Jomo Kenyatta

Jomo Kenyatta
Presidente de Kenya (es) 12 avientu 1964 - 22 agostu 1978 - Daniel arap Moi → Minister for Foreign Affairs (en) 1963 - 1964 Primer ministro de Kenia (es)
Vida
Nacimientu	Gatundu (en) , 20 d'ochobre de 1893
Nacionalidá	Kenia
Muerte	Mombasa, 22 d'agostu de 1978[1] (84 años)
Causa de la muerte	infartu de miocardiu
Familia
Casáu con	Grace Wahu Ngina Kenyatta
Fíos/es	Margaret Kenyatta[2] Uhuru Kenyatta[2] Nyokabi Kenyatta[2] Muhoho Kenyatta (es) [2]
Estudios
Estudios	London School of Economics University College London International People's College (en)
Llingües falaes	inglés
Oficiu	periodista, políticu
Premios	ver Order of Merit for National Foundation
Creencies
Partíu políticu	Unión Nacional Africana de Kenia (es)

Jomo Kenyatta, que'l so nome orixinal yera Kamau wa Ngengiro (20 d'ochobre de 1893, Gatundu ^(en)  – 22 d'agostu de 1978, Mombasa), foi un políticu kenianu, el primer ciudadanu de Kenia en ser nomáu primer ministru (ente 1963 y 1964) y presidente (ente 1964 y 1978) tres la independencia d'esi país. Ye consideráu'l padre fundador de Kenia.

Nun se conoz con seguridá'l so añu de nacencia: pudo ser dende 1888 hasta 1895. Tres la muerte de los sos padres cuando yera neñu, ayudó al so güelu, que practicaba la medicina tradicional. Asistió al colexu nel Scottish Mission Centre (Centru de la Misión Escocesa) en Thogoto y convirtióse al cristianismu en 1914 col nome de John Peter, que más tarde camudaría por Johnstone Kamau. Mientres la Primer Guerra Mundial vivió con parientes Maasai en Narok y trabayó como oficinista.

En 1920, casóse con Grace Wahu y trabayó nel departamentu d'agües del conceyu de Nairobi. El so fíu Peter Muigai nació'l 20 de payares. Empezó la so carrera política nel añu 1924 cuando s'incorporó a la Kikuyu Central Association (KCA, Asociación Central Kikuyu). En 1928, empezó a editar el periódicu Muigwithania (‘reconciliador').

En 1929, la KCA unvió a Kenyatta a Londres pa sofitar los sos puntos de vista sobre los asuntos de les tierres ancestrales kĩkũyũ.

Kenyatta ye recibíu pola Unión de los estudiantes d'África del oeste, asociación inspirada pol pensamientu de Marcus Garvey, que-y ufierta la hospitalidá. Ye acompañáu por Isher Dass, militante anticolonialista d'orixe indiu, que lo pon en contautu cola Lliga contra l'imperialismu y el Partíu comunista de Gran Bretaña. Los sos artículos sobre les rebeliones negres son publicaos pola revista comunista Sunday Worker. En 1931, volvió al Reinu Uníu y matriculóse nel centru d'estudios Woodbrooke Quaker College, de Birmingham.

Ente 1932 y 1933, estudió de volao Economía en Moscúkk hasta que'l so patrocinador, el radical de Trinidá George Padmore, ye escluyíu de la Internacional comunista por enclín a la unidá de raza contra la unidá de clase» y dexa la Xunión Soviética, lo qu'obligó a Kenyatta a volver a Londres. Kenyatta alloñar del movimientu comunista, del que yera cercanu namái por cuenta de una oposición común al colonialismu, por cuenta de la actitú contraria de Padmore y de los sos collacios comunistes escontra ciertes práutiques tribales (una campaña contra la circuncisión femenina nes colonies llanzárase nos años 1930).^[3]

En 1934, matricular nel University College de Londres, y en 1937 cursó Antropoloxía na London School of Economics. Mientres esta dómina, siguió'l so activismu a favor de los derechos sobre les tierres de los kĩkũyũ. Escribió Facing Mount Kenia ("Frente al monte Kenia") en 1938 sol so nuevu nome Jomo Kenyatta. Mientres la Segunda Guerra Mundial, trabayó nuna granxa británica y como actor de cine, protagonizando la película Sanders of the river xunto a Paul Robeson. Casóse cola inglesa Edna Clarke, que dio a lluz al so fíu Peter Magana en 1943. Más palantre, Kenyatta abandonar.

En 1946, Kenyatta fundó'l Pan-African Federation (Federación Panafricana) con Kwame Nkrumah. Esi mesmu añu, tornó a Kenia y casóse per segunda vegada, con Grace Wanjiku. Convertir en direutor del centru de formación de profesor Kenia Teachers College. En 1947 convertir en presidente de la Kenia African Union (KAU, Unión Africana de Kenia). Empezó a recibir amenaces de muerte de colonos blancos.

