L'Olleria

L'Olleria
Alministración
País	España
Autonomía	Comunidá Valenciana
Provincia	provincia de Valencia
Comarques	Valle de Albaida (es)
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Ollería (es)	Julià Engo i Fresneda
Nome oficial	Olleria, l' (ca)[1]
Nome llocal	Ollería (es)
Códigu postal	46850
Xeografía
Coordenaes	38°54′51″N 0°32′58″W / 38.914166666667°N 0.54944444444444°O / 38.914166666667; -0.54944444444444
L'Olleria L'Olleria (España)
Superficie	32.2 km²
Altitú	425 m
Llenda con	Canals (es) , Ayelo de Malferit (es) , Xàtiva, Alfarrasí (es) y Guadasséquies
Demografía
Población	8421 hab. (2023) - 4132 homes (2019) - 4149 muyeres (2019)
Porcentaxe	100% de Valle de Albaida (es)
Densidá	261,52 hab/km²
lolleria.org.es

L'Olleria ye un conceyu de la Comunidá Valenciana, España. Asitiáu nel sur de la provincia de Valencia, na comarca del Valle de Albaida. Cuenta con 8.369 habitantes (INE 2015).

Asitiáu nel estremu nordeste de la contorna. Alcontráu al sur de l'aguada de la Serra Grossa, frontera natural ente les contornes del Valle de Albaida y de la Costera y ente los ribayos denominaos "Foia del Port" y de la "Freira". El so relieve ye nidiu, sacante na so parte nordeste onde s'atopa la Sierra Grossa, que dixebra esti conceyu del términu de Canals pol Puertu de Ollería, asitiáu a 393 m. d'altitú, ente los montes de Talaia y de la Creu (máximu altor del términu con 520 m.). Dende esta sierra hasta'l ríu Clariano, que constitúi la llende sur del términu, va baxando l'altitú en sentíu NE-SE, llegando a los 200 m. nes proximidaes del ríu. Na aguada meridional de la Serra Grossa destaquen los ribayos del Port, la Cova, la Murta, el Salido, etc. El cascu urbanu ta asitiáu sobre una zona elevada dientro del llanu del términu.

Dende Valencia, aportar a esta llocalidá al traviés de l'A-7 pa enllazar cola mesma autovia. tambien aportar a traves de la [CV-60] y la CV-640.

Esta población ye l'exiliu del valle de albaida. El términu municipal de Ollería parte coles siguientes llocalidaes: Albaida, Alfarrasí, Aielo de Malferit, Bellús, Bufali, Canals, Guadasséquies, Montaberner, Xàtiva y El Palomar, toes elles de la provincia de Valencia.

Nel términu de Ollería esisten evidencies d'ocupación dende la Prehistoria. Realizáronse afayos venceyaos a les distintes etapes d'esta, dende'l Paleolíticu mediu, como na Cueva de San Nicolás, hasta la Edá del Bronce, nel Castellet del Porquet. Esti últimu allugamientu foi estudiáu nel sieglu XIX por Juan Vilanova y Pieraque magar nun primer momentu definió esti xacimientu como un dolmen, darréu incluyir dientro de la Edá de los Metales, dientro del primer periodu, el del cobre. Darréu, en 1937, Isidro Ballester Tormo, publicaría los resultaos de los sos estudios sobre'l Castellet del Porquet, que finalmente atribuyiría al Eneolíticu-Bronce.

En dómina ibérica, destaquen dellos afayos esvalixaos de cerámica y orfebrería, ensin atopar importantes ruines seique por cuenta de que ye una tierra de frontera apostada polos pueblos de la Contestania y la Edetania. Nel periodu íber-romanu, los eruditos centren el nucleu de población na ermita de San Cristóbal, onde s'atopó la llábana romana qu'anguaño se puede almirar na cai del Batle, fíbulas, monedes y cuentes de collar. Esisten delles villes romanes nel términu, destacando l'atopada mientres les obres de l'autovía central, na partida de Bonavista, onde apaecieron importantes restos rellacionaos cola alfarería, la producción d'aceite y na so arquiteutura un hipocausto nel sosuelu de la vivienda.

L'actual allugamientu de Ollería deber a los musulmanes ratificáu pola necrópolis atopada, que siguiendo la tradición estender polos accesos al pobláu. De los sos restos son destacables "los alcavons" o mines d'agua. D'esti periodu destaca l'afayu d'un sellu árabe, con una inscripción, engastada nun aniellu d'oru, que fai referencia a la importancia del so posesor. L'aniellu perdióse, non asina la inscripción que dicía: "Quien cree sálvase. Quien sufre, gana."

