Pinarejo

Esti artículu presenta dalgunos problemes. Problemes del artículu: referencia

Pinarejo
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella-La Mancha
Provincia	provincia de Cuenca
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcaldesa de Pinarejo	María del Carmen Navarro Requena
Nome oficial	Pinarejo (es)[1]
Códigu postal	16622
Xeografía
Coordenaes	39°36′56″N 2°25′24″W / 39.615555555556°N 2.4233333333333°O / 39.615555555556; -2.4233333333333
Pinarejo Pinarejo (España)
Superficie	61 km²
Altitú	882 m
Demografía
Población	190 hab. (2023) - 109 homes (2019) - 103 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Cuenca
Densidá	3,11 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00

Pinarejo ye un conceyu español asitiáu na provincia de Cuenca, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha.

Pinarejo asítiase na mancomunidá agraria denomada del Záncara, que forma parte de La Mancha Conquense, perteneciendo al Partíu Xudicial de San Clemente. Asitiáu al sur de la provincia de Cuenca y enclavada na parte alta de La Mancha, ye una villa de calter netamente manchegu. Atopar nuna zona de transición ente la serranía y La Mancha. Llenda al norte col Castiellu de Garcimuñoz, al oeste con Villar de la Encina, al sur con Santa María del Campo Rus y al este con Honrubia. La mayor parte del conceyu atopar a una altitú cimera a los 800 m. Les cotes más altes marcar el Quinquillero, con 933 m, dientro del términu municipal, y el Moyón de la Rapaza, con 959 m, na llende col Castiellu de Garcimuñoz. El paisaxe ye llanu y grebu abondando los montes baxos de marayu y chaparro. Destaquen les paraxes llamaes: La Montesina, el Cubu Pedraza, la Cuesta la Barga, el Palombu, el Quinquillero, Valderrobles, la Centinela, el Cubu Requena, la Nava (que ye una aldega dependiente de Pinarejo que cunta con ilesia propia), el Focete, el Charcón y el Moyón de la Rapaza.^[2]

En rellación col clima, Pinarejo tien clima templáu mediterraneu de matiz continental, lo que provoca iviernos bien fríos y branos bien calorosos. Les precipitaciones son escases, yá sían en forma d'agua, o en forma de nieve pel hibiernu. La temperatura medio ye d'unos 13 °C; les máximes lleguen a raspiar los 40 °C pel branu y les mínimes baxen de cero grado nos meses d'iviernu.

En 1960 Pinarejo tenía 1400 habitantes censaos que por falta de trabayu teníen que colar a la recueya de l'aceituna n'Andalucía, principalmente a Córdoba y Xaén, saliendo n'ochobre pa volver al pueblu al términu d'ésta en marzu. Munchos de los habitantes de Pinarejo güei nacieron neses tierres. A partir d'esa fecha'l destín de los pinarejeros camuda, colando principalmente a la islla d'Eivissa, principalmente a Sant Antony de Portmay, tamién hai una amplia colonia de descendientes de xentes de Pinarejo en Valencia y el so área metropolitana, anque tamién en Madrid son bastantes numberosos.

Cuenta con una población de 238 habitantes (INE 2016). A partir de la década de 1960 y hasta finales del sieglu XX el conceyu sufre un despoblamientu progresivu de resultes de la emigración, que s'instala mayoritariamente na ciudá de Valencia y na so contorna y na llocalidá de Sant Antoni de Portmany n'Eivissa. Na actualidá, la población ta constituyida sobremanera por xubilaos.^[3]

Les primeres noticies son escures yá que yera na so nacencia aldega de Castillo de Garcimuñoz, pueblu que de la mesma taba rexíu por Alarcón. Cuando Alfonsu X el Sabiu concedió'l fueru de Cuenca (Segovia añu 1256) formóse un fuerte conceyu con un ampliu territoriu qu'había de ser repobláu, tomaba más de cien quilómetros.

