Parque Natural de Ponga

Esti artículu ha d'usar l'asturianu estándar. D'esta miente, han de siguise les normes ortográfiques y la gramática afitada pal asturianu escritu. Pues visitar la llista d'artículos pa estandarizar.

Parque Natural de Ponga
Situación
País	España
Autonomía	Principáu d'Asturies
Provincia	provincia d'Asturies
Conceyu	Ponga
Tipu	parque natural
Coordenaes	43°08′18″N 5°07′42″W / 43.1383747°N 5.1282998°O / 43.1383747; -5.1282998
Parque Natural de Ponga Parque Natural de Ponga (Asturies)
Datos
Superficie	20 533 ha

El parque natural de Ponga afáyase nel area central del Cordal Cantábricu con una superficie de 20.533 ha, toes elles allugaes dientro'l conceyu asturianu de Ponga. Prevista la so inclusión nun primer momentu dientro'l parque de Redes al final nun s'encluyó cuando ésti, dexándose pa más sero y cola so propia identidá la so denominación de parque natural.

Tien los siguientes reconocimientos:

• Parque Natural
• Reserva de la Biosfera (dende 2018)
• Llugar d'Emportancia Comunitaria de Ponga-Amieva
• Zona d'Especial Proteición pa les Aves, homónima
• Reserva natural parcial de Peloñu

Esti parque caltién una gran cantidá de viesques de los que los más representativos son los fayeos. Tamién somos a alcontrar a lo llargo'l territoriu qu'encadarma'l parque mases formaes por texos, carbayos, bedulios, fresneos con pládanes y umeros. De toes estes menes de viesques la de mayor emportancia ye la reserva natural parcial de Peloñu un gran fayéu de unos 15 qum². de gran emportancia ecolóxica. Nos pueblos de Taranes, San Xuan y Abiegos somos a adicar estenses llantaciones de castañales. El restu de vexetación qu'encadarma'l parque confómase básicamente por pradiales, eríes y murugales si bien nestos últimos puédense alcontrar estayes de xardón, grillándanes y la planta melicinal nomada la llanzaina.

La fauna de la zona presenta la mayoría de les especies pertenecientes a la montaña asturiana. De toles especies somos a figurar les siguientes:

Nesta zona puédese ver de xeitu esporádicu el rei de les viesques asturianos como ye'l bardión, alcuéntrense tamién el parque el venáu, el corciu, el robezu cantábricu y el gochu xabaz. Nos rigos ye destacable la llóndriga y el desmán dos especies que sirven de sensor ecolóxicu de los rigos del parque, por mor a que son dos especies que precisen d'una gran puridá d'entornu pa vivir.

Dientro los mamíferos de menor tamañu coye engadir la llebre de piornal y la llebre europeo cuyu habitat principal costitúyenlu los pradiales.

El parque tien gran doyura no que d'aves se refier, datu que finca corroboráu pola enclusión d'estayes del parque dientro d'espacios protexíos pa aves. Bona partei culpa d'esto tiénenla les esgoladeres montañes que faen d'abellugu natural, de talaya dende au vixilar y de zona de cría pa les grandes rapaces cantábriques. D'estes aves somos a figurar l'aigla rial, la utra, la zapiquera y el ferre. Nes estenses viesques afáyense aves forestales como l'urogallu cantábricu, el picu mediano y el picafayes. Nes estayes d'alta montaña somos a alcontrar tamién la la pardina o'l chabete alpín. ^[1]

Gran Facilidá

• Sobrefoz, Abiegos, y regresu[1] Archiváu 2017-04-29 en Wayback Machine
• Xuan de Beleño y regresu[2] Archiváu 2007-10-09 en Wayback Machine.
• Sobrefoz, Calviáu, Solafoz[3] Archiváu 2007-10-15 en Wayback Machine.
• Sobrefoz, La Venta, La Faeda, Ventaniella[4] Archiváu 2007-10-15 en Wayback Machine.
• Al Puertu de Ventaniella:

Dende Sobrefoz parte la xobida al puertu de Ventaniella, dafechu recomendao, ye una maraviella, discuerre al llau del rigu demientres tola ruta, hasta aportar al albergu y la ermida. Tamién los menos blagarinos, puen xobir en carru hasta dos quilómetros enantes d'aportar y facer esti caberu voleú a pie.

