Polari

falantes ensin envalorar, namái como 2ª llingua Polari
Faláu en	Reinu Xuníu
Familia	basáu nel inglés, delles Llingües romániques y el romanín
Estatus oficial
Oficial en	Nengún país
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2	les mios
ISO 639-3	pld

El polari (tamién parlare, parlary, palare, palarie, palari y parlyaree,^[1] del italianu parlare, que significa "falar"), yera una llingua informal utilizada na subcultura gai británica. La base del so vocabulariu ye'l italianu o'l sabir a les que se-y añader pallabres d'otros idiomes y xírigues como'l romanín, el yidis o'l shelta,^[2] amás de pallabres del inglés modificaes.

La xíriga foi usada y popularizada nos años 1950 y 1960 polos personaxes amuyeraos Julian y Sandy del popular programa de radio de la BBC Round the Horne, anque los sos oríxenes pueden rastrexase hasta a lo menos el sieglu XIX. Hai diverses opiniones sobre'l so orixe, unos piensen que foi lleváu a Inglaterra por marineros qu'aprendieren la llingua franca del mediterraneu, otros piensen que pudo ser aniciada por inmigrantes italianos.^[2]

El polari formóse como un amiestu de pallabres de Llingües romániques (italianu o sabir),^[3] romanín,^[3] xíriga de Londres,^[3] Vesre inglés, xíriga rimada, xíriga de marineros y germanía. Darréu amplióse con pallabres procedentes del yidis de la subcultura xudía asitiada nel East End de Londres, de les fuercies armaes d'EE. XX. (presentes en Reinu Uníu mientres la segunda guerra mundial) y de los consumidores de drogues de los años 1960. Yera una forma de llinguaxe en constante desenvolvimientu con un nucleu d'unos venti pallabres principales (incluyendo bona, ajax, eek, cod, naff, lattie, nanti, omi, palone, riah, zhoosh (tjuz), TBH, trade y vada) con unos 500 términos menos conocíos más.^[4]

El polari escarecía d'estructures gramaticales propies y les frases formar pola mera sustitución de pallabres nes estructures ingleses. Exemplu:

• Polari: How bona to vada your eek!
• Inglés: How nice to see your face! o Nice to see you!
• Español: la traducción lliteral ye ¡Qué prestosu ye ver la to cara!, significando ¡Allégrame vierte!, ¡Qué gustu vierte!

El polari usar na marina mercante, el mercáu de pexe de Londres, polos feriantes, la xente del circu (d'equí los préstamos del romanín), el teatru y de la subcultura gai.

El polari yera usáu polos homosexuales p'azorronar les sos actividaes, entós illegales, ante posible estraños contrarios (incluyíos los policías tapaos), amás de porque munchos d'ellos trabayaben nel teatru y la industria del entretenimientu (como los circos y les feries) onde s'usaba y ye otru posible orixe de la xíriga. El parlyaree, una xíriga similar, falar nes feries siquier dende'l sieglu XVII ente los feriantes y sigue siendo usada nos espectáculos ambulantes d'Inglaterra y Escocia.^[5]

Anque principalmente usóse polos homosexuales como llinguaxe crípticu pa despintase y nun ser entendíos polos demás, tamién foi usáu por dellos individuos, particularmente los qu'exhibíen más pluma, como mediu d'afirmar la so identidá.

Sacante nel ambiente de les feries y los circos, onde'l parlyaree permaneció estremáu de la subcultura gai, el polari empezó a cayer en desusu a la fin de los años 1960. La popularidá de los personaxes Julian y Sandy del programa radiofónicu Round the Horne fixo que'l significáu de los sos términos dexara de ser un secretu, perdiendo la so principal función. Amás los activistes gais de los años 1970 considerar daqué degradante, segregador y políticamente incorreutu (por ser usáu frecuentemente pa cotillear, criticar a la xente o tratar asuntos sexuales).

Delles pallabres del polari popularizáronse y pasaron a ser usaes na xíriga inglesa xeneral como:

• Naff
• Zhoosh
• Cottaging
• Balonie
• Bevvy

• Xíriga LGBT

• Baker, Paul (2002) Fantabulosa: A Dictionary of Polari and Gay Slang. London: Continuum: ISBN 0-8264-5961-7
• Baker, Paul (2002) Polari: The Lost Language of Gay Men. London: Routledge: ISBN 0-415-26180-5
• Elmes, Simon & Rosen, Michael (2002) Word of Mouth. Oxford University Press: ISBN 0-19-866263-7

• Más hestoria del polari
• Sitio de polari
• Artículu sobre polari con autobiografía
• Léxicu de polari de Hugh Young
• "World Wide Words" artículu sobre l'usu de polari Round the Horne
• La biblia polari
• Colin Richardson, The Guardian, 17 January 2005, "What brings you trolling back, then?"
• BBC - Voices, una entrevista con cuatro miembros d'un grupu pa homes gais vieyos. (En clip de voz 2 fálase polari)
• Entrugues frecuente sobre polari