Mieu

Plantía:Formatu de cita

Mieu
emoción negativa (es)
ansiedá y emoción básica (es)

El mieu o medrana ye una emoción carauterizada por una intensa sensación desagradable provocada pola perceición d'un peligru, real o supuestu, presente, futuru o inclusive pasáu. Ye una emoción primaria que se deriva del iñerizu natural al riesgu o l'amenaza, y manifiéstase en tolos animales, lo qu'inclúi al ser humanu. La máxima espresión del mieu ye'l terror. Amás el mieu ta rellacionáu cola ansiedá.

Esiste mieu real cuando la so dimensión ta en correspondencia cola dimensión de l'amenaza. Esiste mieu neuróticu cuando la intensidá del ataque de mieu nun tien nenguna rellación col peligru. Dambos, mieu real y mieu neurótico, fueron términos definíos por Sigmund Freud na so teoría del mieu. Na actualidá esisten dos conceutos distintos sobre'l mieu, que correspuenden a los dos grandes teoríes psicolóxiques que tenemos: el conductismu y la psicoloxía fonda. Según el conceutu conductista'l mieu ye daqué aprendíu. El modelu de la psicoloxía fonda ye dafechu distintu. Nesti casu, el mieu esistente correspuende a un conflictu básicu inconsciente y non resueltu, al que fai referencia.

Dende'l puntu de vista biolóxicu, el mieu ye un esquema adaptativu, y constitúi un mecanismu de sobrevivencia y de defensa, surdíu pa dexar al individuu responder ante situaciones adverses con rapidez y eficacia. Nesi sentíu, ye normal y beneficiosu pal individuu y pal so especie.

Dende'l puntu de vista neurolóxicu ye una forma común d'organización del celebru primariu de los seres vivos, y esencialmente consiste na activación de l'amígdala, asitiada nel lóbulu temporal.

Dende'l puntu de vista psicolóxicu, ye un estáu afeutivu, emocional, necesariu pa la correuta adautación del organismu al mediu, que provoca congoxa y ansiedá na persona, una y bones la persona puede sentir mieu ensin que paeza esistir un motivu claru.

Dende'l puntu de vista social y cultural, el mieu puede formar parte del carácter de la persona o de la organización social. Poder por tantu aprender a tarrecer oxetos o contestos, y tamién puede aprendese a nun tarrecelos, rellacionar de manera complexa con otros sentimientos (mieu al mieu, mieu al amor, mieu a la muerte, mieu al ridículu) y guarda estrecha rellación colos distintos elementos de la cultura.

Dende'l puntu de vista evolutivu'l mieu ye un complementu y una estensión de la función del dolor. El mieu sollértanos de peligros que nun nos causaron dalgún dolor, sinón más bien una amenaza a la salú o a la sobrevivencia. De la mesma en que'l dolor apaez cuando daqué nocivu ataca'l nuesu cuerpu'l mieu apaez metanes una situación na que se cuerre peligru.

Pa dalgunos, el mieu nel ser humanu nun guarda nenguna rellación fisiolóxica (como reaición d'alerta), sinón que ye un productu de la conciencia, qu'espande'l nuesu nivel de conocencia.^{[ensin referencies]}