Tres la Reconquista, nel "Llibre del Repartiment" (Llibru de Repartu), apaecen delles donaciones de tierra na alquería de les Olles. El so nome provién de l'actividá que desenvolvíen les sos xentes como alfareros. Na Edá Moderna destaca la so independencia respeuto de la ciudá de Xàtiva, consiguida en dos fases, primero la segregación en 1583 y dempués la consecución de la categoría de Villa Real en 1588, con tomar de posesión de la suprema xurisdicción y votu en Cortes. En 1522, la villa pronunciar en favor de les Germanías, la posterior represión foi brutal, morriendo centenares de agermanados. Tamién foi escalada mientres les guerres carlistes y ocupada mientres la invasión napoleónica na Guerra d'Independencia Española.

Alcaldes dende les eleiciones de 1979

Llexislatura	Nome	Partíu
1979-1983	Manuel Garrido i García	MCPV
1983-1987	José Such Martínez	PSOE
1987-1991	José Such Martínez	PSOE
1991-1995	José Such Martínez	PSOE
1995-1999	Vicente Bernardo Llop Moliner	PP
1999-2003	Vicente Bernardo Llop Moliner	PP
2003-2007	Vicente Bernardo Llop Moliner	PP
2007-2011	Vicente Bernardo Llop Moliner Julià Engo i Fresneda[2] José Vidal Oltra	PP BLOC GdO
2011-2015	José Vidal Oltra	GdO
2015-2019	Julià Engo Fresneda	Compromís
2019-2023	n/d	n/d
2023-	n/d	n/d

Evolución demográfica^[3]

1990	1992	1994	1996	1998	2000	2002	2004	2006	2008	2009	2010	2012	2015
1852	1845	1977	2010	3005	2058	2302	2048	2084	3514	3692	3660	3630	3056

Amás de les industries del plásticu, de diverses manufactures artesanales, y de la so vidriu, nel términu de Ollería, produzse una encruciada de caminos y víes pecuaries qu'espliquen la importancia que la ganadería tuvo pa la economía tradicional. Caltiénse arquiteutura rellacionada con esta temática, como la rula de los Tratantes nos baxos del antiguu conceyu y unes muestres interesantes de construcciones en piedra seca, llamaes abellugu de pastores.

En Ollería trabayar el vidriu dende va mil años, llegando a convertise nel principal centru de producción vidrera d'España.^{[ensin referencies]} La ruta del vidriu de Ollería, ye una propuesta turística p'afayar l'alma del vidriu, ente monumentos carauterísticos.

• Ermita de San Cristóbal. Na so redoma tán les ruines romanes de la Casa Miranda.
• Ermita de San Xuan Bautista.
• Ermita del Cristu de la Palma.
• Cueva de San Nicolás. Habitar el home de neandertal.
• Castellet del Porquet. Pobláu Neolíticu fortificáu con potente muralla.
• Casa de la Vila y rula de los Tratanes. Antiguu Conceyu asitiáu na plaza la villa, caltién un reló de sol, mirando a la plaza. Constituyíu en 1588, ye un edificiu d'estilu renacentista que consta d'una planta baxa exenta sobre arcos, y el Salón de Sesiones sobre ella, con un balcón a la plaza. Presenta tipoloxía de rula en planta baxa y gran salón na cimera, y recuerda a otros conceyos de los sieglos XV y XVI.

• Conventu de los Capuchinos, fundáu en 1601 reutilizando una ermita medieval dedicada a los santos Abdón y Senén. Ta edificáu alredor del claustru de la cisterna, que caltién pintures murales en grisalla del sieglu XVII. L'antiguu noviciáu foi reformáu como hospedería conventual. Cuenta amás con acueductu y mina d'agua; coleiciones de pintura de Remigio Soler y Óscar Marziali; d'arqueoloxía, vidriu, cerámica, azulejería antigua y oxetos etnográficos; na so güerta crez un árbol monumental, un Mirto centenariu, siendo unu de los exemplares más grandes d'Europa.^[4]

• Monesteriu de les Agustinas descalces, fundáu en 1611. Caltién restos de muralla.