• Otro puntu imprescindible ye la plaza del Ayuntamientu de Ponga, que ta en San Xuan de Beleño, dende la cual puédense almirar les mueles qu'acorren la zona. Nesta plaza hai unos endiciadores identificando cá bisllu y la so orientación. El Tiatordos ye ablucante.

San Xuan de Beleño tamién merez un voléu, o dos o tres...

• Aria recriativa Les Mestes al aniciu la estrada a Tarañes.

Arriegu d'umeros, fresnos, hfyes, etc acorriáu de montes caliares con otres especies llariegues na marxen izquierda del rigu Piloña y xunto al balniariu de Mestes.

Cencielles

• A la Viesca de Peloñu:

Ruta de fantástica belleza ye la que va de Les Bedules a la viesca de Peloñu, na seronda somos a saborguiar la policromía q'ufren les fayes, nún de los fayeos más fermosos d'Asturies.

• La xobida a Taranes pasando por Tanda preciosa . Y les semeyes que se puen facer dende'l miradoriu de la ilesia de Taranes ablucantes.
• La Senda del Carteru

Mayor Desixencia

• Sobrefoz-Yanu, La cuesta Yano- Tiatordos[5] Archiváu 2007-10-09 en Wayback Machine.
• Sobrefoz-El Campial-Enol-Collada Caldes[6] Archiváu 2007-10-15 en Wayback Machine.
• Sobrefoz-El Campial-Fana[7] Archiváu 2007-10-15 en Wayback Machine.
• Ventaniella- La Castellana, Collada les Arriondes- Arcenorio, o Peña Ten[8] Archiváu 2007-10-15 en Wayback Machine.
• Ventaniella- Xerru Baju- Miedome- Viañu-Collaes de Obrangu[9] Archiváu 2007-10-04 en Wayback Machine.
• Al Valle Moru:

Dafechamente aisllaú y anguaño abandonáu, Valle Moru ye una aldega perdida nos confines del conceyu de Ponga. Acorriáo de peñes y viesques, el nueso camín ye un guacéu al pasáu, a l'alcordancia de l'Asturies antigua. Dend'l pueblu de Tarañes, una toral apórtanos al Tesu de Taranes, visible dende'l pueblu, au alcontramos una fonte y somos a adicar los Picos d'Europa y el picu Pienzu. A partir d'equí, la pista lladia llaneando la peña Taranes, cembu central de la peña La Llambría; degolamos agora a les cabañes y fonte de Llué, con amplia panorámica de les viesques y bisllos de Ponga y Piloña. La pista parte en constante baxada hacia unes cabañes, au afayamos un encruz, tomamos el de la izquierda que mos aporta'l rigu Valle Moru, que cruciamos por una vieya ponte pa entamar una curtia xobida que mos alluga nel pueblu de Valle Moru. Regresamos pel mesmu itinerariu.

• Escursion Montañera a Picu Pienzu:

Entamamos a caminar pela pista que sal dende'l tesu de la Llomera (entre San Xuan y Viegu) a la chusca, hasta la mayada d'Escueñu. La senda empínase y aportamos a la mayada de Cerboes no alto de la llomba. Dende equí l'ascension trescurre pela ariesta qu'ensin abegosidá, manque a vegaes se preme, llévamos a la cume.

• El Pico Recuencu (1648m)
• Peña Ten y Pileñes

Na zona de los Beyos dientro'l parque ellabórase un quesu artesanal de lliechi de vaca, oveya o teca, nomao quesu de Los Beyos.

Dientro de tol parque y gracies a la esistencia de pobladores dende la antigüedá los resplandios del campu tán mui mimetizaes col entornu, esto fai que la zona tea tremada de pequeñes cabañes asina como cases de llabranza con innumberables horrios

^[2]. El centru costa de tres plantes y el so elementu más carauterísticu son unes grandes ventanales dende les que se ye a adicar el picu Tiatordos. Tán n'elli allugaes les oficines alministratives, sales d'esposiciones, enformación turístico y sales audiovisuales.

El centru ye ecolóxicamente sostenible con xeneración solar.

• Bosque de Peloño: Collada Llomena-Puente Agüera (Ponga), Ángel Fernández Ortega, Editorial Nobel, Uviéu (2005). ISBN 84-8459-324-X