El mecanismu que desamarra'l mieu atópase, tantu en persones como n'animales, nel celebru, concretamente nel celebru reptiliano, que s'encarga de regular aiciones esenciales pa la sobrevivencia como comer y alendar, y nel sistema límbico,^[1] que ye l'encargáu de regular les emociones, la llucha, la fuxida, la evitación del dolor y polo xeneral toles funciones de caltenimientu del individuu y de la especie. Esti sistema revisa de manera constante (inclusive mientres el suañu) tola información que se recibe al traviés de los sentíos, y facer por aciu la estructura llamada amígdala cerebral, que controla les emociones básiques, como'l mieu y el ciñu, y encárgase d'alcontrar la fonte del peligru. Cuando la amígdala actívase desencadénase la sensación de mieu y ansiedá, y la so respuesta puede ser la fuxida, l'enfrentamientu o la paralización. Atopóse que la sensación de mieu ta mediada pola actuación de la hormona antidiurética (o "vasopresina") na amígdala cerebral y que la del ciñu tar pola de la hormona oxitocina, tamién na amígdala.^{[ensin referencies]} Ta n'estudiu un antagonista selectivu de la vasopresina, el compuestu SSR149415, que bloquia la sensación de mieu "social" —mieu escontra otros animales de la mesma especie— pero non otros tipos de mieu; los fármacos que bloquien el mieu social por antagonismu de la vasopresina ye posible que nunca se comercialicen daes les funciones, biolóxiques y d'otros tipos, que tien tal tipu de mieu nel funcionamientu de les sociedaes animales incluyida la humana (ye de destacar que l'etanol inhibe la producción de vasopresina); estudios con resonancia magnética de la amígdala cerebral tán atopando datos qu'indiquen que los llamaos "sicópates sociales" sufren atrofia de les amígdalas cerebrales lo que-yos provocaría la perda del mieu social y del ciñu que-yos caracteriza. Ye interesante señalar que'l mieu al dañu físicu provoca la mesma reaición que la medrana a un dolor psicolóxicu.

La extirpación de la amígdala paez esaniciar el mieu n'animales, pero tal cosa nun asocede n'humanos (qu'a lo sumo camuden el so personalidá y fáense más calmos), nos que'l mecanismu del mieu y l'agresividá ye más complexu y interactúa cola corteza cerebral y otres partes del sistema límbico.

El mieu produz cambeos fisiolóxicos inmediatos: amóntase'l metabolismu celular, aumenta la presión arterial, la glucosa en sangre y l'actividá cerebral, según la cuayamientu sanguínea. El sistema inmunitariu detiense (al igual que toa función non esencial), el sangre flúi a los músculos mayores (especialmente a les estremidaes inferiores, en preparación pa la fuxida) y el corazón bombia sangre a gran velocidá pa llevar hormones a les célules (especialmente adrenalina). Tamién se producen importantes cambeos faciales: agrandamientu de los güeyos p'ameyorar la visión, dilatación de les pupiles pa facilitar l'almisión de lluz, la frente engúrriase y los llabios espurrir horizontalmente.

Como'l sistema límbico afita la so atención nel oxetu amenazante, los lóbulos fronteros (encargaos de camudar l'atención consciente d'una cosa a otra) desactivar parcialmente. Mientres un ataque de llerza^[2] l'atención consciente queda fita nel peligru, y si los síntomes fisiolóxicos como'l ritmu cardiacu o la presión sanguínea son interpretaos pol suxetu como una confirmación de la realidá de l'amenaza produz una retroalimentación del mieu, que torga una ponderación del auténticu riesgu. Esto asocede, especialmente, nel casu de les fobies: l'atención del fóbico ye incapaz d'emprestar atención a otra cosa y magnifica el peligru ante la incomprensión de los presentes.

L'afitamientu na memoria d'un episodiu de mieu intenso (o d'un trauma) nun ye inmediata. Según los investigadores Min Zhuo, Bao Ming Li y Bong Kiun Kaang^[3] l'activación de los receptores NMDA (que son les molécules que reciben les señales bioquímiques que provoquen un efeutu fisiolóxicu concretu) provoca que nesos receptores produza una buelga nes célules cerebrales. En concretu, sería la subunidad molecular llamada NR2B la que sirviría de marca de memoria. N'esperimentos realizaos con mures, el bloquéu de la NR2B na corteza prefrontal produció la desapaición de la reaición a un mieu primeramente esperimentáu.

Otru estudiu sobre lo que provoca mieu nuna persona; realizáu por un equipu d'investigadores alemanes de la Clínica Universitaria Charité de Berlín, y conducíu pol psiquiatra Andreas Heinz demostró la rellación ente la dopamina y la sensación de mieu.

