Palaciu de la Moncloa

Palaciu de la Moncloa
Bien d'Interés Cultural
palaciu
Llocalización
País	España
Autonomía	Comunidá de Madrid
Conceyu	Madrid
Coordenaes	40°26′37″N 3°44′13″W / 40.4436°N 3.7369°O / 40.4436; -3.7369
Palaciu de la Moncloa Palaciu de la Moncloa (España)
Historia y usu
Apertura	1955
Dueñu	Gobiernu d'España
Xestión	Presidente del Gobiernu d'España
Usu	residencia oficial
Arquiteutura
Arquiteutu/a	Diego Méndez
Superficie	58 293,81 m²
Patrimoniu
BIC	RI-51-0000326-00000

El Palaciu de la Moncloa^[1] ye un edificiu asitiáu nel noroeste de Madrid, nel distritu de Moncloa-Aravaca. Foi construyíu de 1949 a 1954 nel mesmu llugar que l'antiguu Real Sitiu de la Moncloa, destruyíu mientres la guerra civil. Dende 1977 acueye la sede de la Presidencia del Gobiernu d'España y ye la residencia oficial del presidente del Gobiernu español y la so familia. El palaciu ta dientro d'un complexu d'edificios destinaos a los llabores alministrativu y gubernamental.

El Palaciu de la Moncloa foi en principiu una finca d'usu agrariu que, pola so bona situación, convirtióse darréu nuna casa-palaciu.

Pertenecía, a principios del sieglu XVII, a Ana de Mendoza, condesa de Cifuentes y, en pasando por dellos propietarios, foi adquirida por Juan Croy, conde de Sora, siendo conocida a partir d'entós como güerta de Sora.

En 1660 foi mercada por Gaspar de Haro y Guzmán, marqués del Carpio y de Eliche, dueñu de la vecina güerta de La Moncloa, nome que venía de los sos antiguos propietarios, los condes de Monclova, que dio llugar darréu a Moncloa, tal como se conoz güei.

Gaspar de Haro mandó construyir a lo cimero un palaciu, que más tarde sería conocíu como Palaciu de la Moncloa al quedar los dos propiedaes -la güerta de La Moncloa y la güerta de Sora o de Eliche- xuníes.

Dambes güertes, xunto col restu de les posesiones que tenía'l marqués de Eliche na redoma, fueron heredaes pola so única fía, Catalina de Haro, casada con Francisco Álvarez de Toledo y Silva, X duque d'Alba de Tormes.

En pasando por diversos propietarios, ente ellos Antonio Joaquín Guerra, Marquesáu de Guerra marqués de Guerra -d'ende que por un tiempu fuera conocida como güerta de Guerra- foi adquirida en 1781 por María del Pilar Ana de Silva-Bazán y Sarmiento, duquesa viuda d'Arcos quien, al morrer en 1784, dexar a la so fía María del Pilar Teresa Cayetana de Silva Álvarez de Toledo, XIII duquesa d'Alba de Tormes y güei recordada como musa de Goya.

A la muerte de la duquesa en 1802 ensin descendencia, Carlos IV adquirió'l palacete y la güerta p'añader al Real Sitiu de la Florida que, a partir d'entós, foi conocíu como'l Real Sitiu de La Moncloa. En 1816, Fernandu VII encargó al arquiteutu Carlos Isidro González Velázquez que restaurara'l palaciu.

Trenta años más tarde, la reina Sabela II venció al Estáu tou la propiedá de La Moncloa, que pasó a depender del Ministeriu de Fomentu. El palaciu volvió ser restauráu por Joaquín Ezquerra del Bayu en 1929, siendo reinaugurado como un muséu.^[2]

Mientres la Guerra Civil l'antiguu palacete de La Moncloa foi destruyíu casi del tou.

Diez años dempués de la so destrucción, l'arquiteutu Diego Méndez construyó, ente 1949 y 1953, el presente edificiu siguiendo'l modelu de la Casa del Llabrador d'Aranjuez. Entós foi destináu a residencia oficial de xefes d'Estáu en visita a España y altes personalidaes.^[3]

Por llei de 15 de xunetu de 1954, el Palaciu de la Moncloa y los sos xardinos, con una estensión de 58 293,81 metros cuadraos y lindante polos cuatro puntos cardinales con terrenes de la Ciudá Universitaria de Madrid, foi integráu nel Patrimoniu Nacional. L'actual palaciu ye, pos, na so mayor parte, una reconstrucción del antiguu palacete, llevada a cabu mientres los años cincuenta del pasáu sieglu.