El Marquesáu de Villena foi un ampliu territoriu. Don Juan Manuel heredó'l Señoríu de Villena. Los reis d'Aragón concediéron-y el títulu de príncipe de Villena (1332), más tarde el de conde (1336). Don Juan Manuel alzó en villa a Castillo de Garcimuñoz el 3 d'ochobre de 1322, quedando so la so xurisdicción "El Pinarejo" xunto con otros llugares.

Nun ye hasta'l sieglu XIV cuando Pedru I unvia una carta a los herederos de Villena ortorgando el nomamientu d'aldega a Pinarejo, xunto coles pedaníes de Nava y Moraleja na so xurisdicción (Nava: llugar onde foi mancáu Jorge Manrique, 8 habitantes, la so ermita llamada San Martín y Moraleja 6 habitantes). Por estes feches yá fuera construyida la so ilesia. Cuntaba entós Pinarejo con una población de 1.880 habitantes, siendo daquella la población de mayor tamañu en cuanto habitantes de la zona, superando a Castillo de Garcimuñoz y Santa María del Campo Rus.

Con anterioridá citar nel llibru históricu de Emma Dunia Vidal Prades denomináu La Cartuxa de Vall de Crist nel fin del Antiguu Réxime que la Cartuxa de Vall de Cristu tuvo terrenes, masías y cases so la so xurisdicción, mientres los años en que tuvo vixente.

Pinarejo pasó de ser aldega de Castillo de Garcimuñoz a convertise en villa reinando Carlos III, el 23 de xunetu de 1765, segregándose con al respective de Castillo de Garcimuñoz. Hai que dicir que'l procesu empezar con Fernandu VI, celebrando los sos 250 aniversariu como villa'l 23 de xunetu de 2015.

Los primeros asentamientos daten del sieglu XV cuando moradores del Castiellu de Alarcón poblaron zones allegantes.

Según el profesor D. Miguel Romero Sáiz, Pinarejo apaez yá como aldega importante en "El Quixote", a pesar de ser aldega del Castiellu de Garcimuñoz: nel so artículu "El Quixote otros caminos de llibertá", vien dicinos los siguiente: " Cuando sale de la Mancha asitiemos polo que nos atañe, Mota del Cuervo como entamu nesti capítulu de viaxe hasta Barcelona. Dempués podría ser pol Provencio y Santiago de la Torre o dende Mota polos Hinojosos, seique dende Belmonte a Pinarejo, cualesquier d'ellos sirviríanos, nun hai dulda. Si escoyemos una ruta más señorial, podemos pasar per San Clemente, cola so plaza renacentista y barroco, depués el Cañavate, escontra Honrubia, dempués vuelta a Pinarejo, Villar de la Encina y siguiendo el ríu Júcar llegar hasta Valverde". Hai constancia de que Pinarejo yera un llugar de camín de dilixencies.

Recién investigaciones dan como resultáu que l'Antiguu Campu de Montiel toma hasta más allá del actual conceyu d'El Cañavate, quedando por tanto Pinarejo dientro del perímetru de lo que se consideraba La Mancha. Cabo la posibilidá qu'inclusive esi "llugar de la Mancha" sía'l vecín conceyu de Santa María del Campo Rus, siendo Pinarejo por tanto unu de los llugares quijotescos onde fácilmente pudieron tener llugar les aventures del Atélite fidalgu don Quixote de la Mancha y el so fiel escuderu Sancho Panza.

La ilesia construyir a finales del sieglu XVII y principios del XVIII. Sufrió munches reformes a lo llargo de los años, ye d'estilu renacentista con planta de cruz llatina, consta d'una sola nave y un cruceru, una cúpula y dos capilla llaterales. Los arcos y les esquines son de piedra llabrada; ye alta y espodada. El retablu mayor foi destruyíu mientres la guerra civil y reconstruyío de nuevu nel añu 195O. La patrona y titular ye Santa Águeda que la so imaxe ye una guapa talla del sieglu XVIII. La torre ye cuadrada de tres cuerpos de sillería y cuatro buecos pa campanes. Tamién se guarda veneración a San Isidro llabrador.