Esti estudiu refundió que la dopamina, una sustancia neurotransmisora, aguiya o frena l'actividá de les célules nervioses nel celebru. Nesti estudiu atopóse que poca dopamina en delles árees del celebru provoca la interrupción o tresformación de la comunicación ente les célules nervioses. Les persones con una elevada concentración de dopamina na amígdala cerebral (Corpus amygdaloideum), área nel celebru que participa nel procesamientu emocional, reaccionaron con más mieu y estrés qu'aquelles persones con una menor concentración de dicha sustancia.

Amás concluyóse qu'hai otru factor qu'inflúi nes sensaciones de mieu; este ye la comunicación esistente ente la amígdala cerebral y el cíngulo anterior, otra rexón cerebral. Dambes tán interconectaes al traviés de fibres nervioses. Estes rexones comuníquense cuando la persona percibe daqué negativu. Cuanta más comunicación hai ente dambes rexones, menos mieu sentíen les persones afeutaes; sicasí persones con poco o probe comunicación sienten más mieu.

Demostróse qu'al traviés de la sicoterapia puede promovese la comunicación de la amígdala cerebral y el cíngulo anterior, polo que les persones afeutada podríen aprender a actuar con menos mieu y a tener una mayor seguridá en sí mesmes.

Na midida na que el mieu puede restar autonomía decisoria al suxetu apuerta a un eximente de responsabilidá. El derechu romanu estableció nel 79 e. C. (por aciu una innovación xurídica introducida por un pretor llamáu Octavius) l'aición "metus causa" (por causa del mieu) como eximente de responsabilidá.^[4] Nos siete partíes (Part. 7 tit 3.3.l.7) establecer nel derechu castellanu la invalidez de pleitos o declaraciones realizaos so mieu, y el derechu actual determina que'l mieu ye causa eximente de responsabilidá criminal. Pal casu del modernu derechu continental, y en concretu pal español, por casu, establezse que:

Tán exentos de responsabilidá criminal (…) el qu'obre impulsáu por mieu insuperable. (Códigu Penal español, Art 20.6, vixente dende 24 de mayu de 1996)

^[5]

Magar la doctrina española nun esclaria de forma unánime qué naturaleza xurídica tien la eximente del mieu insuperable, ye opinión xeneralizada que se basa nel principiu de non exigibilidad d'otra conducta”, y n'ocasiones venceyar a la llexítima defensa. Especifícase que'l mieu puede nun ser l'únicu motivu de la conducta ilícita, pero sí hai de ser motivu preponderante. La xurisprudencia del Tribunal Supremu español n'ocasiones (y de manera escepcional) nun acepta la eximente de mieu insuperable en ciertos delitos d'aición (al entender que quien actúa facer superando'l mieu), y nun esixe, sicasí, que'l peligru sía real (pos pue ser imaxinariu) nin inminente.^[6]

Lo mesmo asocede nel derechu civil y nel canónicu católicu, nos que'l defectu del consentimientu por mieu ye, por casu, causa de nulidá matrimonial.^[7]

El mieu ye la perturbación angustiosa del ánimu por un riesgu o dañu real o imaxinariu”. El vocablu procede del llatín metus, que tien significáu análogu. Como toles emociones almite graduación, y asina el diccionariu ideolóxicu de Julio Casares establez dellos términos asociaos, como medrana, rocea, remor, coruxía, espantu, medrana, terror, horror, fobia, plasmu, alarma, peligru o llerza.^[8]

Unu de los primeros testimonios del usu d'esta pallabra en castellán escritu, según el diccionariu d'autoridaes atópase na obra llexislativa conocida como les Siete Partíes (Part. 7 tit 3.3.l.7):

…y de tal mieu y d'otru asemeyáu fablan les lleis del nuesu llibru cuando dicen que pleitu o postura que home face por mieu nun tien de valir.

