El Perdigón

El Perdigón
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella y Lleón
Provincia	provincia de Zamora
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde d'El Perdigón	Pedro Domínguez Guerra
Nome oficial	Perdigón, El (es)[1]
Códigu postal	49720
Xeografía
Coordenaes	41°24′40″N 5°45′14″W / 41.411111111111°N 5.7538888888889°O / 41.411111111111; -5.7538888888889
El Perdigón El Perdigón (España)
Superficie	51.22 km²
Altitú	732 m[2]
Llenda con	Entrala, Morales del Vino, Casaseca de Campeán, Pereruela y Zamora
Demografía
Población	669 hab. (2023) - 354 homes (2019) - 317 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Zamora
Densidá	13,06 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00

El Perdigón ye un conceyu y llocalidá española de la provincia de Zamora,^[3] na comunidá de Castiella y Lleón.

El conceyu ta formáu poles llocalidaes d'El Perdigón, San Marcial y Tardeobispo^[4], la primera d'elles como cabecera municipal. El conceyu ye especialmente conocíu poles sos numberoses bodegues soterrañes,^[5] dalgunes d'elles abiertes al públicu como chigres o restoranes. La ilesia parroquial de San Félix alluga nel so interior el pervalible sepulcru del chantre Pedro López de Peralta y un notable conxuntu de tables gótiques.

Escudu Cortáu y Mediu Partíu: 1º– De plata, perdigón de gules, acompañáu de trés crucies de gules. 2º– D'oru, recímanu d'uves de sinople. 3º– De gules, jarra de plata. Al timbre corona real zarrada.

Bandera Rectangular, de proporciones 2:3, formada por un pañu blancu con un perdigón coloráu nel centru y trés crucies coloraes.^[6]

Puede proponese^[7] la vinculación al llatín "pĕtra-" (piedra), con sufixu espresivu "*petrĭcone-", qu'amuesa'l mesmu elementu d'enllaz o interfijo –eg– que "pedregal" o "cascayosu". Nun ye descartable analizar el términu como resultáu d'una segunda sufixación –one- sobre un primer sufixu de calter autóctonu prelatino. Sicasí, d'esti hipotéticu sufixu inicial en –eku– nun queden rastros en que s'aplique aislladamente a "pĕtra", a diferencia de lo qu'asocede col sufixu –occu– latente nos topónimos asturianos Pedroco, El Pedrueco, y los portugueses Pedrogo, Pedrógão, Pedrógãvos. Sía que non, la evolución dende un "*pedregón" (piedra grande) hasta Perdigón sería facilitada por atraición al apellativu común perdigón "pollu de perdiz". Ye práuticamente descartable que l'orixe del pueblu tea na simple referencia a la perdiz (por casu, aludiendo al sitiu onde se pon a una perdiz enxaulada pa la caza con reclamu), fechu toponímicamente insignificante. Puede pensase, a xulgar pola aplicación toponímica de los exemplos aducíos, que Perdigón fai referencia a una piedra singular, probablemente arqueolóxica: un marcu o piedra divisoria, un menhir, un miliario. Nel pueblu salmantino de Calzada de Valdunciel repitir este mesmu topónimu, El Perdigón, aplicáu a una paraxa cercana al trazáu de l'antigua vía de la Plata; la esplicación d'esti topónimu menor va ser la mesma.^[8] Idénticu orixe van haber de tener topónimos menores similares, como dos tales paraxes llamaes El Perdigón, en Trabanca y en Valladolid, que tán allugaos na raya de los sos respeutivos términos municipales, probablemente alusivos a una piedra de marcu xurisdiccional.^[7]

El xentiliciu d'El Perdigón ye perdigonenses.

Llenda al norte con Entrala y Tardeobispo, al sur con Casaseca de Campeán, al este con Morales del Vino y al oeste con San Marcial.

Mientres la Edá Media la llocalidá quedó integrada nel Reinu de Lleón, siendo repoblada polos sos monarques.

Darréu, El Perdigón tuvo bien amestáu a la figura del Vizconde de Garcigrande, Don Pedro López de Peralta, que tien una capiya na ilesia fundada en 1520.^[9] Nesta dómina, y a lo llargo de tola Edá Moderna, la llocalidá formó parte del Partíu del Vinu de la provincia de Zamora, tal que reflexaba en 1773 Tomás López en Mapa de la Provincia de Zamora.