Na arreglu emplegaron delles columnes procedentes del claustru del Palaciu Arzobispal d'Arcos de la Llana, nel valle burgalés del ríu Cavia, que n'otres dómines foi residencia veraniega de los obispos de la diócesis de Burgos, que lo regalaron a Francisco Franco. Asina, los dolce columnes –«arrincaes de rabín y ensin miramientos»– qu'antaño «vertebraren el claustru» del palaciu burgalés configuren güei la imaxe del llamáu Salón de Columnes, antiguu patiu, de la residencia oficial del presidente. El nuevu diseñu afacer a les nueves funciones asignaes al palaciu, que foi inauguráu por Franco en 1953. El 3 de xunu de 1954 llegó'l primer xefe d'Estáu estranxeru güéspede del palaciu, Rafael Leónidas Trujillo. El 28 de payares de 1976 llegó'l postreru, Carlos Andrés Pérez.

En 1977, el presidente Adolfo Suárez treslladó la sede de la Presidencia del Gobiernu, allugada hasta entós nel céntricu Palaciu de Villamejor, a La Moncloa. El cambéu producióse, fundamentalmente, y dada l'apartáu allugamientu del palacete, alloñáu del centru de Madrid, por motivos de seguridá, ante la esmolición de que se produxera un atentáu contra'l mozu presidente, acabante designar pol rei Xuan Carlos I. Cola nueva sede establecióse tamién nel Palaciu la residencia oficial pal Presidente y la so familia, hasta entós inesistente.

El Salón de Columnes del palacete orixinal foi testigu en 1977 de la firma de los históricos Pactos de la Moncloa, pactos ente sindicatos, partíos políticos y patronal nel contestu de la Transición.

Col tiempu, y daes les crecientes funciones que la Presidencia del Gobiernu foi asumiendo col modelu políticu de la Constitución de 1978, fixéronse necesarios equipamientos adicionales que, col fin de salvaguardar la integridá arquitectónica del palacete orixinal, fuéronse construyendo na cortil periférica, formándose d'esta miente el conocíu como "Complexu de la Moncloa".

La decoración de la residencia presidencial camudó col pasu del tiempu, pero caltienen ciertos elementos de la decoración neoclásica que tuvo n'orixe, sustancialmente rehecha na posguerra.

Dellos oxetos de gran importancia históricu-artística decoren les estancies, destacando pintures d'Anton Raphael Mengs, Fernando Brambila o Joan Miró, muebles de diversos estilos, tapices de la Real Fábrica de Tapices Real Fábrica y una interesada llámpara-reló, obra única debida al reloxeru François-Louis Godon,^[4] que tuvo al serviciu de los reis d'España nel sieglu XVIII.

El palacete orixinal y los sos xardinos pertenecen al Patrimoniu Nacional español, y tán catalogaos como Bien d'Interés Cultural. La distribución botánica y el semáu d'estos postreros data de tiempos del rei Carlos III, y tán atribuyíos a Francisco Antonio Zea, que foi direutor del Real Xardín Botánicu. Más tarde fueron rehabilitaos pol paisaxista Javier Winthuysen, que dio resalte a les fontes y escultures decoratives.^[5] Otra importante reforma foi realizada a principios del sieglu XX pol xardineru Cecilio Rodríguez, autor de numberoses obres en Madrid, como los Xardinos de Sabatini del Palaciu Real, o la famosa Rosaleda del Parque del Retiru.

El palaciu tópase asitiáu xunto a la Ciudá Universitaria de Madrid y arrodiáu per una serie d'edificios qu'inclúi, en redol al espaciu aislláu del palaciu orixinal y los sos xardinos, emplegaos güei como vivienda presidencial, otru círculu más ampliu y tamién protexíu, qu'acueye otros edificios venceyaos a la Presidencia del Gobiernu. Los principales son, pol so tamañu, dos: l'edificiu del Ministeriu de la Presidencia, qu'alluga tamién la sede de la Vicepresidencia del Gobiernu y que ye l'únicu visible dende l'esterior; y l'edificiu del voceru del Gobiernu, qu'acueye los servicios de comunicación del Gobiernu y la so presidencia. Estos edificios constitúin, xunto cola vivienda presidencial y un discretu pabellón del Conseyu de Ministros, el conocíu como "Complexu de la Moncloa". Asina, dientro d'ésti, el palaciu y los sos xardinos tán abarganaos y aisllaos del restu, calteniéndose la intimidá del presidente y la so familia. Namái'l pabellón de Conseyos, construyíu p'allugar les xuntes del Gobiernu, y dellos despachos y salones funcionales destinaos al usu del presidente del Gobiernu y los sos collaboradores más cercanos, tópense incluyíos na cortil mesmu del palaciu.