^[9]

José Antonio Marina y Marisa López Penes, nel so Diccionariu de los sentimientos, analicen les rellaciones que pueden establecese ente distintos vocablos d'un mesmu campu semánticu emocional, lo que nos dexa conocer la so matización y la so gradación. Riesgu (resecare, romper un risco el cascu d'una embarcación), y peligru (de la raigañu indoeuropéu per-, dir palantre, enfusar ayures) son pallabres rellacionaes col mieu. Medrana ye'l mieu a daqué que se piensa que yá asocedió, y remor ye l'iñerizu a tocar daqué. Coruxía (mieu curtio) procede del caló y significa orixinariamente apestar, y rellaciónase col afloxamientu d'esfínteres que produz el mieu.^[10] La gradación del mieu na llingua castellana, según esti autores, empieza col mieu intensivo, la fobia, el terror y el medrana (esti postreru del indoeuropéu peu-, cutir, d'onde proceden tamién pavura y espantu). El llerza ye'l mieu ensin fundamentu, coleutivu y desafranáu (pallabra derivada del nome del dios Pan, y refierse al mieu a los ruios perturbadores de la naturaleza). Esiste tamién un mieu curtio y súbito, procedente d'una causa pequeña, el plasmu (procedente del portugués), y tamién la sollerta (que significa, etimológicamente, "a les armes").

La llingüística comparada dexa reconocer les diferencies de vocabulariu emocional ente cultures. En francés,

peur ye la molición pola presencia d'un peligru, crainte ye un peur fuerte, terreur ye crainte grande y fondu, panique ye terreur súbitu y ensin fundamentu, épouvante ye un terreur grande, frayeur ye un épouvante causáu pola imaxe del mal… effroi ye un frayeur grande…

^[11]

N'inglés ye tamién abondosu la variedá de términos pa describir el mieu: worry (esmolición), anxiety (ansiedá), terror (terror), fright (espantu o plasmu), paranoya (paranoya), horror (horror) , panic (llerza individual o coleutivu), persecution complex (zuna persecutoria) o dread (medrana). La phobia ye paranoya estrema, y la distrust (rocea) ye'l mieu interpersonal. El terror (terror) referir a un estáu pronunciáu de mieu posterior al estáu d'horror ante un peligru inmediatu, y que puede provocar aiciones atípiques ya irracionales en quien lo siente.

N'alemán empléguense les pallabres Furcht (mieu), Sorge (esmolición), Bammel (ponese nerviosu). El términu quiciabes más emplegáu, Angst (mieu o ansiedá), d'ocho siglos d'antigüedá, provién del raigañu indogermánica anghu- (restricción), y evolucionó na pallabra del antiguu altu alemán angust, que caltuvo'l significáu de restricción, al igual que la pallabra llatina congoxa, col mesmu orixe etimolóxicu. La pallabra Angst estender al inglés angst, onde s'emplega col significáu de mieu esistencial o pa referise a una ansiendad intensa en llugar de la pallabra anxiety, y emplégase por casu na espresión angst-ridden (tar apoderáu pol mieu). El términu foi probablemente importáu al inglés por George Eliot en 1849.

La escasa variación de significaos ente llingües cercanes indica que'l mieu ye un sentimientu universal. Pero l'antropoloxía y la socioloxía amuesen que'l mieu tien una modulación cultural, lo que se va analizar n'otru apartáu d'esti artículu.

Catherine Lutz^[12] estudió la variabilidá cultural del mieu. Según les sos averiguaciones, la comunidá ifaluk considera positiva la cobardía, y por tanto pa ellos ye bonu confesar el mieu pos ye prueba de ser persona inofensiva y medrosa de les lleis del grupu.

