Amanecer

L'orixe del términu deber a que, cuando un astru asoma nel horizonte, paez xubir n'ángulu rectu" con él (la trayeutoria del astru y l'horizonte son "ortogonales"). "Orto" y "salida" son sinónimos. L'antónimu d'amenecer ye aséu.

Col intre del añu'l Sol va camudando'l llugar por onde sale y el llugar por onde se pon. En primavera y branu pal hemisferiu norte sale ente l'este y el Norte (declinación positiva); na seronda ya iviernu sale ente l'este y el Sur (declinación negativa). Simultáneamente, nel hemisferiu sur da'l fenómenu inversu: na seronda ya iviernu sale ente Este y Norte, ente qu'en primavera y branu sale ente este y sur.

Midíu dende'l mediudía, el orto #carauterizar por un ángulu horariu -Φ, onde:

${\displaystyle \cos {\phi }=-\tan {\lambda }\tan {\delta }\,}$ 

siendo λ la llatitú del llugar y δ la declinación solar. L'aséu asocede a un ángulu horariu Φ.

 

• La refraición de la lluz provocada pola atmósfera terrestre motiva que se vea lluz cuando'l Sol ésti entá ta so la llinia del horizonte: aurora, alba o tapecer matutín. De manera similar, la refraición atmosférica allarga la duración del día.
• El Sol aparenta movimientu al salir sobre l'horizonte y dar la vuelta a la Tierra hasta sumir nel atapecer, cuando la realidá ye que'l Sol permanez fixu y ye la Tierra la que rota sobre la so propia exa, provocando nel espectador (que rota xunto cola Tierra) l'aparente "movimientu solar".
• Delles vegaes, xustu antes del amanecer o dempués de la puesta del Sol, puede vese por unu o dos segundos un puntu o rayu de lluz verde nel horizonte, fenómenu conocíu como rellumu verde. Esto debe a la refraición de la lluz provocáu pola atmósfera terrestre, que fai que la lluz d'alta frecuencia proveniente del Sol (verde/azul) sía más visible que la de baxa frecuencia (colloráu/anaranxáu).

 

• Dacuando asoceden amaneceres o puestes de sol falsos, un efeutu ópticu conocíu como parhelio, en que puede vese el sol nel cielu dempués del atapecer, o primero qu'amaneza. La razón debese a cristales de xelu presente na atmósfera, que reflexen la lluz proveniente del Sol, creando una imaxe bien similar en tamañu y colores al Sol de "verdá". Esti efeutu puede ser visible en tol mundu en cualquier dómina del añu, anque ye más brillosu y obviu cerca de los polos. El parhelio tamién asocede col sol a la vista, creando la ilusión de qu'hai dos o hasta tres soles nel cielu, de normal unu a cada llau del sol real. El parhelio suel apaecer acompañáu del halo, otru efeutu ópticu xeneráu polos cristales de xelu #atmosféricu, que crean un círculu de lluz alredor del Sol.

• Atapecer
• calendariu
• calendariu solar
• calendariu exipciu
• tapecer

•   Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Amanecer.