• Conventu de los Dominicos, fundáu'l 1578. A esti conventu pertenez el retablu cuatrocentista "del xuiciu final" del pintor Antoni Peris, conocíu como "maestru de Ollería" obra primitiva valenciana del góticu internacional, depositáu nel Palacio Arzobispal de Valencia.

• Hospital de San Juan Bautista, del sieglu XIX, con capiya neogótica y claustros.

• Santuariu de la Virxe de Loreto. Trátase de la ilesia del conventu de los dominicos, onde se venera la imaxe medieval de la patrona de la villa y caltiénense pintures murales. Contién l'altar del beatu "Pare Ferreres", un retablu neogóticu con pintures modernes del artista de Ollería Toni Grau, onde se curia la reliquia.

• Ilesia de Santa María Madalena, declarada BIC. De portada renacentista, nesti templu tuvo llugar el fin de la Guerra de les Germanías, el 22 de xineru de 1522, cuando'l Virréi, masacrando a los agermanados (comuñeros), que s'abellugaron nel interior d'esta ilesia fortificada, prendiéndo-y fueu a les sos puertes, provocó la muerte de dellos centenares de vecinos. Sobre la cortil de la mezquita, de consagró a Santa María Madalena nel sieglu XIII. Cúntense lleendes de los cátaros que llegaron a estes tierres, ente los repobladores cristianos, protexíos pol rei Xaime I, a finales del sieglu XIII.

• El Trinquete. Ye'l trinquete valencianu más antiguu que se caltién,^[5] xunto cola so muralla medieval.

• L'antiguu Mataderu Municipal, un edificiu modernista de principios del sieglu XX.

• El Almodí o depósitu medieval, que nel sieglu XIX reconvertir en Teatru Cervantes. Edificiu restauráu con teatru románticu.

• Casa-Palaciega de Zacarés, Casa del Sacristà y la Casa de les Gisbertes, destaquen ente otres pol so valor históricu.

• El Palaciu de los Marau, conocida como Casa Santonja, antiguu palaciu, que la so principal construcción data del sieglu XVII-XVIII, pero que destaca pol so gran salón, qu'alluga un programa completu de pintures murales rellacionaes cola Masonería lliberal de principios del sieglu XIX. Alluga'l Muséu Valencianu del Vidriu, el d'Historia local y artesaníes.

• Los alcavons o mines d'agua, que los sos túneles de dómina islámica percuerren tol términu.

• San Antonio Abá. Fiesta carauterizada pola so cena, la celebración de la Santa Misa y la Bendición de los animales, so la imaxe del santu, na so propia cai.

• Antroxos. (Les Carnestoltes), onde mozos del pueblu colos sos respeutivos colexos amarútense y agasayen a la xente con un pasacalle; la comida típica nestos díes ye'l arroz al fornu (arròs al forn).

• Fiestes patronales. Celébrense tamién les fiestes de Moros y Cristianos l'últimu fin de selmana d'agostu y el primeru de setiembre.

• La Feria. Celébrase la última selmana d'ochobre y remóntase al sieglu XVII. Más antiguos son el mercáu de les sos artesaníes tradicionales, destacando la de productos de vidriu. El vidriu de la Ollería tien los sos oríxenes na Edá Media y el de productos d'alfarería como les olles, cántaros y tinajas, dende la dómina de los romanos, que la so ellaboración dio orixe al nome de la villa. Apaez como "Alqueria de les Olles", nel "Llibre del Repartiment" de Xaime I.

• La fiesta de La Madalena, festividá de calter relixosu, considerada patrona de la población.

• Arroz al fornu, lo que se conoz comúnmente como "La Cassola", los xueves.

• Fiesta infantil de la cazoleta (la Cassoleta), n'antroxos.

• El Pan Bendito de San Antonio. Amás de la fiesta del santu nel 17 de xineru, ellabórase tolos xueves del añu.

• Granizáu-xeláu de tomillu, "timonet de Serrar Grossa".

• Pastes con aguardiente y almendres. Rosquilletas etc.

• Pasteles de navidá, con boniato, pelo d'ánxel y mantegues de gochu.

• Embutíos tradicionales de gochu.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre L'Olleria.
• Conceyu de Ollería Archiváu 2022-03-08 en Wayback Machine
• Esti artículu incorpora material procedente de la páxina web de la Federació Valenciana de Municipis y Províncies, que per aciu d'una autorización permitió agregar conteníu ya imáxenes y espublizalos baxo llicencia GFDL.