Joanna Bourke, autora de Fear: a Cultural History (El mieu: una historia cultural) revela que'l mieu, como un sentimientu coleutivu ya individual, varia coles dómines y los contestos históricos.

mientres el sieglu XIX, les medranes rellacionaes cola muerte inminente taben estrechamente venceyaos a los mieos alrodiu de cualquier tipu de vida dempués de la muerte eventual según rellacionaos cola molición sobre'l diagnósticu correutu del decesu (o dicho otra manera: que conduxera a un entierru prematuru). Nel nuesu tiempu, otra manera, tendemos a esmolecenos muncho más sobre'l fechu que nos obliguen a permanecer vivos más de lo debío (refugándonos la oportunidá de ´morrer con dignidá´). Ye'l personal médico, en cuenta de los clérigos, el que preside cada vez más sobre'l terror a la muerte. Los alderiques actuales sobre la eutanasia y la muerte asistida tán rellacionaos con estos cambeos

^[13]

Esta investigadora sostién que'l principal tresmisor actual del mieu son los medios de comunicación de mases, pero sía que non precísase de la credulidad de la sociedá por que la llerza españe. N'estudiando los archivos históricos, l'autora amuesa cómo ente 1947 y 1954 españó una llerza colectivo ante l'abusu sexual de neños,^[14] magar que los periódicos llevaben años publicando esi tipu de noticies. Otru casu estudiáu pola autora ye la llerza colectivo desamarráu pola retresmisión de La guerra de los mundos por Orson Welles en 1938, cuando una ficción radiada sobre un ataque alienígena a la tierra desamarró l'alarma ente los estauxunidenses. L'autora recuerda que'l precedente d'esi esperimentu (una emisión equivalente de la BBC realizada por Ronald Knox en 1926, con idéntiques resultancies de mieu colectivo nel Reinu Xuníu) foi escaecíu, seique por un posterior sentimientu de vergüenza coleutiva:

…la fola de llerza que Welles causó al traviés de la radio clisó la que causó Knox. Dempués de too, más d'un millón d'estauxunidenses viéronse afeutaos mientres la última fola de llerza (munchos más qu'en 1926). De toes formes, esistía amás otra razón: en 1926, había un bultable sentimientu de vergüenza: toos queríen escaecese del fechu asina fuera posible. N'Estaos Xuníos, otra manera, anque pudiera falase sobre la vergüenza, otros grupos dientro de la sociedá sirvir en munchos sentíos de la llerza pa reafitar el so propiu estatus (cimeru). Los sociólogos viéronse arreyaos, preparando ellaboraes teoríes sobre la psicoloxía d'ensames. Diose una profesionalización de la llerza en 1938 que nun esistía en 1926.

La profesionalización de los prevocadores del mieu ye asina una carauterística de la nuesa dómina, según Joanna Bourke:

a pesar de que namái diecisiete persones perdieren la vida por causa d'actos terroristes n'Estaos Xuníos ente 1980 y 1985, el periódicu The New York Times publicó un permediu de cuatro artículos sobre'l terrorismu en cada edición. Ente 1989 y 1992, namái trenta y cuatro estauxunidenses morrieron de resultes d'actos terroristes nel mundu, pero más de 1300 llibros fueron catalogaos sol rubro de “Terroristes” o “Terrorismu” nes biblioteques estauxunidenses.

L'autora conclúi que'l mieu ye tamién una arma de dominación política y de control social. Son diversos los autores que denuncien l'usu políticu del mieu como forma de control de la población, faciéndose fincapié na creación de falsos escenarios d'inseguridá ciudadana.^[15]

A lo llargo de la historia hubo tou tipu de movimientos sociales y culturales encontaos nel mieu a daqué: el milenarismu, en mieu al efeutu 2000 o los movimientos apocalípticos. El mieu ye tamién una arma de guerra, emplegada con avezamientu na guerra moderna gracies al desenvolvimientu de l'aviación^[16]

La presencia del mieu nel arte ye ubicua. Tal ye asina que constitúi un xéneru narrativu por sigo mesmu (cuento de mieu, noveles de terror)^[17] llargamente cultiváu sobremanera a partir del sieglu XIX por autores d'inspiración romántica como Edgar Allan Poe, Howard Phillips Lovecraft o inclusive Gustavo Adolfo Bécquer. La lliteratura xeneró personaxes específicos pa retratar el terror y el mieu, como Drácula o'l bisarma de Frankenstein. Ye tamién un xéneru cinematográficu (el cine de terror). La escultura occidental, especialmente la medieval coles sos interpretaciones del apocalipsis, alzó'l mieu a categoría d'arte. La pintura, especialmente la contemporánea, retrató les congoxa del ser humanu modernu. Un exemplu conocíu ye'l del pintor espresionista Edvard Munch nel so emblemáticu cuadru El berru,^[18] anque los exemplos podríen multiplicase a casi toles dómines, como nel casu d'El Bosco, Brueghel o les obres de Piranesi.