Grace Wanjiku morrió mientres un partu en 1950 cuando dio a lluz a la so fía Jane Wambui. En 1951, Kenyatta casóse con Ngina Muhoho.

La so reputación ante'l Gobiernu británicu deteriorar cola rebelión de los Mau Mau. Foi arrestáu n'ochobre de 1952, acusáu falsamente d'entamar a los Mau Mau, y el 8 d'abril de 1953 foi condergáu a prisión y trabayos forzaos. La opinión xeneralizada naquella dómina venceyar a los Mau Mau^{[ensin referencies]}, pero investigaciones posteriores paecen desmentir esa vinculación. Kenyatta permaneció na cárcel hasta 1961. Foi entós unviáu al exiliu en Lodwar, una zona remota de Kenia. Les autoridaes britániques esperaben sofitase personalidaes moderaes, como Kenyatta, pa caltener la so influencia sobre les sos antigües colonies.

N'avientu de 1960 llevantóse l'estáu d'emerxencia. En 1961, los dos partíos socesores del antiguu KAU, la Kenia African National Union (KANU, Unión Nacional Africana de Kenia) y la Kenia African Democratic Union (KADU, Unión Democrática Africana de Kenia) esixeron la lliberación de Kenyatta. El 14 de mayu de 1960, Kenyatta foi escoyíu presidente de la KANU in absentia. Foi lliberáu definitivamente'l 21 d'agostu de 1961. Al añu siguiente incorporar al Conseyu Llexislativu cuando un miembru apurrió-y el so escañu, y contribuyó a la redaición de la nueva Constitución. El so intentu de reunificar la KAU fracasó.

Nes eleiciones de mayu de 1963 la KANU de Kenyatta llogró 83 escaños d'un total de 124. El 1 de xunu, Kenyatta convertir en primer ministru del gobiernu autónomu kenianu, y foi conocíu como mzee (una pallabra suaḥili que significa ‘home mayor'). Nesti momentu, pidió a los colonos blancos que nun abandonaren Kenia y sofitó la reconciliación nacional. Caltuvo'l cargu de Primer Ministru cuando se declaró la independencia'l 12 d'avientu de 1963. En 1964, Kenia convertir nuna república, y Kenyatta pasó a ser xefe d'Estáu.

Kenyatta Introduz un réxime de partíu únicu. El presidente practica una política autoritaria y clientelista p'asegurar la unidá nacional. Sicasí, según l'historiador británicu John Lonsdale, Kenyatta perpetúa l'heriedu colonial que «instituye un Estáu y non una nación». El so poder reposa sobre «un feudalismu étnicu [...] col so contratu desigual de vasallaxe».^[3]

La política de Kenyatta tuvo un calter conciliador y caltuvo a munchos de los antiguos funcionarios coloniales nos sos puestos. Hubo de pidir ayuda a les tropes britániques pa encalorar les revueltes somalines nel nordeste y una rebelión militar en Nairobi en xineru de 1964. Delles tropes britániques permanecieron nel país tres la independencia. El 10 de payares de 1964, los representantes de la KADU incorporar a les files de la KANU, formando un únicu partíu.

Kenyatta llevó a cabu una reforma agraria relativamente pacífica, y supervisó la incorporación de Kenia a les Naciones Xuníes, y cerró alcuerdos comerciales cola Uganda de Milton Obote y cola Tanzania de Julius Nyerere. Siguió una política internacional non alliniada. La estabilidá atraxo la inversión estranxera y foi una figura influyente en toa África. A pesar de los sos munchos ésitos, la so política autoritaria llevantó crítiques y refugu.

Kenyatta foi reelixíu en 1966 y al añu siguiente adquirió nuevos poderes. Mientres esti nuevu mandatu, agraváronse los conflictos fronterizos con Somalia y aumentó la oposición política. Kenyatta fixo del KANU, lideráu polos kĩkũyũ, práutiques l'únicu partíu políticu de Kenia. Les sos fuercies de seguridá escorrieron a los disidentes y fueron acusaes de dellos asesinatos de miembros de la oposición. Kenyatta foi reelixíu una vegada más en 1974. Finó'l 22 d'agostu de 1978 en Mombasa y foi soterráu'l 31 d'agostu en Nairobi.

Kenyatta foi un personaxe influyente y revesoso. La so muerte dexó a Kenia, una vegada más, sumida en rivalidaes étniques. Foi asocedíu como presidente por Daniel Arap Moi.

• Facing Mount Kenia (1938).
• My people of Kikuyu and the life of Chief Wangombe (1944).
• Suffering without bitterness (1968), biografía.
• Kenia: the land of conflict (1971).
• The challenge of Uhuru: the progress of Kenya, 1968 to 1970 (1971).

• Padre de la nación

• Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Jomo Kenyatta.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Jomo Kenyatta.