[go: up one dir, main page]

Oclusiva billabial sorda

Plantía:Ficha de fonema La oclusiva billabial sorda ye un tipu de soníu consonánticu usáu en dellos idiomes orales. El símbolu nel Alfabetu Fonéticu Internacional que representa esti soníu ye p, y el símbolu X-SAMPA equivalente ye p. La plosiva billabial sorda n'español ye escrita con 'p', como en padre o apiu.

La [p] falta aproximao nel 10% d'idiomes que tienen la [b]. (Vease [ɡ] referente a una falta similar). Ésta ye una carauterística rexonal de la "zona circum-saḥariana" (La parte d'África al norte del Ecuador, incluyendo la península arábiga). Nun se conoz l'antigüedá d'esta carauterística rexonal, nin si ye un fenómenu recién por causa de que el árabe empléguese como llingua de prestíu (l'árabe perdió'l so [p] en tiempos prehistóricos), o si l'árabe mesmu foi afeutáu por un patrón rexonal más antiguu. Atópase tamién n'otres árees. Por casu, el protocelta y el vascu antiguu tán reconstruyíos cuntando cola [b] mas non cola [p].

Sicasí, el soníu [p] ye bien común a lo llargo de la llingüística. La mayoría de los idiomes tien siquier una [p] simple, y dalgunos estremen más d'una variedá. Munchos idiomes indios, como'l hindi, tienen un contraste dicotómicu o binariu (de dos valores distintos) ente la [p] aspirada y la simple.

Carauterístiques

editar

Carauterístiques de la oclusiva billabial sorda:

Variedaes de la oclusiva billabial sorda

editar
IPA Descripción
p p simple
p aspirada
p palatalizada
p labializada
p non soltada
p sonora
p eyectiva

Escurrimientos

editar
Llingua Pallabra IPA Significáu Notes
Alemán Pack [pʰak] 'pila' Ver Fonoloxía del alemán
Castellán peso [ˈpe̞so] 'pesu' Ver Fonoloxía del español
Catalán pare ['pare] 'padre' Ver Fonoloxía del catalán
Checu pye [pɛs] 'perru' Ver Fonoloxía del checu
Francés pomme [pɔm] 'mazana' Ver Fonoloxía del francés
Xeorxanu ირი [ˈpiri] 'boca' Ver Fonoloxía del xeorxanu
Griegu πόδι [ˈpo̞.ði] 'pierna' Ver Fonoloxía del griegu
Hindi पाल [pɑl] 'criar' L'Hindi oldea les versiones aspirada y non aspirada
Húngaru pápa [paːpɒ] 'papa' Ver Fonoloxía del húngaru
Inglés pack [pʰæk] 'paquete' Ver Fonoloxía del inglés
Italianu papà [paˈpa] 'pá' Ver Fonoloxía del italianu
Xaponés ポスト/posuto [posɯto] 'buzón' Ver Fonoloxía del xaponés
Noruegu pappa [pɑpːɑ] 'pá' Ver Fonoloxía del noruegu
Pashto پانير [pɑˈnir] 'quesu' Fonoloxía del pashto
Pirahã pibaóí [pìbàóí] 'llondra' Ver Fonoloxía del pirahã
Portugués pai [pai] 'padre' Ver Fonoloxía del portugués
Rumanu pas [pas] 'pasu' Ver Fonoloxía del rumanu
Rusu плод [plot] 'fruta' Oldea cola forma palatalizada. Ver Fonoloxía rusa
Suecu apa [ˈaː.pʰa] 'monu' Ver Fonoloxía del suecu
Turcu kap [käp] 'tarru' Ver Fonoloxía del turcu

N'árabe

editar

L'árabe nun tien a [p], la orixinal [p] semítica, tal como se topa nel acadiu, camudó a [f] en tiempos prehistóricos. Los falantes nativos árabes de normal interpreten la [p] estranxera como [b] tantu en llinguaxe oral como escritu; asina'l nome griegu Paulus pasó a ser l'árabe Bulus, por casu.

N'inglés

editar

L'Inglés tien les variantes aspirao y plano [p], pero son alófonos. Cuando asocede'l [p] de primeres d'una pallabra o una sílaba con acentu prosódicu, como en print, support o potato, entós siempres ye aspirada. Cuando asocede de primeres d'una sílaba ensin acentu que nun ta de primeres d'una pallabra, como en occupant, vapid o keeper, entós nunca ye aspirada. Cuando la [p] apecere nun conxuntu de consonante dempués d'una [s], como en spin, sprain o suspend, tampoco ye aspirada. Cuando asocede a la fin d'una pallabra, como en tip, wasp o telescope, de normal nun ye aspiráu y si la pallabra ye alfinal d'una frase, entós la [p] frecuentemente nun se pronuncia.

En xeorxanu

editar

El xeorxanu tien [p] aspirada y eyectiva. Son distintos fonemes, non alófonos. La p aspirada ye escrita con ფ. La p eyectiva ye escrita con პ .

N'alemán

editar

N'alemán, la [p] simple ye un alófono de [b], ente que'l fonema escritu como p correspuende a la [pʰ] (aspirada). Esti nun ye'l casu en tolos dialeutos alemanes, sicasí, y [pʰ] nun esiste en --Austru-Bavarian--[ensin referencies].

En griegu

editar

El griegu antiguu tenía [p] simple y aspirada, escrites pi (π) y fi (φ) respeutivamente. La forma aspirada desenvolver en [f] en tiempos helenísticos, seique antes. Al lleer el griegu antiguu, φ ye comúnmente pronounciado [f].

El griegu modernu namái tien [p] (π); φ ye pronunciada [f].

En Ubijé

editar

Ubijé, un llinguaxe qu'anguaño ta escastáu, tenía variedaes de [p] eyectiva y faringealizada: /p pˁ p' pˁ’/. Les consonantes faringealizadas /pˁ pˁ’/ atopábense principalmente nos raigaños que conteníen otra consonante faringealizada.



Referencies

editar

Enllaces esternos

editar