Prunus domestica
Prunus domestica cirolal  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Plantae | |
| Subreinu: | Tracheobionta | |
| División: | Magnoliophyta | |
| Clas: | Magnoliopsida | |
| Subclas: | Rosidae | |
| Orde: | Rosales | |
| Familia: | Rosaceae | |
| Subfamilia: | Amygdaloideae | |
| Tribu: | Amygdaleae | |
| Xéneru: | Prunus | |
| Subxéneru: | Prunus | |
| Especie: |
Prunus domestica L. | |
| Consultes | ||
| Royal Botanic Gardens, Kew | Royal Botanic Gardens, Kew | |
| World Flora Online | World Flora online | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
| Cirueles, seques | ||
|---|---|---|
 | ||
| Tamañu de porción | ||
| Enerxía 244 kcal 1020 kJ | ||
| Carbohidratos | 63.88 g | |
| • Zucres | 38.13 g | |
| • Fibra alimentaria | 7.1 g | |
| Grases | 0.38 g | |
| Proteínes | 2.18 g | |
| Agua | 30.92 g | |
| Retinol (vit. A) | 39 μg (4%) | |
| Tiamina (vit. B1) | 0.051 mg (4%) | |
| Riboflavina (vit. B2) | 0.186 mg (12%) | |
| Niacina (vit. B3) | 1.882 mg (13%) | |
| Vitamina B6 | 0.205 mg (16%) | |
| Vitamina C | 0.6 mg (1%) | |
| Vitamina E | 0.43 mg (3%) | |
| Vitamina K | 59.5 μg (57%) | |
| Calciu | 43 mg (4%) | |
| Fierro | 0.93 mg (7%) | |
| Magnesiu | 41 mg (11%) | |
| Fósforu | 69 mg (10%) | |
| Potasiu | 732 mg (16%) | |
| Sodiu | 2 mg (0%) | |
| Cinc | 0.44 mg (4%) | |
| % de la cantidá diaria encamentada p'adultos. | ||
| Fonte: Cirueles, seques na base de datos de nutrientes del USDA. | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
La cirolal[1] (Prunus domestica) ye una drupa que varía de tamañu y color, magar que davezu ye moráu. El nome del so frutu ye'l nisu.
Descripción
[editar | editar la fonte]Árbol d'hasta 7 m, caducifoliu y inerme con ramillas glabrescentes, polo xeneral acolorataes y brilloses. Les fueyes, de 4-8(10) por 1,7-3,5(4) cm, son obovaes, elíptiques o ováu-llanceolaes, acuminaes, crenaes o serruchaes, de fexe glabra, y viesu más o menos pubescente nos nervios; el peciolu de 1-2,5 cm, ye glabrescente; les estípules, caduques, son linear-llanceolaes con dientes glandulíferos. Les flores son solitaries o geminaes, raramente en fascículos de 3-5 con pedicelos de 8-15 mm, glabros o pubescentes. El receptáculu tien 4-5 mm y ye amotáu, glabro o pubescente. El mota tien sépalos de 4-5 mm, reflexos, ováu-oblongos, denticulaos, obtusos, glabros o pubescentes, y los pétalos de la corola miden de 8-13(15) mm y son obovaos, emarginaos, blancos o blancu-verdosos. L'ovariu ye glabro y el frutu ye una drupa monocarpelar de (3)4-5(6) cm, elipsoidal o daqué globosa, glabra, de color negru azuláu, púrpura foscu, acoloratáu, amarellentáu, verdosu, etc., con pruina; el mesocarpo ye comestible y de sabor duce; l'endocarpu, esclerificáu, ye ovoide o elipsoidal, rugoso o puntiáu, aquilláu y xuntáu al mesocarpo.[2]
El so frutu (el nisu o la ciruela) magar puede consumise fresca suelse consumir mayormente desecada (lo que se conoz como nisu pasu).
Cultivu
[editar | editar la fonte]Ye una especie frutal cultivada dende antiguu. Hai dos grandes grupos de variedaes cultivaes de cirolares. Les denominaes europees (Prunus domestica) y les asiátiques (Prunus salicina). Na actualidá son les variedaes asiátiques les que más se cultiven, unu de los motivos ye la menor necesidá de fríu ivernizo d'estes variedaes polo cual puede cultivase en zones menos fríes y son más precoces.