Asina, al reestructurase les provincies y crease les actuales en 1833, la llocalidá caltener na provincia zamorana, dientro de la Rexón Lleonesa,^[10] integrándose en 1834 nel Partíu Xudicial de Zamora.^[11]

A lo llargo de los sieglos XIX y XX El Perdigón tuvo un calter industrial, favorecíu pola presencia de la vía de ferrocarril que xunía Zamora y Salamanca, güei fora d'usu. Na actualidá entá se caltién una fábrica d'aguardientes y otra de cerámica. El Diccionariu de Madoz (1845-1850) da constancia d'esti pasáu industrial:

Perdigón: Llugar con conceyu na provincia de Zamora [...] Tien 380 cases; la consistorial y cárcel; un palaciu, propiedá del vizconde de Garcigrande; escuela de primeres lletres [...] a qu'asisten 100 neños de dambos sexos; ilesia parroquial (San Félix) [...] campusantu y medianes agües potables. Circunvalan la población más de 20.000 árboles frutales. [...] El terrenal ye de cimera calidá na so mayor parte, pero de secanu. [...] Producción: granos, vinu, garbanzos y otres llegumes y frutes; cría ganáu vacunu y mular con especialidá, y caza de llebres y perdices. Industria: dellos tejares, d'onde salen los lladriyos, texas y baldoses que se peracaben na capital y munchos de los pueblos estremeros. Población: 211 vecinos, 853 almes

Diccionariu de Madoz^[12]

Finalmente, en 1970, l'antiguu conceyu de San Marcial integrar nel d'El Perdigón,^[13] faciendo lo propio'l de Tardobispo en 1976.^[14]

Gráfica d'evolución demográfica d'El Perdigón (conceyu)[15] ente 1842 y 2017

Población de derechu (1842-1897, sacante 1857 y 1860 que ye población de fechu) según los censos de población del sieglu XIX.      Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001-2011) según los censos de población del INE. Ente'l Censu de 1970 y l'anterior, crez el términu del conceyu porque incorpora a San Marcial. Ente'l Censu de 1981 y l'anterior, crez el términu del conceyu porque incorpora a Tardobispo.      Población según el padrón municipal de 2017 del INE.

La ilesia parroquial de San Félix ta datada nel sieglu XVI, y guarda nel so interior un destacáu retablu mayor barrocu conformáu por 17 tables gótiques de bona factura. Hai tamién un sepulcru renacentista y una capiya qu'acueye al chantre Don Pedro López de Peralta. Popularmente conózse-y como "El Conde", anque fora en realidad Vizconde de Garcigrande, siendo la so capiya fundada en 1520. Hai tamién nel templu un frisu con una inscripción gótica del XV, según una imaxe de madera de La Virxe del XVI. El retablu de la capiya ye d'estilu alemán, del sieglu XV.

Ensin dulda lo que más fama da al pueblu son les sos bodegues, unes de les más conocíes y numberoses de la contorna de la Tierra del Vinu. Dalgunes d'elles amás tán abiertes al públicu como chigres o restoranes.^[16]

Esisten delles cases blasonadas y de belles fachaes de piedra nel pueblu.

Ensin dulda nesta llocalidá les especialidaes al caricote encabecen los menús de les numberoses bodegues: churrasco, chuletillas de corderu, sollombos y chuletes conviven con embutíos d'alta calidá y con productos polo xeneral derivaos de la matanza del gochu, regaos con vinu de la tierra.

El 3 de febreru celébrense les fiestes patronales n'honor a San Blas, que son entamaes polos quintos del pueblu. Coles mesmes, el Vienres Santu hai una orixinal procesión na que les imáxenes desfilen pol pueblu qu'al anochecer enciende fogueres nes puertes de les cases.

• Frutos Feu Pérez (El Perdigón, 1 de xineru de 1972) exvelocista que s'especializó nos 100 metros.^[17]

• Contorna de Tierra del Vinu
• Denominación d'orixe de Tierra del Vinu de Zamora
• Mancomunidá Tierra del Vinu

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre El Perdigón.