxá y aconan (wakoná), que vivíen nes proximidaes de Pôrto Real do Colégio que la so fusión y mestiza ye l'orixe d'una identidá étnica, designada como Xukurú-Karirí. Los actuales Xukurú-Karirí son descendientes por tantu de dellos grupos indíxenes de la zona, a los cualos xuntáronse negros, mestizos y inclusos persones d'orixe européu. Escontra 1760, na aldega de Pôrto Real do Colexu vivíen Cropotó, Cariri, Aconans, Ceococes (probablemente plural de Ciocó/Xokó) y Prakió.^[3]

L'estudiu de Meader (1978) que'l so trabayu de campu remontar a 1961 arrexuntó delles pallabres recordaes por dellos vieyos xukurú-karirí, quien en munchos casos, entemecíen pallabres de delles llingües indíxenes de la zona, qu'escucharen na so mocedá.

Referencies

↑ Silva, Edson (2007) História, memórias y identidade ente vos Xukuru do Ororubá (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).; Tellus 7 (12): 89-112.
↑ Fabre, Alain (2005) Diccionariu etnolingüístico y guía bibliográfica de los pueblos indíxenes suramericanos. Entrada para: Xocó, Xucurú-Karirí y Carirí-Xocó
↑ Matu, 1999

Enllaces esternos

[1] Silva, Edson (2007) História, memórias y identidade ente vos Xukuru do Ororubá (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).; Tellus 7 (12): 89-112.

[2] Fabre, Alain (2005) Diccionariu etnolingüístico y guía bibliográfica de los pueblos indíxenes suramericanos. Entrada para: Xocó, Xucurú-Karirí y Carirí-Xocó

[3] Matu, 1999

[1]

[2]

[3]