En principiu tolos enterramientos faíense dientro de la ilesia, más tarde nel atriu y darréu nun campusantu próximu. El campusantu actual yá nun se topa allugáu xunto a ella. La ilesia sufrió grandes estroces mientres la guerra civil española qu'afectaron al so parte esterior y al interior, perdiéndose'l teyáu de madera y tamién delles imáxenes.

Tien unos 100 años d'antigüedá, los vecinos usar pa moler. Col tiempu adulces dexó d'utilizase y nel so abandonu foise deteriorando y quedando en ruines, anque inda hai persones que la vieron moler. Na actualidá foi totalmente reconstruyíu siendo utilizáu como centru cultural, allugáu nun arrogante parque, nel cual atópase tamién una ermita de nueva planta.

Les fiestes patronales celebrábense tradicionalmente del 4 al 7 de febreru, n'honor de la patrona Santa Águeda. Empiecen con una gran foguera de lleña de encina “iluminaria” y fueos artificiales na nueche de del día 4 de febreru, siendo'l día 5 la fiesta principal, día de Santa Águeda, celebrando procesión cola imaxe de la mesma, pasando a otru día a celebrara'l día n'honor a "Santaguedilla", imaxe menor de Santa Águeda que lleven n'andes les muyeres, ente que a Santa Águeda llevar los homes. Tolos díes hai espectáculos taurinos, d'antiguo vaquillas que yeren toreaes polos vecinos nes places improvisaes feches con carros y galeres y dempués remolques, na actualidá na plaza de toros municipal, onde tamién toreen novilleros, l'últimu día celébrase una comida d'hermandá, que mientres un tiempu llevar a cabu na plaza, onde se partía la carne de los reses, cocinándola de manera coleutiva les xentes de Pinarejo, cada familia nel so sartén, andando a la tema na so preparación, pos toes pasaben a ser catadas por tou aquel que lo deseyara. Nos últimos años tamién s'instala un mercáu medieval.

Coles mires de facilitar la participación de los xornaleros que pel hibiernu se movíen pa coyer l'aceituna a Andalucía, dobláronse les fiestes patronales, porque dende tiempos inmemoriales hasta l'actualidá celébrense tamién del 10 al 13 de setiembre, siendo'l día 11 de setiembre'l dedicáu a Santa Águeda.

Son igualmente d'interés les procesiones de Selmana Santa, cuantimás la de les Cruces (la Vía Crucis), que se celebra na mañana del Vienres Santu peles cais del pueblu, na cual recítense les estaciones en castellán antiguu, posiblemente unu de los pocos llugares de Castiella onde se caltién la tradición de recitar nel castellán del sieglu XVI.

Otres fiestes importantes, pue ser el Xueves lardero, y d'antiguo el día de San Pedro, 29 de xunu, que yera'l día de la fiesta de los segadores, únicu día de folganza d'esi duru llabor.

,

Xunto al mentáu parque del Molín de vientu, en Pinarejo hai un segundu parque, xunto a les antigües escueles. Hai de solliñar tamién el Mirador de la divina Pastora, el centru del pueblu dende'l cual acolúmbrase la llanura manchega, el molín y el campusantu, percima de los teyaos, tamién l'antiguu campusantu, de llombu de la ilesia, foi rehabilitáu nun xardín. Tamién la paraxa de la Montesina, onde s'alluga la famosa cueva de la Montesina, tamién d'especial interés la cueva de les Grajas, el Pozu de les Pites, onde s'atopen restos fósiles o la Pisa del Güe, posiblemente una pisada de dalgún dinosauriu fosilizada.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Pinarejo.