Dalgunes de les variedaes europees son : Claudia, Agen, Fellemberg, Stanley, President, etc. Ente los xaponeses : Red Beaut, Santa Rosa, Angeleno, Laroda etc.
N'España, según el Ministeriu de Mediu Ambiente y Mediu Rural y Marín, en 2006 había 20.520 hai de cirolares. Les principales provincies productores son Murcia con 4.322 hai, Badayoz con 4.050 hai y Valencia con 2.853 hai.
Propiedaes
[editar | editar la fonte]- La magaya ye llaxante.
- L'aceite del so semiente utilízase como alimentu.
- Faise un llicor, paecíu al kirsch bien popular n'Hungría.
Taxonomía
[editar | editar la fonte]Prunus domestica describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 475, nel añu 1753.[3]
Taxonomía
[editar | editar la fonte]Prunus adenopoda describióse por Koord. & Valeton y espublizóse en Bull. Inst. Bot. Buitenzorg Non. 2, 10 (1899).[4]
- Nisu: Del persa pel árabe[5]
- Prunus: nome xenéricu que provién d'un antiguu nome griegu (προύνη), y depués llatín (prūnus, i) de la cirolar. Yá emplegáu por, ente otros, Virxiliu (Xeórxiques, 2, 34) y Pliniu'l Vieyu (Historia naturalis,13, XIX, 64)[6][7]
- Druparia insititia Clairv.
- Prunus communis Huds.
- Prunus communis subsp. domestica (L.) Syme in Sm.
- Prunus communis var. domestica (L.) Huds.
- Prunus domestica (L.) B.Boivin
- Prunus domestica subsp. insititia (L.) Fiori & Paol.
- Prunus domestica L. subsp. domestica L.
- Prunus domestica subsp. italica var. claudiana
- Prunus domestica subsp. oeconomica Borkh. ex C.K.Schneid.
- Prunus domestica L.
- Prunus domestica var. syriaca (Mirabela)
- Prunus insititia L.[9]
- Prunus oeconomica Borkh.
- Prunus oeconomica var. domestica (L.) Borkh.
- Prunus sativa subsp. domestica (L.) Rouy & E.G.Camus
- Prunus sativa Rouy & E.G.Camus in Rouy & Foucaud[10][11]
Nomes n'asturianu
[editar | editar la fonte]El Prunus domestica tien diferentes nomes na llingua asturiana: nisu y ñisu, nisal y ñisal, niseru y ñiseru, cirolal y cirolar, cirigolar, ciruyal, y espinera. Del mesmu mou, el frutu tien igualmente diferentes nomes: nisu y ñisu, nisa y ñisa, ciruela, y cirigüela.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Bibliografía
[editar | editar la fonte]- CONABIO. 2009. Catálogo taxonómico de especies de México. 1. In Ca. nat. Méxicu. CONABIO, Mexico City.
- Flora of China Editorial Committee. 2003. Fl. China 9: 1–496. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
- Linares, J. L. 2003 [2005]. Listado comentado de los arboles nativos y cultivados en la Republica de El Salvador. Ceiba 44(2): 105–268.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
- ↑ Prunus domestica en Flora Ibérica, RJB/CSIS, Madrid
- ↑ Prunus domestica en Trópicos
- ↑ «Prunus domestica». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 19 de xineru de 2015.
- ↑ Xose Lluis García Arias. «La Nisal, Nixeres». TOPONIMIA ASTURIANA.
- ↑ En Nomes botánicos
- ↑ Prunus en F. Gaffiot, Dictionnaire Latin-Français, Hachette, Paris, 1934.
- ↑ N'Epítetos Botánicos
- ↑ Sinónimos en Catalogue of life
- ↑ Proyeutu Anthos, RJB
- ↑ Prunus domestica en PlantList/
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte] |
Wikispecies tien un artículu sobre Prunus domestica. |
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Prunus domestica.
- Prunus domestica n'Árboles Ibéricos
- USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN) [Online Database]. [1]
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q44120
Especies: Prunus domestica