El mieu ye una carauterística inherente a la sociedá humana: ta na base del so sistema educativu^[19] (que, como espunxo de manera radical Skinner, en bona midida definir pol esquema básicu del premiu y del castigu) y ye una pilastra del procesu socializador.^[20] Bona parte del sistema normativu encontar nel mieu, como amuesa'l Derechu Penal.

Dende l'ámbitu de la ciencia política y la filosofía el mieu identificóse como una de les carauterístiques de la sociedá postmoderna. Ulrich Beck denominar risikogesellschaft (sociedá del riesgu) na midida na que ye agora'l momentu en que per primer vegada la especie humana enfrentar a la posibilidá de la so propia destrucción y estinción.^[21]

Nos ámbitos castrenses, una bona parte del entrenamientu del soldáu y n'especial de les fuercies especiales ta empobinada al control del mieu pa d'esta miente formar soldaos, oficiales y comandos seguros de sigo mesmos y autómatamente efectivos a la d'actuar. Pa ello enfréntense a los soldaos a escenarios que causen medrana, como abasnar baxu alambre d'escayos sol fueu d'ametralladores, esplosiones, caminar sobre campo minaos, guerra de guerrilles, combati cuerpu a cuerpu, etc.

La Torá fai mención al mieu nel so primer llibru Bereshit. En concretu, el mieu convertir n'atributu humanu por causa del plan divín:

Y llamó Dios, l'eternu, preguntar: «¿onde estes?» Y respondió: «oyí la to voz nel güertu, y tuvi mieu, porque toi desnudu; por eso, escondí». (Bereshit, 3,9)^[22]

Les relixones monoteístes evidencian un tipu de mieu relixoso, el medrana de Dios y cada una, dende'l xudaísmu^[23] hasta'l islam^[24] desenvolvieron el so particular teoloxía al respeutu. Ye de destacar que ciertes relixones recurren a adoctrinar nel periodu d'aprendizaxe infantil con amenaces de sufrimientu infinitu y eternu si nun se cree nos sos postulaos y si nun se cumplen les sos normes. Otres relixones, como'l budismu, encóntense direutamente na necesidá d'evitar el dolor y el sufrimientu, y por tanto, de manera indireuta, tienen una especial rellación col mieu.^[25]

Nel cristianismu, el mieu ta rellacionáu col comportamientu d'un individuu y la conciencia, p. ex. nel llibru de Proverbios 28:1 diz:

Per otru llau ta la medrana benigna, este ye una medrana reverente, inclúi'l respetu y l'obediencia, p. ex.:

27. http://www.nature.com/neuro/journal/v14/n5/full/nn.2808.html 28. http://www.dw-world.de/dw/article/0,,3763021,00.html La dopamina nel celebru determina'l mieu y la valentía

• Diccionariu ideolóxicu de la real Academia Española, Ed. Gustavo Gili, 1997, ISBN 84-252-0126-8
• J. A. Marina y M. L. Penes, Diccionariu de los sentimientos, ed Anagrama, 1999 ISBN 84-339-6691-X
• Diccionariu de la RAE, 1999, ISBN 84-239-9416-3
• Catherine Lutz, Unnatural Emotions: Everyday Sentiments on a Micronesian Atoll and Their Challenge to Western Theory, 1988.
• Sven Linqvit. Hestoria de los bombardeos. Turner, 2002, ISBN 84-7506-539-2.
• Cerezo Mir, Cursu de Derechu penal español, tomu III, páx.139, Tecnos, ISBN 84-309-3714-5

• Ataque de llerza
• Terror
• Congoxa
• Sentimientu
• Emociones

• Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Mieu.