Oriolus oriolus

Oriolus oriolus filomena
Estáu de caltenimientu
Esmolición menor (IUCN 3.1)[1]
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Chordata
Clas:	Aves
Orde:	Passeriformes
Familia:	Oriolidae
Xéneru:	Oriolus
Especie:	O. oriolus (Linnaeus, 1758)
Distribución
Consultes
[editar datos en Wikidata]

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como ^NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu. La filomena^[2] (Oriolus oriolus) ye una especie d'ave paseriforme d'unos 25 cm, de la familia Oriolidae. Ye mesma de les rexones templaes del hemisferiu norte. Envierna nos trópicos, pa dempués emigrar a Europa y Oriente Mediu pa pasar el branu. El so nome científicu provién del llatín aurum, «doráu», «ave d'oru».

Ye una ave intelixente y esmucidizo, de vuelos rápidos y curtios ente les cañes anque algama vuelos bien altos nes sos migraciones. El so plumaxe doráu fai bien fácil confundila con rellumos solares. Constrúi los sos niales con gran velocidá, nidifica en montes con preferencia polos cursos d'agua. Son monógamos, territoriales y migratorios. Ponen davezu dos o tres güevos, pero pueden llegar a seis.

Machu. Característicu con cuerpu mariellu doráu, con ala y cola negres.

Fema. Asemeyada al machu. Percima verde oliva, per debaxo, blancucia, sele rayada de colloráu escuru nel pechu; ales y cola coloraes escures col mariellu menos estendíu y menos vivu.

Mozos. Les filomenes nueves son asemeyaes a la fema, pero con picu gris ya iris pardu.

Aliméntase principalmente de gates, caparines, arañes, moluscos; frutos.

Muda postnupcial parcial, camudando plumes corporales, pequeñes cobertoras y más raramente terciaries y dalguna secundaria ente xunu y agostu. La muda postjuvenil ye tamién parcial incluyendo plumes del cuerpu, pequeñes coberteras y, dellos exemplares, les terciaries. Dambes clases d'edá tienen una muda prenupcial completa nes sos árees d'ivernada africanes, pudiendo dexar ensin camudar la secundaria.

Ye orixe del nome propiu masculín Oriol en Cataluña y Oriole nel sur de Francia.

Da nome a la ciudá d'Orihuela que'l so emblema ye un oriol coronáu con corona real, con ales a mediu esplegar. Trátase d'una delicada obra de plata sobredorada, llabrada y cincelada realizada pol orfebre oriolano Miguel Ruvira nel añu 1732, pa sustituyir l'anterior oriol de madera tallao y dorada que, de la mesma, sustituyía una anterior que foi raptada pol cardenal Luis de Belluga (Virréi de Valencia) cuando la ciudá capituló en favor de Felipe V y del que se desconoz el so paradoriu. Namái s'esibe públicamente'l día de la conmemoración del 17 de xunetu (Día del Páxaru).

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Oriolus oriolus.

Wikispecies tien un artículu sobre Oriolus oriolus.

• Identificación de sexos y edaes nel Atles d'Identificación de les Aves d'Aragón.