El Complexu ta formáu por trelce edificios y tien venti hectárees de superficie.^[6] La parte privada ta asitiada na planta cimera del edificiu principal, una y bones la baxa destinar a actos oficiales.^[7]

Según éntrase nel edificiu a la derecha atópase un despachu onde'l presidente recibe a los sos visitantes. Al fondu a la derecha atópase un despachu de trabayu del presidente, precedíu d'una biblioteca con ventanal sobre'l xardín traseru. Esto ta nuna de les ales del famosu Salón de Columnes, qu'antes yera un patiu y que foi cubiertu en 1970 pa la visita de Richard Nixon.^[7]

De la mesma, tolos edificios del complexu presidencial tán comunicaos ente sigo al traviés d'un búnker soterrañu que se construyó tres el golpe d'Estáu del 23-F, como prevención de seguridá pal Gobiernu y el so presidente. Esti búnker acueye tamién una sala de prensa y un estudiu de radio, col fin de garantizar la comunicación del Gobiernu en cualquier eventualidá, por grave qu'esta sía. Sía que non, el búnker ye utilizáu davezu como nexu interior de los distintos edificios.

El complexu, qu'inclúi una amplia estensión de xardinos, amás de los orixinales del palacete históricu, dispón tamién d'un helipuertu reserváu pal presidente del Gobiernu.

La totalidá d'edificios y xardinos qu'abarca'l "Complexu de la Moncloa" configura una de les más amplies estensiones de terrén reservaos a una Xefatura de Gobiernu n'Europa. La so superficie tópase, salvu espresa autorización militar, vetada a cualquier sobrevuelu civil o comercial, y la so custodia ta encamentada al serviciu de seguridá de la Presidencia del Gobiernu, autónomu y direutamente subordináu a la Secretaría Xeneral de la Presidencia del Gobiernu.

• Adolfo Suárez, el so primer inquilín, fixo cubrir el patiu del palaciu hasta l'altor d'una planta, pa poder recibir a les visites d'Estáu en condiciones d'agospiar tamién traductores y servicios de seguridá. Con éses l'actual Salón de Columnes del palaciu ye l'antiguu patiu principal, cubiertu. Mandó tamién construyir una pista de tenis, iguar la piscina y dotar la residencia de más teléfonos. Los sos fíos redescubrieron les ruines soterrañes de les cocines del antiguu palaciu construyíes polos duques d'Alba.^[8]

• Leopoldo Calvo-Sotelo, dada la so curtia estancia, apenes alterió dellos detalles estructurales, pero sí realizó cambeos funcionales: asina, habilitó la tercer planta con nueves habitaciones ya instaló nella la vivienda presidencial, estenando les plantes primer y principal. Rescató coles mesmes una saleta de música pa instalar el pianu, preséu nel que yera bien tratáu.

• Felipe González y Carmen Romero, a pesar de la so llarga estancia de casi catorce años, nun realizaron cambeos de caláu nel históricu palacete. El Presidente acostumaba a dicir que yera como "una tarta de nata montada con toques de purpurina". Mientres el so mandatu consolidóse l'usu de tol palaciu, cada vez más devasáu pola so falta d'espaciu, como vivienda presidencial. Asina, construyir a unos pasos de la residencia un pequeñu pabellón funcional onde se celebren dende entós los Conseyos de Ministros cada vienres, según dellos alcuentros oficiales y xuntes informales de trabayu. Nel nuevu pabellón instaláronse les oficines de trabayu del Presidente y los sos collaboradores más cercanos, nuna redolada decorativa más modernu y práuticu, afatáu con numberosos cuadros de Joan Miró y dalgunes otres obres d'arte moderno del Patrimoniu Nacional. D'esta miente, González lliberó'l palaciu históricu, que quedó amenorgáu a una repercusión simbólica como despachu oficial del presidente y a la función cotidiana de residencia presidencial. Nesta llinia, el salón del Conseyu de Ministros recuperó la so función de comedor principal, y rehabilitáronse vieyes estancies de la planta principal, como'l Salón de Columnes, antiguu patiu del palaciu, devolviéndo-yos la so función orixinaria. Readautada la vivienda, González dedicar con especial curiáu al xardín. Amás de la so afición a los bonsáis y a les piedres tallaes d'Estremadura, que güei pueblen dellos recodos de la redolada, cultivó un pequeñu güertu y, más llargamente, enllantó y cultivó belles especies vexetales que vinieron complementar el conxuntu de los xardinos del Palaciu, conocíos yá pola so discreta elegancia y la so calidá botánica.

• José María Aznar, una vegada instaláu, reformó y actualizó l'usu residencial de la segunda planta del palaciu, y construyó una pista de pádel nos xardinos. Pintáronse amás toles habitaciones del palaciu y restauráronse les sedes arumaes que cubren les parés de dellos salones. Na tercer planta, el Presidente habilitó una sala de xuegos pa los sos fíos. Ana Botella, que supervisó dellos trabayos, sentenció con too y con eso que La Moncloa «ye inhabitable pa una familia normal».

• José Luis Rodríguez Zapatero. La reforma más radical y novedosa llevada a cabu nel palaciu vieno de la mano de Sonsoles Espinosa, esposa del presidente del Gobiernu, quien, pocu conforme col aspeutu de les estancies, consultó a interioristas y arquiteutos, quien encamentaron sustituyir casi por completu'l moblame antiguu, a esceición del de valor históricu o artísticu, por modernos muebles de diseñu actual. La resultancia foi un ambiente ecléctico nel que se conxuguen les estancies orixinales d'una redolada palaciega ya institucional con una decoración moderna, en tonos grises y blancos y, a última hora, un ambiente d'estilu internacional o Bauhaus, afechos nun palacete neoclásicu. D'últimes añadiéronse y reasitiaron delles obres d'arte contemporáneo y escultóriques y anovóse el moblame interior del pabellón del Conseyu; aun así, respetáronse nes socesives reformes los muebles y oxetos singulares del conxuntu clásicu orixinal, del que cabo destacar la vieya mesa de despachu del xeneral Narváez, regalada por Xuan Carlos I a Adolfo Suárez, allugada nel despachu oficial del presidente.

• Mariano Rajoy. Anque nun primer momentu especular cola posibilidá de que'l presidente Rajoy nun se treslladara a vivir a La Moncloa dempués de la so victoria eleutoral en payares de 2011, finalmente instalóse nel palaciu xunto a la so muyer Elvira Fernández Balboa, y los sos fíos Mariano y Juan el 21 d'avientu del mesmu añu.^[9]El despachu del actual Presidente ye una habitación con balcón con vistes a los xardinos. Ta entamáu en tres zones; la primera con sofás, sielles y una mesa auxiliar pa receiciones. La segunda ye una mesa de trabayu de metal con delles sielles blanques. La tercera ye l'escritoriu del Presidente, de madera escuro, con dos silla blanques enfrente y la so siella d'escritoriu, de piel negro. La decoración del despachu ye moderna. Tres l'escritoriu atopen les banderes d'España y de la Unión Europea y el cuadru de Joan Miró Le Grand Sorcier, de 1968. Na paré derecha al escritoriu atopa un aguafuerte de Luis Gordillo tituláu 10 señardaes y un olvidu.^[10]

El cuartu principal del palacete, acutáu güei al presidente del Gobiernu, yera l'utilizáu polos invitaos estranxeros cuando'l palaciu acoyía a dirixentes en visita d'Estáu a España. Nesta calidá'l cuartu allugó, ente otros, a Sadam Husein mientres la so visita a España en 1974 o a Rafael Leónidas Trujillo na so visita'l 2 de xunu de 1954. Tamién a los presidentes d'Estaos Xuníos Richard Nixon o Dwight Eisenhower.^[11]

L'ex-presidente francés Nicolas Sarkozy comentó al poco tiempu de treslladase al Elíseo que pa él La Moncloa yera un exemplu de funcionalidad y pragmatismu arquiteutónicu como sede d'una xefatura de Gobiernu.^[12]

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Palaciu de la Moncloa.

Plantía:COAM

• Páxina de la Presidencia del Gobiernu
• Vease allugamientu en Google Maps